Car-puszka

Car-puszka
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Miejsce	Kreml
Fundator	Fiodor I
	Położenie na mapie Moskwy Car-puszka
	Położenie na mapie Rosji Car-puszka
	55°45′04″N 37°37′05″E/55,751111 37,618056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Car-puszka, Car-armata (ros. Царь-пушка) – pod względem kalibru największa na świecie armata spośród ładowanych od przodu, eksponowana obecnie na Kremlu w Moskwie. Ma kaliber 900 mm (według innych danych 890 mm), długość 5,34 m i masę 39,312 tony.

Bombardę tę odlał z brązu w 1586 mistrz ludwisarski Andriej Czochow, na polecenie cara Fiodora Rurykowicza (jest ozdobiona płaskorzeźbą tego władcy w koronie i z berłem na koniu oraz trzema napisami fundacyjnymi)^[1]. Na obu bokach ma ona po cztery uchwyty do lin. Początkowo umieszczono ją w ramach fortyfikacji na przedpolu Kremla, na placu Czerwonym. Miała zestaw kul kamiennych o masie 800 kg, które jednak się nie zachowały. W XVIII wieku działo wycofano ze służby i ustawiono na Kremlu koło arsenału, jako pomnik militarny. W czasie okupacji Moskwy przez Napoleona spłonęła drewniana laweta działa. W 1834 w Petersburgu odlano żeliwne kule o wadze 1,97 tony i umieszczono koło armaty (choć nie mogła ona strzelać takimi pociskami). W tym samym mieście w 1835, według projektu A. Briułłowa i de Wittego, wykonano ozdobną żeliwną lawetę. W 1960 przeniesiono Car-puszkę nieopodal Car-kołokoła, gdzie stoi do dziś.

Wbrew poglądom, że Car-puszka nie była w stanie strzelać, badania przeprowadzone w 1980 wykazały, że oddano z niej przynajmniej jeden strzał – natomiast nigdy nie była użyta w działaniach bojowych. Jej transport i obsługa byłyby zbyt skomplikowane i czasochłonne i wymagałyby zbyt wielu ludzi. Produkcja amunicji byłaby wykonalna, ale prawdopodobnie zbyt kosztowna^[a]. Car-puszka jest drugą armatą świata pod względem kalibru (pierwsze miejsce przysługuje amerykańskiemu moździerzowi doświadczalnemu Little David). Pod względem masy i długości lufy znacząco ustępuje niemieckiemu działu Dora z 1937.

W 2001 na zamówienie władz Moskwy wykonano żeliwną kopię Car-puszki (42 tony, kaliber 890 mm) i podarowano miastu Donieck, gdzie stoi przed ratuszem.

Zobacz też

Uwagi

↑ Według opisu działo było projektowane jako kartaczownica, miało więc strzelać kartaczami (w uproszczeniu: workami mniejszych kul) lub siekańcami (wręcz złomem) i, co za tym idzie, argument o nieopłacalności produkcji amunicji wydaje się chybiony. Eksponowane przy dziale kule są dużo późniejsze i wykonane w celach dekoracyjnych^[2].

Przypisy

↑ Mała Encyklopedia 1967 ↓, s. 210.
↑ Artykuł o Car-puszce na internetowej stronie kremlowskiego muzeum (ros.)

Bibliografia

Mała Encyklopedia Wojskowa. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.

[3] Według opisu działo było projektowane jako kartaczownica, miało więc strzelać kartaczami (w uproszczeniu: workami mniejszych kul) lub siekańcami (wręcz złomem) i, co za tym idzie, argument o nieopłacalności produkcji amunicji wydaje się chybiony. Eksponowane przy dziale kule są dużo późniejsze i wykonane w celach dekoracyjnych^[2].

[CITEREFMała_Encyklopedia1967210-1] Mała Encyklopedia 1967 ↓, s. 210.

[2] Artykuł o Car-puszce na internetowej stronie kremlowskiego muzeum (ros.)

[1]

[a]

[2]