Przejdź do zawartości

Donut

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lukrowany donut
Donut w polewie
Donut w czekoladzie

Doughnut, donut – rodzaj wysmażanego na głębokim oleju wyrobu cukierniczego w kształcie zbliżonym do torusa („oponki”). Często z polewą, np. czekoladową lub lukrową. Popularny w wielu krajach jako słodka przekąska lub deser. Od polskiego pączka odróżnia go kształt i brak nadzienia.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie

[edytuj | edytuj kod]

Istnieje kilka teorii tłumaczących pochodzenie donutów.

  • Pierwsza z nich mówi, że zostały wynalezione w Ameryce Północnej przez holenderskich osadników[1]. Faktycznie, w XIX wieku donuty były opisywane jako rodzaj oliebola (słodkiego ciastka smażonego w tłuszczu)[2].
  • Hanson Gregory twierdził, że w 1847 roku, kiedy miał 16 lat, wynalazł obecny kształt donutów. Był on nieusatysfakcjonowany pierwowzorem, którego środek był często surowy. Wobec tego wytłoczył on, za pomocą cynowej pieprzniczki, otwór w cieście, a później przekazał tę technikę swojej matce[3], Elizabeth Gregory.
  • Według antropologa Paula R. Mullinsa, pierwsza książka kucharska, która wspomina donuty, powstała w 1803. W XIX wieku donut wyglądał i smakował dokładnie jak współczesny, był utożsamiany z amerykańskim jedzeniem[4].
  • Kolejna teoria pojawiła się w 2013, jednocześnie dezaktualizując wszystkie poprzednie, kiedy przepis na dow nuts został znaleziony w książce przepisów i domowych porad, spisanych w 1800 roku przez żonę barona Thomasa Dimesdale’a[5]. Przepis ten został przekazany wdowie po baronie przez znajomego, który przetłumaczył dla niej recepturę na lokalny przysmak, zwany hertfordshire nut[6].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

„Dough nut”

[edytuj | edytuj kod]

Najwcześniejsze odnotowane użycie tego słowa pochodzi z noweli z 1808[7], jednak częściej uważa się, że nazwę tę wprowadził rok później Washington Irving w swej pracy History of New York, gdzie używa on terminu „doughnut”, jako określenia słodkiego ciastka smażonego na smalcu[8].

Określenie doughnut, pomimo iż jest raczej nazwą tradycyjną, wciąż jest dominujące poza Stanami Zjednoczonymi[9][10]. Obecnie zarówno ono, jak i jego skrócona wersja donut są powszechnie używane w amerykańskim angielskim[11].

„Donut”

[edytuj | edytuj kod]

W druku po raz pierwszy słowo to zostało użyte w 1900 roku przez George’a W. Pecka, w książce Peck’s Bad Boy and his Pa[12]. Według innej książki, Donuts: An American Passion, napisanej przez Johna T. Edge’a w 2006, tę skróconą wersję wymyślono w Display Doughnut Machine Corporation, aby uprościć wymowę obcokrajowcom oraz zachęcić w ten sposób do kupowania ich maszyn do wyrobu doughnutów[13][14]. Do 1950 roku słowo donut było rzadko używane. Od tej daty jednak, za sprawą rozpowszechnienia sieci barów Dunkin’ Donuts, znacząco wzrosła jego popularność[15].

Według Oxford English Dictionary doughnut jest określeniem międzynarodowym, natomiast donut typowo amerykańskim[16].

Narodowy Dzień Doughnuta

[edytuj | edytuj kod]

Narodowy Dzień Doughnuta (znany także jako Narodowy Dzień Donuta) obchodzony jest co roku, w pierwszy piątek czerwca, w Stanach Zjednoczonych. Jest to kultywowanie tradycji Dnia Doughnuta, zapoczątkowanej przez Armię Zbawienia w 1938, aby uczcić ich członków, którzy serwowali te słodkie ciastka żołnierzom podczas I wojny światowej[17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. The History of the Donut. [dostęp 2014-02-11]. (ang.).
  2. Frederic Gomes Cassidy, Joan Houston Hall: Dictionary of American Regional Engish: I-O. Harvard UP, 1985, s. 874. ISBN 978-0-674-20519-2. (ang.).
  3. „Old Salt” Doughnut hole inventor tells just how discovery was made and stomachs of earth saved”. „The Washington Post”, s. ES9, 26 marca 1916. Washington, D. C.. (ang.). 
  4. Glazed American: Anthropologist Examines Doughnut as Symbol of Consumer Culture. Newswise. [dostęp 2008-07-22]. (ang.).
  5. Doughnuts are a British invention according to historians who have unearthed they were invented by the English upper classes. [w:] Daily Mail [on-line]. 24 października 2013. [dostęp 2014-11-25]. (ang.).
  6. Little-known doughnut facts to celebrate National Donut Day. Fox News, 6 czerwca 2014. [dostęp 2014-09-25]. (ang.).
  7. Originals, Selections &C. for the Times. Sketches and Views-No. V. „The Times”. 1 (8), s. 29, 30 stycznia 1808. Boston, Massachusetts. (ang.). 
  8. Douglas Harper: doughnut. Online Etymology Dictionary. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).
  9. Norbert Schmitt, Richard Marsden: Why is English like that? Historical answers to ELT questions. University of Michigan Press, 2006, s. 166. ISBN 0-472-03134-1. (ang.).
  10. Richard Ellis: Communication skills: stepladders to success for the professional. Intelect Books, 2003, s. 113. ISBN 1-84150-087-9. (ang.).
  11. Janet Sue Terry: A Rich, Deliciously Satisfying Collectron of Breakfast Recpies. Just My Best Publishing Company, 2005, s. 233. ISBN 1-932586-43-1. (ang.).
  12. George Willbur Peck: Peck’s Bad Boy and his Pa. Stanton and Van Vliet, 1900, s. 107. (ang.).
  13. John T. Edge: Donuts: An American Passion. Penguin Group US, 2006. ISBN 1-4406-2864-5. (ang.).
  14. Michael Klebeck, Scott Pitts: Top Pot Hand-Forged Doughnuts: Secrets and Recipes for the Home Baker. Chronicle Books, 2011, s. 16. ISBN 1-4521-0212-0. (ang.).
  15. Elizabeth Weingarten: The Language Time Machine. Slate, 9 września 2013. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).
  16. doughnut. Oxford Dictionaries Online. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).
  17. Kevin Fagan: A holey holiday – National Doughnut Day. SFGate, 6 czerwca 2009. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).