Bezpośrednie inwestycje zagraniczne

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) (ang. foreign direct investment, FDI)^[1] – rodzaj inwestycji definiowany jako międzynarodowy transfer kapitału w celu utworzenia w innym państwie podmiotu zależnego i sprawowania nad nim kontroli^[2].

Opis

Według definicji UNCTAD, IMF i OECD BIZ są kategorią międzynarodowych inwestycji, dokonywanych przez rezydenta jednego państwa (nazywanym „inwestorem bezpośrednim” lub „firmą matką”) z zamiarem sprawowania długotrwałej kontroli w przedsiębiorstwie innego państwa (nazywanym „przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji” lub „firmą-córką”). Przez „długotrwałą kontrolę” rozumie się tutaj istnienie długoterminowych relacji pomiędzy inwestorem bezpośrednim i przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji oraz istotny poziom oddziaływania, który daje inwestorowi bezpośredniemu efektywny głos w zarządzaniu przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji. Aby inwestycję uznać za BIZ, minimalny próg zaangażowania kapitałowego inwestora bezpośredniego w przedsiębiorstwie bezpośredniej inwestycji ustalono na poziomie 10%^[3].

Komponentami BIZ są: kapitał zakładowy (ang. equity capital), reinwestowane zyski (ang. reinvested earnings) oraz inny kapitał (ang. other capital). Inwestycje w kapitał zakładowy przedsiębiorstwa bezpośredniej inwestycji dokonane przez inwestora bezpośredniego związane są z zakupem akcji, majątku lub aportem rzeczowym w postaci np. maszyn i urządzeń. Reinwestowane zyski, to część lub całość zysków wypracowanych przez przedsiębiorstwo bezpośredniej inwestycji, która nie została wypłacona inwestorowi bezpośredniemu w formie dywidendy, lecz zainwestowana w przedsiębiorstwo bezpośredniej inwestycji. Inny kapitał, to pożyczki wewnątrzkorporacyjne (krótko- lub długoterminowe) pomiędzy przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji a inwestorem bezpośrednim oraz transakcje związane z obsługą tego długu. BIZ są to więc długookresowe inwestycje, podejmowane przez przedsiębiorstwo lub osobę fizyczną jednego państwa w przedsiębiorstwo innego państwa, z zamiarem sprawowania kontroli nad nim i czerpania z niego zysku. Przy czym istotą BIZ jest transfer nie tylko kapitału, ale również pracy i wiedzy (technologicznej, marketingowej i organizacyjnej).

Znacząca część BIZ jest wynikiem transnarodowych fuzji i przejęć^[4].

Rodzaje bezpośrednich inwestycji zagranicznych

W zależności od branży oraz skali biznesu, jak również strategii inwestora w zakresie kontroli nad środkami produkcji wyróżnia się następujące rodzaje inwestycji bezpośrednich^[5]:

greenfield – mają miejsce w przypadku relatywnie mniejszych przedsięwzięć i polegają na budowie przedsiębiorstwa od podstaw, włączając w to przyłączenie do istniejącej infrastruktury;
brownfield – mają miejsce w przypadku wykorzystania, przynajmniej częściowego dotychczasowych składników majątkowych, np. budynków, instalacji, urządzeń;
inwestycje kapitałowe – przedmiotem inwestycji jest zwykle działające przedsiębiorstwo o relatywnie większej skali i polega głównie na wkładzie finansowym (międzynarodowe fuzje i przejęcia, zakup akcji, zakup udziałów, zakup obligacji korporacyjnych lub udzieleniu pożyczki przedsiębiorstwu), choć może być połączone z transferem know-how.

Formy bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Teoria inwestycji zagranicznych rozgranicza dwie podstawowe formy: horyzontalne (ang. horizontal) i wertykalne (ang. vertical)^[6].

Inwestycje horyzontalne

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne typu horyzontalnego polegają na ustanowieniu bliźniaczego podmiotu gospodarczego pełniącego podobne funkcje jak podmiot w państwie siedziby centrali, czy inwestycje w innych państwach. Tego rodzaju inwestycje mają zazwyczaj miejsce w przypadku sieci handlowo-dystrybucyjnych lub prostych procesów produkcyjnych.

Inwestycje wertykalne

Inwestycje bezpośrednie typu pionowego (wertykalnego) mają miejsce w przypadku kooperacji podmiotów zlokalizowanych w różnych państwach, które pełnią swoją unikalną rolę w grupie, np. badania i rozwój, projektowanie, produkcja komponentów, montaż podzespołów, montaż finalny. Pionowy model inwestycji zagranicznych jest przeważnie wykorzystywany przez firmy produkujące bardziej złożone wyroby, np. AGD, środki transportu.

Przypisy

↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 117. ISBN 978-1-57660-351-2.
↑ P. Krugman, M. Obstfeld, Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Teoria i polityka, PWN, Warszawa, 2002.
↑ Wzorcowa definicja OECD zagranicznych inwestycji bezpośrednich, wydanie trzecie, 1995 [Definicja wzorcowa OECD].
↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 125. ISBN 978-1-57660-351-2.
↑ J. Świerkocki (red.), Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego, ŁTN, Łódź 2011.
↑ R.E. Caves, International Corporation. The Industrial Economics of Foreign Investment, Economica, Vol. 38, nr 1, 1971.

Bibliografia

IMF, Balance of Payments Manual – Fifth Edition, IMF, Waszyngton, 1993, s. 86−87.
OECD, Benchmark Definition of Foreign Direct Investment – Third Edition, OECD, Paryż, 1996, s. 7.
UNCTAD, World Investment Report, UNCTAD, Nowy Jork, 2005, s. 297.

Linki zewnętrzne

Narodowy Bank Polski – polskie statystyki BIZ

[1] Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 117. ISBN 978-1-57660-351-2.

[2] P. Krugman, M. Obstfeld, Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Teoria i polityka, PWN, Warszawa, 2002.

[3] Wzorcowa definicja OECD zagranicznych inwestycji bezpośrednich, wydanie trzecie, 1995 [Definicja wzorcowa OECD].

[4] Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 125. ISBN 978-1-57660-351-2.

[5] J. Świerkocki (red.), Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego, ŁTN, Łódź 2011.

[6] R.E. Caves, International Corporation. The Industrial Economics of Foreign Investment, Economica, Vol. 38, nr 1, 1971.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]