Przejdź do zawartości

Andrij Liwycki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrij Liwycki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 kwietnia 1879
Łypiawo, gubernia połtawska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

17 stycznia 1954
Karlsruhe, Niemcy Zachodnie

Premier Ukraińskiej Republiki Ludowej
Okres

od 14 października 1920
do 24 marca 1921

Poprzednik

Wiaczesław Prokopowycz

Następca

Wiaczesław Prokopowycz

Premier Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji
Okres

od 14 stycznia 1922
do 15 maja 1926

Poprzednik

Pyłyp Pyłypczuk

Następca

Wiaczesław Prokopowycz

Minister spraw zagranicznych Ukraińskiej Republiki Ludowej
Okres

od 27 sierpnia 1919
do 26 maja 1920

Poprzednik

Wołodymyr Temnyckyj

Następca

Andrij Nikowski

Przewodniczący Dyrektoriatu (prezydent) Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie
Okres

od 25 maja 1926
do 17 stycznia 1954

Poprzednik

Symon Petlura

Następca

Stepan Wytwyćkyj

Odznaczenia
Krzyż Symona Petlury
Andrij Liwycki 1900
Andrij Liwycki z rodziną. Warszawa 1920

Andrij Mykołajowycz Liwycki (ukr. Андрій Миколайович Лівицький, ur. 28 marca?/9 kwietnia 1879 we wsi Łypiawo (gubernia połtawska, powiat Zołotonosza, Imperium Rosyjskie), zm. 17 stycznia 1954 w Karlsruhe, Niemcy Zachodnie) – minister spraw zagranicznych URL w rządach Borysa Martosa i Isaaka Mazepy (1919–1920), premier URL (1920–1921), prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji (od 1926).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jako minister spraw zagranicznych URL stał na czele delegacji ukraińskiej, która we wrześniu 1919 przybyła do Warszawy, by rozpocząć rokowania które doprowadziły w konsekwencji do tajnego sojuszu Polski i Ukraińskiej Republiki Ludowej w lutym 1920 (układ PiłsudskiPetlura), konwencji politycznej z 21 kwietnia 1920 r. i do wspólnej walki przeciw Rosji bolszewickiej od wyprawy kijowskiej w kwietniu, poprzez bitwę warszawską w sierpniu do zawieszenia broni w październiku 1920 roku.

Po zamordowaniu w Paryżu Symona Petlury w maju 1926 roku wybrany przewodniczącym Dyrektoriatu URL – prezydentem URL na emigracji. Koordynował wszystkie działania ukraińskiej emigracji niepodległościowej tego odłamu, w tym był inicjatorem wieloletniej współpracy ze Sztabem Głównym Wojska Polskiego. Współpraca ta rozpoczęta została po tajnym memorandum Liwyckiego i gen. Wołodymyra Salskiego z 4 sierpnia 1926 skierowanego do Józefa Piłsudskiego i rozmowach, jakie wkrótce potem nastąpiły[1][2]. Po aprobacie Piłsudskiego trwała do wybuchu II wojny światowej. Jej część tajna obejmowała sporządzenie planów organizacji i mobilizacji armii ukraińskiej, jako sojusznika Polski, w przypadku wojny polsko-sowieckiej. Został sporządzony, w porozumieniu z polskim Sztabem Głównym plan mobilizacyjny wojska ukraińskiego, w oparciu o emigrantów i Ukraińców zamieszkałych w Polsce. Oficerowie i podoficerowie armii URL zostali przyjęci do Wojska Polskiego jako tzw. oficerowie i podoficerowie kontraktowi[3].

Ze strony polskiej współpracę nadzorowali: gen. Wacław Stachiewicz, Julian Stachiewicz, Tadeusz Kutrzeba, ze strony ukraińskiej gen. Pawło Szandruk, który w ramach tej współpracy po wstąpieniu do Wojska Polskiego (w stopniu majora WP), ukończył w roku 1938 Wyższą Szkołę Wojenną. Do roku 1939 Liwycki mieszkał w Warszawie pod ochroną polskiej policji (aby nie spotkał go los Petlury). Po agresji III Rzeszy na Polskę i kapitulacji Warszawy pozostał w okupowanym mieście. W końcu 1944 przeniósł się do Łasku na terenach Polski wcielonych do Rzeszy, przed styczniową ofensywą Armii Czerwonej wyjechał do Niemiec. Od listopada 1944 był głównym organizatorem powstania przy III Rzeszy w dniu 17 marca 1945 Ukraińskiego Komitetu Narodowego oraz sprawował polityczny patronat nad Ukraińską Armią Narodową.

Zmarł w Niemczech w roku 1954 w Karlsruhe, pochowany w Monachium, prochy przeniesiono następnie na nekropolię South Bound Brook. Ojciec Mykoły Liwyckiego, prezydenta URL na uchodźstwie w latach 1967–1989 oraz Natalii Liwyckiej-Chołodnej, poetki.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Pełny tekst memorandum Liwyckiego i Salskiego: Jan Jacek Bruski Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010, Wyd. Uniwersytet Jagielloński, ISBN 978-83-62261-13-0, s. 363–365.
  2. Zobacz też Jan Jacek Bruski Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010, Wyd. Uniwersytet Jagielloński, ISBN 978-83-62261-13-0, s. 338–341.
  3. Robert Potocki, Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920–1939) Wydawnictwo: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1999; ISBN 83-85854-46-0,s. 231–312.Rozdział „Projekt Ukraina” dot. planów strategicznych tworzenia armii URL w latach trzydziestych.

Bibliografia – najważniejsze pozycje

[edytuj | edytuj kod]
  • Robert Potocki, Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920–1939) Wydawnictwo: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1999; ISBN 83-85854-46-0, rozdziały książki dotyczące wojny 1920 i planów strategicznych tworzenia armii URL w latach trzydziestych: [1];
  • Robert Potocki, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939 Wydawnictwo: Imstytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2003, ISBN 83-917615-4-1.
  • Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy: Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa, PWN, 1993
  • Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy, 19331945, Warszawa, KiW, 1972
  • Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923–1929, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1989

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]