Duke Ellington

Duke Ellington
	; Duke Ellington
Imię i nazwisko	Edward Kennedy Ellington
Pseudonim	Duke
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1899 ; Waszyngton
Data i miejsce śmierci	24 maja 1974 ; Nowy Jork
Instrumenty	fortepian
Gatunki	jazz (swing, early jazz, jazz orkiestralny, jazz progresywny), muzyka poważna
Zawód	muzyk (pianista, kompozytor, aranżer), bandleader
	Zespoły
	The Duke Ellington Orchestra
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Duke Ellington, właśc. Edward Kennedy Ellington (ur. 29 kwietnia 1899 w Waszyngtonie, zm. 24 maja 1974 w Nowym Jorku)^[2] – amerykański pianista, kierownik zespołu (bandleader), kompozytor i aranżer jazzowy.

Życiorys

Urodzony w Waszyngtonie. Jego rodzice pochodzili z czarnej klasy średniej. W domu otrzymał bardzo dobre wychowanie i maniery, stąd już w szkole nazywano go „Książę” (ang. duke). Jego zainteresowania jazzem były jednak nie w smak rodzicom, Duke uciekł więc z domu i w 1922 wraz z zespołem, w którym grał, przyjechał do Nowego Jorku, będącego w owym czasie głównym ośrodkiem jazzu. Wtedy zespół nie odniósł sukcesu, jednak Ellington spróbował jeszcze rok później jako członek zespołu The Washingtonians, tym razem z większym powodzeniem. Stary lider grupy próbował oszukiwać muzyków i stracił ich zaufanie – wtedy kierownictwo objął Duke. Udało im się dostać kontrakt w Harlemie, a w 1928 znaleźli zatrudnienie w „Cotton Clubie”.

W tym czasie grali u niego m.in. Johnny Hodges (saksofon altowy), Barney Bigard (klarnet), Cootie Williams (trąbka) i Juan Tizol (puzon wentylowy).

W 1933 Duke Ellington wraz z big bandem odbył tournée po Europie (Anglia, Francja, Holandia).

Tworzył także muzykę filmową, m.in. do Anatomii morderstwa (Anatomy of a Murder) Otto Premingera, w której zagrał też epizodyczną rolę pianisty w barze.

Został pochowany na Woodlawn Cemetery w Nowym Jorku.

Wybrane kompozycje

Black and Tan Fantasy (1927)
C Jam Blues (1942)
Cotton Tail (1940)
Creole Love Call (1927)
Don't Get Around Much Anymore (1940)
I Got It Bed (1941)
I'm Beginning to See the Light (1944)
In a Mellotone (1939)
In a Sentimental Mood (1935)
It Don't Mean a Thing (If It Ain't Got That Swing) (1931)
Mood Indigo (1930)
Prelude to a Kiss (1938)
Satin Doll (1953)
Solitude (1934)
Sophisticated Lady (1932)

Nagrody i wyróżnienia

Rok	Kategoria	Tytuł	Gatunek	Wynik
Grammy Awards^[3]
1999	Historical Album	The Duke Ellington Centennial Edition RCA Victor Recordings (1927-1973)	Jazz	Laureat
1979	Best Jazz Instrumental Performance, Big Band	Duke Ellington at Fargo, 1940 Live	Jazz	Laureat
1976	Best Jazz Performance By a Big Band	The Ellington Suites	Jazz	Laureat
1972	Best Jazz Performance By a Big Band	Toga Brava Suite	Jazz	Laureat
1971	Best Jazz Performance By a Big Band	New Orleans Suite	Jazz	Laureat
1968	Best Instrumental Jazz Performance – Large Group Or Soloist with Large Group	...And His Mother Called Him Bill	Jazz	Laureat
1967	Best Instrumental Jazz Performance, Large Group Or Soloist with Large Group	The Far East Suite	Jazz	Laureat
1966	Best Original Jazz Composition	In the Beginning God	Jazz	Laureat
1965	Best Instrumental Jazz Performance - Large Group or Soloist with Large Group	New Orleans Suite	Jazz	Laureat
1959	Best Performance By w Dance Band	Anatomy of a Murder	Pop	Laureat
1959	Best Musical Composition First Recorded And Released in 1959 (More Than 5 Minutes Duration)	Anatomy of a Murder	Composing	Laureat
1959	Best Sound Track Album – Background Score From a Motion Picture or Television	Anatomy of a Murder	Composing	Laureat

1969 Prezydencki Medal Wolności
1973 Kawaler Legii Honorowej
1999 Nagroda Pulitzera (przyznana pośmiertnie)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Duke Ellington. allmusic.com. [dostęp 2020-07-10]. (ang.).
↑ Paul Tanner, Maurice Gerow: A study of jazz. W.C. Brown Co., 1973, s. 128. ISBN 978-0-697-03557-8.
↑ allmusic – Duke Ellington • Grammy Awards

Bibliografia

Joachim Ernst Berendt, Od raga do rocka – wszystko o jazzie, Kraków: PWM, 1979.
Andre Hodeir, Ludzie i problemy jazzu, Kraków: PWM, 1961.
Dariusz Michalski, Nie było nas – był jazz, [w:] Cały ten "jazz", Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, ISBN 83-214-0668-8 (Lekka Muza ; 1)
WacławW. Panek WacławW., Encyklopedia muzyki rozrywkowej, Warszawa: „Świat Książki”, 2000, ISBN 83-7227-183-6, OCLC 830244848 .
Dionizy Piątkowski, Duke Ellington, Warszawa: Agora SA, 2010, ISBN 978-83-7552-891-6
Dionizy Piątkowski, Jazz, Poznań: Atena, 2005, ISBN 83-85414-90-8
Jerzy Radliński, Obywatel Jazz, Kraków: PWM, 1967.
Roman Waschko, Przewodnik Iskier: muzyka jazzowa i rozrywkowa, Warszawa 1970.

Linki zewnętrzne

Duke Ellington – Biografia (ang.). rholmes.myweb.uga.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-23)].
Duke Ellington – Dyskografia
Miejsce spoczynku Duke'a Ellingtona podane na stronie Find a grave

[www.allmusic.com-1] Duke Ellington. allmusic.com. [dostęp 2020-07-10]. (ang.).

[2] Paul Tanner, Maurice Gerow: A study of jazz. W.C. Brown Co., 1973, s. 128. ISBN 978-0-697-03557-8.

[3] usic – Duke Ellington • Grammy Awards

[1]

[2]

[3]

1960–1969	Bing Crosby (1963) Frank Sinatra (1965) Duke Ellington (1966) Ella Fitzgerald (1967) Irving Berlin (1968)
1970–1979	Elvis Presley (1971) Louis Armstrong (1972) Mahalia Jackson (1972)
1980–1989	Fred Astaire (1981) Chuck Berry (1984) Charlie Parker (1984) Leonard Bernstein (1985) Benny Goodman (1986) The Rolling Stones (1986) Andrés Segovia (1986) Roy Acuff (1987) Benny Carter (1987) Enrico Caruso (1987) Ray Charles (1987) Fats Domino (1987) Woody Herman (1987) Billie Holiday (1987) B.B. King (1987) Isaac Stern (1987) Igor Strawinski (1987) Arturo Toscanini (1987) Hank Williams Sr. (1987) Fred Astaire (1989) Pablo Casals (1989) Dizzy Gillespie (1989) Jascha Heifetz (1989) Lena Horne (1989) Leontyne Price (1989) Bessie Smith (1989) Art Tatum (1989) Sarah Vaughan (1989)
1990–1999	Nat King Cole (1990) Miles Davis (1990) Vladimir Horowitz (1990) Paul McCartney (1990) John Lennon (1991) Marian Anderson (1991) Bob Dylan (1991) Kitty Wells (1991) Jimi Hendrix (1992) James Brown (1992) John Coltrane (1992) Muddy Waters (1992) Chet Atkins (1993) Little Richard (1993) Thelonious Monk (1993) Bill Monroe (1993) Pete Seeger (1993) Fats Waller (1993) Bill Evans (1994) Aretha Franklin (1994) Artur Rubinstein (1994) Patsy Cline (1995) Peggy Lee (1995) Henry Mancini (1995) Curtis Mayfield (1995) Barbra Streisand (1995) Dave Brubeck (1996) Marvin Gaye (1996) Georg Solti (1996) Stevie Wonder (1996) Bobby Blue Bland (1997) The Everly Brothers (1997) Judy Garland (1997) Stéphane Grappelli (1997) Buddy Holly (1997) Charles Mingus (1997) Oscar Peterson (1997) Frank Zappa (1997) Bo Diddley (1998) The Mills Brothers (1998) Roy Orbison (1998) Paul Robeson (1998) Johnny Cash (1999) Sam Cooke (1999) Otis Redding (1999) Smokey Robinson (1999) Mel Tormé (1999)
2000–2009	Harry Belafonte (2000) Woody Guthrie (2000) John Lee Hooker (2000) Mitch Miller (2000) Willie Nelson (2000) The Beach Boys (2001) Tony Bennett (2001) Sammy Davis Jr. (2001) Bob Marley (2001) The Who (2001) Count Basie (2002) Rosemary Clooney (2002) Perry Como (2002) Al Green (2002) Joni Mitchell (2002) Etta James (2003) Johnny Mathis (2003) Glenn Miller (2003) Tito Puente (2003) Simon & Garfunkel (2003) Van Cliburn (2004) The Funk Brothers (2004) Ella Jenkins (2004) Sonny Rollins (2004) Artie Shaw (2004) Doc Watson (2004) Eddy Arnold (2005) Art Blakey (2005) The Carter Family (2005) Morton Gould (2005) Janis Joplin (2005) Led Zeppelin (2005) Jerry Lee Lewis (2005) Jelly Roll Morton (2005) Joe Willie „Pinetop” Perkins (2005) The Staple Singers (2005) David Bowie (2006) Cream (2006) Merle Haggard (2006) Robert Johnson (2006) Jessye Norman (2006) Richard Pryor (2006) The Weavers (2006) Joan Baez (2007) Booker T. and the M.G.’s (2007) Maria Callas (2007) Ornette Coleman (2007) The Doors (2007) The Grateful Dead (2007) Bob Wills (2007) Burt Bacharach (2008) The Band (2008) Cab Calloway (2008) Doris Day (2008) Itzhak Perlman (2008) Max Roach (2008) Earl Scruggs (2008) Gene Autry (2009) The Blind Boys of Alabama (2009) The Four Tops (2009) Hank Jones (2009) Brenda Lee (2009) Dean Martin (2009) Tom Paxton (2009)
2010–2019	Leonard Cohen (2010) Bobby Darin (2010) David „Honeyboy” Edwards (2010) Michael Jackson (2010) Loretta Lynn (2010) André Previn (2010) Clark Terry (2010) Julie Andrews (2011) Roy Haynes (2011) Dolly Parton (2011) The Ramones (2011) George Beverly Shea (2011) Juilliard String Quartet (2011) The Kingston Trio (2011) George Jones (2012) Diana Ross (2012) Antônio Carlos Jobim (2012) Ravi Shankar (2013) Charlie Haden (2013) Lightnin' Hopkins (2013) Carole King (2013) The Beatles (2014) Armando Manzanero (2014) Kris Kristofferson (2014) The Isley Brothers (2014) Clifton Chenier (2014) Bee Gees (2015) Buddy Guy (2015) George Harrison (2015) Pierre Boulez (2015) Ruth Brown (2016) Celia Cruz (2016) Earth, Wind & Fire (2016) Herbie Hancock (2016) Jefferson Airplane (2016) Linda Ronstadt (2016) Run-D.M.C. (2016) Shirley Caesar (2017) Ahmad Jamal (2017) Charley Pride (2017) Jimmie Rodgers (2017) Nina Simone (2017) Sly Stone (2017) The Velvet Underground (2017) Hal Blaine (2018) Neil Diamond (2018) Emmylou Harris (2018) Louis Jordan (2018) The Meters (2018) Queen (2018) Tina Turner (2018) Black Sabbath (2019) George Clinton i Parliament (2019) Billy Eckstine (2019) Donny Hathaway (2019) Julio Iglesias (2019) Sam & Dave (2019) Dionne Warwick (2019)
2020–2029	Chicago (2020) Roberta Flack (2020) Isaac Hayes (2020) Iggy Pop (2020) John Prine (2020) Public Enemy (2020) Sister Rosetta Tharpe (2020) Grandmaster Flash and the Furious Five (2021) Lionel Hampton (2021) Marilyn Horne (2021) Salt-n-Pepa (2021) Selena (2021) Talking Heads (2021) Bonnie Raitt (2022) Bobby McFerrin (2023) Nirvana (2023) Ma Rainey (2023) Slick Rick (2023) Nile Rodgers (2023) The Supremes (2023) Ann Wilson (2023) Nancy Wilson (2023) Laurie Anderson (2024) The Clark Sisters (2024) Gladys Knight (2024) N.W.A (2024) Donna Summer (2024) Tammy Wynette (2024)