Dokument podróży
Dokument podróży – dokument, wydany przez rząd państwa lub organizację międzynarodową, stanowiący akceptowalny dowód tożsamości na potrzeby wjazdu do innego kraju[1]. Najczęściej mają formę paszportów, które przysługują obywatelom. Oprócz tego istnieją dokumenty podróży, stwierdzające tożsamość osób, nieposiadających obywatelstwa kraju wydającego dokument.
Paszport nansenowski
[edytuj | edytuj kod]
Tzw. paszport nansenowski został wprowadzony w 1922 r. z inicjatywy Fridtjofa Nansena, komisarza Ligi Narodów do spraw uchodźców. Do czasu ich wycofania w 1942 r. były uznawane przez ponad 50 państw i wydano je 450 tys. osobom[2].
Konwencja z 28 lipca 1951 r.
[edytuj | edytuj kod]W dniu 28 lipca 1951 r. przyjęto Konwencję dotyczącą statusu uchodźców. 146 państw stron tej Konwencji są zobowiązane do wydawania dokumentów podróży uchodźcom, którzy zgodnie z prawem mają pobyt na ich terytorium[3][4].
Okładka dokumentu dla uchodźców powinna zawierać napis: „Dokument podróży (Konwencja z 28 lipca 1951 r.)”. Napis ten powinien być umieszczony w języku kraju wydającego dokument, a także przynajmniej w języku angielskim lub francuskim. Zaleca się również umieszczenie nazwy kraju wydającego dokument na przedniej okładce; dodanie godła narodowego jest opcjonalne. Rekomendowane jest stosowanie niebieskiej okładki oraz dodania dwóch czarnych, ukośnych pasków w lewym górnym rogu przedniej okładki[5].
Konwencja z 28 sierpnia 1954 r.
[edytuj | edytuj kod]W dniu 28 sierpnia 1954 r. przyjęto Konwencję o statusie bezpaństwowców, mającą na celu zapewnienie bezpaństwowcom pełnego korzystania z podstawowych praw i swobód, a także uregulowanie ich statusu na poziomie międzynarodowym[6]. W 2024 r. jej stronami jest 98 państw[7].
Państwa strony tej Konwencji wydają dokumenty podróży bezpaństwowcom, którzy legalnie przebywają na ich terytorium, umożliwiające im podróżowanie poza jego granice, chyba że istotne przyczyny z zakresu bezpieczeństwa narodowego lub porządku publicznego stanowią inaczej. Państwa strony mogą również wydać dokument podróży innemu bezpaństwowcowi przebywającemu na ich terytorium; szczególne wsparcie udzielane jest w przypadku wydawania takich dokumentów bezpaństwowcom, którzy nie mogą uzyskać dokumentu podróży w kraju swojego prawnego miejsca zamieszkania[6]. Na okładce dokumentu powinien być umieszczony napis „Dokument podróży (Konwencja z 28 sierpnia 1954 r.)” w języku kraju wydającego oraz przynajmniej w języku angielskim lub francuskim[5].
Inne dokumenty podróży można także uzyskać w państwach, niebędących stronami tej Konwencji, m.in. w Polsce.
Uchodźcy palestyńscy
[edytuj | edytuj kod]Wiele krajów arabskich, m.in. Egipt, Jordania, Liban, Libia, Arabia Saudyjska i Syria wydają specjalne dokumenty podróży dla uchodźców pochodzenia palestyńskiego[8], ponieważ jedynie Jordania nadała im kiedykolwiek obywatelstwo[9]. Przyznanie tych dokumentów nie jest jednak objęte postanowieniami Konwencji z 28 lipca 1951 roku.
Palestyńczycy mający stały pobyt w Izraelu, niebędący jego obywatelami, mogą ubiegać się o izraelski dokument podróży[10] lub o paszport wydawany przez Palestyńskie Władze Narodowe.
Przepustki
[edytuj | edytuj kod]Przepustka (fr. Laissez-passer) – dokument podróży o ograniczonej ważności (np. ważny tylko na podróż w jedną stronę), który zazwyczaj wydawany jest tylko w wyjątkowych okolicznościach[11]. Przepustki swoim funkcjonariuszy przyznaje m.in. Organizacja Narodów Zjednoczonych. Są one uznawane za ważne dokumenty podróży przez wszystkie państwa członkowskie, wnioski o wizy dla ich posiadaczy muszą być rozpatrywane priorytetowo, a sekretarz generalny oraz wysocy rangą przedstawiciele korzystają z przywilejów dyplomatycznych[12].
Istnieje także przepustka Unii Europejskiej, przysługująca jej przedstawicielom i pracownikom o zasięgu międzynarodowym, a także członkom ich rodzin, pod pewnymi warunkami[13].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ travel document - European Commission [online], home-affairs.ec.europa.eu [dostęp 2024-11-09] (ang.).
- ↑ A century of mobility: A glimpse into the history of refugee travel documents | UNHCR Blog [online] [dostęp 2024-11-09] (ang.).
- ↑ States parties, including reservations and declarations, to the 1951 Refugee Convention [online], UNHCR [dostęp 2024-11-10] (ang.).
- ↑ Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. [online] [dostęp 2024-11-10] (pol.).
- ↑ a b 1. General Characteristics of MRCTDs, [w:] Technical advisory group on machine readable travel documents (TAG/MRTD), International Civil Aviation Organization, s. 16 [dostęp 2024-11-10] (ang.).
- ↑ a b Konwencja o statusie bezpaństwowców [online] [dostęp 2024-11-09] (pol.).
- ↑ United Nations Treaty Collection [online], treaties.un.org [dostęp 2024-11-09] (ang.).
- ↑ Annex of the commission implementing decision of C (2013) 4914 [online] [dostęp 2024-11-13] (ang.).
- ↑ Mazen Masri, The Implications of the Acquisition of a New Nationality for the Right of Return of Palestinian Refugees, „Asian Journal of International Law”, 5 (2), 2015, s. 375, DOI: 10.1017/S2044251314000241, ISSN 2044-2513 [dostęp 2024-11-13] (ang.).
- ↑ Apply for a travel document (laissez passer) for permanent residents who are not Israeli citizens [online], Rząd Izraela [dostęp 2024-11-13] (ang.).
- ↑ Luuk van der Baaren, Dimitry V. Kochenov, Travel documents, „OBILE Working Paper Series,”, 12, Fakultet prawa na Uniwersytecie Kopenhaskim, 2023 [dostęp 2024-11-13] (ang.).
- ↑ Rozdział 7 - Przepustki Narodów Zjednoczonych, [w:] Konwencja dotycząca przywilejów i immunitetów Narodów Zjednoczonych, 13 lutego 1946 [dostęp 2024-11-13] (pol.).
- ↑ LAISSEZ-PASSER - European Commission [online], commission.europa.eu [dostęp 2024-11-13] (ang.).