Biegus płaskodzioby
| Calidris falcinellus[1] | |||
| (Pontoppidan, 1763) | |||
 Dorosły latem | |||
.jpg) Małe stadko | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
biegus płaskodzioby | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
_Verbreitungskarte.png) lęgowiska C. f. falcinellus lęgowiska C. f. sibirica zimowiska | |||
Biegus płaskodzioby[4], biegusik (Calidris falcinellus) – gatunek małego, wędrownego ptaka brodzącego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Nie jest zagrożony wyginięciem.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Biegus płaskodzioby zamieszkuje w zależności od podgatunku[2][5]:
- C. falcinellus falcinellus – Skandynawia i północno-zachodnia Rosja. Zimuje we wschodniej i południowej Afryce, na Bliskim Wschodzie, w zachodnich i południowych Indiach oraz na Cejlonie. W Polsce regularnie spotykany podczas przelotów, głównie na wybrzeżu. Najliczniejszy w lipcu–wrześniu.
- C. falcinellus sibirica – Syberia między Tajmyrem a Kołymą. Zimuje w północno-wschodnich Indiach, Azji Południowo-Wschodniej (w tym na Filipinach i w Indonezji) oraz w Australii.
W Polsce skrajnie nielicznie przelotny ptak, spotykany od połowy kwietnia do września, z czego najliczniej spotykany jest w czerwcu[6][7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Wygląd
- Brak dymorfizmu płciowego, wiekowy słabo zaznaczony. Nieco mniejszy od biegusa zmiennego ptak o smukłej sylwetce, krótkich, brudnozielonych nogach przez które wydaje się nieco ociężały i skulony oraz długi, z czarnym dziobem z nieco zagiętą końcówką[7]. Odróżniany od innych biegusów po wielkości, wolniejszych ruchach, ciemnym wierzchu i białym spodzie[7]. We wszystkich szatach biała brew. Dorosłe osobniki latem mają pióra na wierzchu biało-płowo zakończone, biały pas przypominający literę ,,V”, plamy w kształcie grotów na piersi oraz wyraźną, ciemną plamę na kantarku (u młodych ptaków rozmytą). Wierzch głowy ciemny. Dorosłe zimą są szare z wierzchu z czarnymi środkami piór na pokrywach skrzydłowych. Młode ptaki w szacie juwenalnej mają upierzenie jak u dorosłych, ale wierzch ciała bardziej kontrastowy, a kreski na piersi bardziej kuliste[7].
Głos
[edytuj | edytuj kod]W locie wydaje wibrujące, trelujące „cziurrip”, poza tym głos podobny do biegusa zmiennego[7].
- Wymiary średnie[7]
- długość ciała ok. 15–18 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 32–37 cm
masa ciała ok. 25–50 g
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Gniazduje pojedynczo lub w niewielkich skupieniach w północnej Eurazji, zimuje punktowo w południowej Azji i wschodniej oraz południowej Afryce; podczas wędrówek zatrzymuje się w na wybrzeżach i błotnych akwenach wodnych. Zasiedla torfowiska i bagna porośnięte ubogą roślinnością. Jest wszystkożerny, zjada bezkręgowce, m.in. owady, pierścienice, mięczaki i skorupiaki oraz nasiona roślin. Pokarm zbiera z wody i błota, nie sonduje dziobem podłoża.
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Jest gatunkiem monogamicznym. Samiec wiosną buduje zwykle 2-3 gniazda, po czym samica wybiera jedno z nich. Ma ono postać wgłębienia w ziemi, bądź kępie roślin, wyłożone jest materiałem roślinnym. Od czerwca do początku lipca samica składa 4 jaja (rzadko 3), które są wysiadywane przez samca i samicę. Po około 21-22 dniach inkubacji wykluwają się młode, które od momentu urodzenia umieją zdobywać pokarm. Później opieką zajmuje się tylko samiec.
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje biegusa płaskodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Organizacja Wetlands International w 2006 roku szacowała liczebność światowej populacji na 86–89 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Limicola falcinellus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-03-01] (ang.).
- ↑ a b c Broad-billed Sandpiper (Limicola falcinellus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b Calidris falcinellus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Arenariinae Stejneger, 1885 (1840) - biegusy (wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-12].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, Crab-plover, coursers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-12]. (ang.).
- ↑ Michał Radziszewski i inni red., Ilustrowana encyklopedia ptaków Polski: przewodnik ornitologa, Bełchatów : Warszawa: Fenix ; PZWL Wydawnictwo Lekarskie Sp. z o.o, 2022, s. 176, ISBN 978-83-65808-48-6 [dostęp 2023-12-02].
- ↑ a b c d e f Lars Svensson i inni, Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Wydanie II poprawione i zaktualizowane, Przewodnik Collinsa, Warszawa : [Marki]: Multico Oficyna Wydawnicza ; we współpracy z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków, 2021, s. 150, ISBN 978-83-7763-530-8 [dostęp 2023-12-02].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Biegus płaskodzioby (Limicola falcinellus). ptaki.info. [dostęp 2014-03-01].
- https://xeno-canto.org/species/Calidris-falcinellus Odgłosy