Al-Muwaffak
| |
| Regent kalifatu Abbasydów | |
| Okres |
od czerwiec 870 |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
29 listopada 843 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Umm Ishak |
| Małżeństwo |
Dirar |
| Dzieci | |
| Moneta | |
Złoty dinar Al-Muwaffaqa | |
Abu Ahmad Ṭalḥa ibn Jaʿfar ibn Muḥammad ibn Hārūn al-Muwaffaq bi'Llah (arab. أبو أحمد طلحة بن جعفر الموفق بالله), znany również jako Al-Muwaffak Billah (arab. الموفق بالله, "Błogosławiony przez Boga"; ur. 29 listopada 843 w Samarze - zm. 2 czerwca 891 w Bagdadzie) – abbasydzki książkę i przywódca wojskowy, który pełnił funkcję regenta kalifatu Abbasydów przez większą część panowania swojego brata, kalifa Al-Mu’tamida.
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Talha, powszechnie znany pod kunją Abu Ahmad, urodził się 29 listopada 843 roku jako syn kalifa Dżafara al-Mutawakkila (panującego w latach 847–861) i greckiej niewolnicy, konkubiny Ashar, znanej jako Umm Ishak[1][2].
W 861 roku Al-Muwaffak był świadkiem śmierci ojca w Samarze z rąk tureckich niewolników wojskowych (ghilman). Arabski historiograf At-Tabari podaje, że że tej nocy pił z ojcem i natknął się na zabójców, gdy szedł do toalety, ale po krótkiej próbie ochrony kalifa, udał się do swoich komnat, gdy zdał sobie sprawę, że jego wysiłki są daremne[3]. Morderstwo zostało niemal na pewno podżegane przez syna i następcę Al-Mutawakkila, Al-Muntasira, który natychmiast wstąpił na tron[4]. Niemniej jednak rola samego Abu Ahmada w tej sprawie jest również podejrzana, biorąc pod uwagę jego późniejsze bliskie związki z tureckimi dowódcami wojskowymi. Morderstwo to zapoczątkowało okres wewnętrznego przewrotu znanego jako „Anarchia w Samarze”, w którym tureccy dowódcy wojskowi rywalizowali z innymi potężnymi grupami i między sobą o kontrolę nad rządem i jego zasobami finansowymi[5][6].
Początkowo był szanowany przez obecnego kalifa, ale sześć miesięcy później został wrzucony do więzienia jako potencjalny rywal, wraz z innym ze swoich braci Al-Mu’ajjadem. Al-Mu’ajjad został wkrótce stracony, a Abu Ahmad przeżył dzięki ochronie tureckiego wojska. Ostatecznie został zwolniony i zesłany do Basry, zanim pozwolono mu wrócić do Bagdady, gdzie został zmuszony do zamieszkania w pałacu Qasr al-Dinar w Bagdadzie Wschodnim[3][7].
Al-Muwaffak zmarł 2 czerwca i został pochowany w ar-Rusafa, w pobliżu grobowca swojej matki[8].
Regent kalifatu
[edytuj | edytuj kod]W momencie, gdy Al-Muhtadi został zabity przez Turków w czerwcu 870 roku, Abu Ahmad przebywał w Mekce. Natychmiast pośpieszył na północ do Samarry, gdzie on i Musa ibn Bugha skutecznie odsunęli na bok nowego kalifa, Al-Mu’tamida (pan. 870–892), i przejęli kontrolę nad rządem[1][3].
Bliskimi relacjami z armią turecką i aktywnym uczestnictwem w sprawach wojennych al-Muwaffak różnił się od większości książąt abbasydzkich swoich czasów i przypominał raczej swojego dziadka, kalifa Al-Mutasima (panującego w latach 833–842)[9][10].
Aby podkreślić swój autorytet, przyjął honorowe imię na wzór kalifów, Al-Muwaffaq Billah ("Błogosławiony przez Boga")[1][11]. Jego władza została jeszcze bardziej rozszerzona 20 lipca 875 roku, kiedy kalif włączył go do linii sukcesji po swoim nieletnim synu, Dżafarze al-Mufawwadzie, i podzielił imperium na dwie duże sfery rządów. Zachodnie prowincje zostały przekazane al-Mufawwadowi, podczas gdy al-Muwaffak otrzymał nadzór nad wschodnimi; w praktyce al-Muwaffak nadal sprawował kontrolę również nad zachodnimi prowincjami[1][7][12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Kennedy 1993 ↓, s. 801.
- ↑ Özaydın 2016 ↓, s. 326-327.
- ↑ a b c Kennedy 2001 ↓, s. 149.
- ↑ Bonner 2010 ↓, s. 305.
- ↑ Kennedy 2001 ↓, s. 137-142.
- ↑ Bonner 2010 ↓, s. 306.
- ↑ a b Özaydın 2016 ↓, s. 327.
- ↑ Fields 1987 ↓, s. 168.
- ↑ Kennedy 2004 ↓, s. 174.
- ↑ Bonner 2010 ↓, s. 314.
- ↑ Kennedy 2001 ↓, s. 327.
- ↑ Bonner 2010 ↓, s. 320-321.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michael Bonner: The waning of empire, 861–945. W: Chase F. Robinson: The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010. ISBN 978-0-521-83823-8. (ang.).
- Hugh N. Kennedy: al-Muʿtaḍid Bi'llāh. W: Clifford Edmund Bosworth, Emeri van Donzel, Wolfhart Heinrichs, Charles Pellat: Encyclopedia of Islam. Wyd. 2. T. VII: Mif–Naz. Brill, 1993. ISBN 978-90-04-09419-2. (ang.).
- Philip M. Fields: The History of al-Ṭabarī, Volume XXXVII: The ʿAbbāsid Recovery: The War Against the Zanj Ends, A.D. 879–893/A.H. 266–279. State University of New York Press, 1987. ISBN 978-0-88706-054-0. [dostęp 2024-10-26]. (ang.).
- Hugh N. Kennedy: The armies of the caliphs: military and society in the early Islamic state. Londyn, Nowy Jork: Routledge, 2001. ISBN 0-415-25093-5. [dostęp 2024-10-26]. (ang.).
- Hugh N. Kennedy: The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century. Wyd. 2. Pearson Education, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. [dostęp 2024-10-26]. (ang.).
- Abdülkerim Özaydın: Müktefî-Billâh. T. 31 (Muhammedi̇yye – Münâzara). Diyanet İşleri Başkanlığı, 2016. ISBN 978-975-389-458-6. [dostęp 2024-10-26]. (tur.).