Barrakka Lift (1905)
| winda | |
 Barrakka Lift w 1910 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Lata funkcjonowania |
1905–1973 |
| Infrastruktura | |
| Długość sieci |
51 m |
| Liczba stacji |
2 |
| Tabor | |
| Liczba pojazdów |
dwie kabiny |
_IWM_SP_000610.jpg)
Barrakka Lift – nieistniejąca winda w stolicy Malty, Valletcie, łącząca Wielki Port z górnymi ogrodami Barrakka, działająca w latach 1905–1973. Po zamknięciu windy w 1973 roku, jej konstrukcja przetrwała aż do roku 1983, kiedy to dokonano jej rozbiórki. W 2012 roku w tym samym miejscu zbudowano nową windę[1].
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Winda znajdowała się we fragmencie fosy mającej łączyć Wielki Port z zatoką Marsamxett, której budowę rozpoczął Zakon Maltański[2]. Winda łączyła przystań Wielkiego Portu ze znajdującymi się na szczycie Bastionu św. Piotra i Pawła górnymi ogrodami Barrakka[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1901 Sacco Albanese, były pracownik Edison Manufacturing Company, zaproponował budowę na Malcie linii tramwajowej[4]. W ogłoszonym przetargu zwyciężyła firma Macartney, McElroy & Co. Ltd, która oprócz linii tramwajowej przedstawiła także plan budowy dwóch wind osobowych w Valletcie: w okolicy portu Marsamxett oraz w okolicy górnych ogrodów Barrakka[5][3]. Ostatecznie zdecydowano się na budowę tylko jednej z wind i kontrakt został podpisany 24 grudnia 1903[6].
Macartney i McElroy jako podwykonawców zatrudnili londyńską firmę Joseph Richmond & Co Ltd[3]. Kosztująca 5000 funtów budowa zakończyła się we wrześniu 1905, a oficjalne otwarcie windy odbyło się 18 grudnia 1905[2].
Podczas I wojny światowej nastąpiły problemy w zaopatrzeniu – pojawiły się trudności z zakupem części zapasowych oraz węgla, używanego w elektrowni firmy do produkcji prądu[7]. Krytyczny okres nastąpił w 1917 roku – w październiku firma zmuszona została do zawieszenia działalności windy ze względu na brak części zapasowych[8]. Wznowienie funkcjonowania windy nastąpiło dopiero po zakończeniu wojny, pod koniec czerwca 1919[8].
W 1929 zlikwidowano sieć tramwajową[8]. Elektrownia, która wykorzystywana była także do zasilania windy, funkcjonowała jeszcze do 1931 roku, kiedy to firma otrzymała od rządu działkę znajdującą się przy windzie w celu budowy na niej nowej stacji zasilającej, która pozwoliłaby na zasilanie windy za pomocą prądu z sieci energetycznej[8]. W nowym budynku mieściła się także poczekalnia[8].
II wojna światowa przyniosła znaczny spadek liczby klientów ze względu na wzrost cen biletów, spowodowany wzrostem kosztów energii elektrycznej oraz nieregularne kursowanie promów[9][10].
Kolejny znaczny spadek liczby klientów nastąpił w wyniku zmian politycznych na Malcie – w 1964 roku kolonia została przekształcona w Państwo Malta, a następnie w niezależną od Wielkiej Brytanii Republikę Malty[10]. Zmiany te wiązały się z ograniczeniem działalności brytyjskich baz wojskowych, pracownicy których stanowili znaczną grupę klientów[10].
22 stycznia 1973 firma poinformowała o znacznych stratach przynoszonych przez windę i zaproponowała rządowi jej przejęcie[11]. Kilka dni później, 1 lutego 1973, nastąpiło zakończenie działalności[12]. Firma Macartney, McElroy & Co. została zlikwidowana w roku 1975[11]. W latach kolejnych pojawiały się propozycje ponownego uruchomienia windy, jednak nie zostały one zrealizowane[13]. Pod koniec lat 70. XX w. podjęto decyzję o rozbiórce windy, co jednak nie nastąpiło ze względu na znaczne koszty[13]. Ostatecznie rozbiórki dokonano pomiędzy czerwcem a sierpniem 1983[13].
Parametry techniczne
[edytuj | edytuj kod]
Wieża windy wykonana była ze stali o łącznej wadze około 75 ton i miała 60 metrów wysokości[2]. Ze względu na pochyłość bastionu i w celu zmniejszenia długości pomostu koniecznego u szczytu windy, wieża przy podstawie umieszczona była w wycięciu wykonanym w ścianie[2]. U góry dla zapewnienia stabilności przymocowana była do ściany stalowymi dźwigarami[2][14]. Na dole szybów znajdowały się hydrauliczne bufory mające hamować windę[14].
Mogące pomieścić 12 pasażerów kabiny zawieszone były na 4 linach[2]. Kabina numer 1 znajdowała się od strony Wielkiego Portu, natomiast numer 2 po stronie przeciwnej[2]. Pokonywały one 51 metrów wysokości[2]. W budce na szczycie wieży znajdowały się dwa silniki zasilane prądem o napięciu 500 V, które pozwalały na osiągnięcie maksymalnej prędkości 1,3 m/s[14].
Ceny biletów i przewozy
[edytuj | edytuj kod]Początkowo cena biletu normalnego wynosiła 0,5 pensa dla pracowników wojskowych oraz 1 pens dla pozostałych klientów[3]. Dzienne zyski w tym okresie wynosiły nawet 10 funtów, a w niedziele dochodziły do 14 funtów[15].
W 1941 roku w związku ze spadkiem liczby pasażerów firma zaproponowała podwyższenie opłat o pół pensa, ostatecznie jednak zdecydowano się o podniesienie cen o całego pensa – bilet dla pracowników wojskowych kosztował 1,5 pensa, a bilet normalny 2 pensy[9][10]. W lutym 1942 średnio dziennie przewożono ponad 650 pasażerów[16]. W lutym 1941 przewieziono 18 224 osób, co przełożyło się na zysk w wysokości 128 funtów 19 szylingów i 8 pensów[16].
W 1958 ceny wzrosły po raz kolejny o 0,5 pensa[17]. W 1964 roku firma zaproponowała kolejną podwyżkę opłat – do 3 pensów, co jednak nie zostało zaakceptowane przez rząd[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Upper Barrakka Lift. visitmalta.com. [dostęp 2017-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-31)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 156.
- ↑ a b c d Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 155.
- ↑ Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 13.
- ↑ Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 18.
- ↑ Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 29.
- ↑ Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 102.
- ↑ a b c d e Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 158.
- ↑ a b Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 159.
- ↑ a b c d Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 161.
- ↑ a b Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 167.
- ↑ Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 11.
- ↑ a b c Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 169.
- ↑ a b c The Barracca Lift. „The Engineer”. 101, s. 612, 1906-06-15. [dostęp 2017-01-15]. (ang.).
- ↑ Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 157.
- ↑ a b Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 180.
- ↑ a b Bonnici i Cassar 1991 ↓, s. 165.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Joseph Bonnici, Michael Cassar: The Malta Tramways and the Barracca Lift. Malta: 1991. LCCN 94959739. OCLC 34887183. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- The Barrakka Lift. [dostęp 2017-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-23)]. (ang.).
