(433) Eros

(433) Eros
	; (433) Eros, okolice północnego bieguna w przybliżeniu w naturalnych barwach (NEAR)
Odkrywca	Carl Gustav Witt
Data odkrycia	13 sierpnia 1898
Numer kolejny	433
Oznaczenie tymczasowe	1898 DQ
	Charakterystyka orbity (J2000)
Przynależność; obiektu	grupa Amora
Półoś wielka	1,4581 au
Mimośród	0,2228
Peryhelium	1,1332 au
Aphelium	1,7830 au
Okres obiegu; wokół Słońca	1 rok 277 dni 21 godzin
Średnia prędkość	24,36 km/s
Inklinacja	10,83°
	Charakterystyka fizyczna
Średnica	34,4 × 11,2 × 11,2 km
Masa	7,2×1015 kg
Średnia gęstość	2,67 g/cm3
Okres obrotu	(5 h 16 min 12 s) h
Albedo	0,25
Jasność absolutna	11,16m
Typ spektralny	Typ S
Średnia temperatura powierzchni	~227 K
Satelity naturalne	brak
	Multimedia w Wikimedia Commons

(433) Eros – planetoida z grupy Amora.

Odkrycie

Planetoida została odkryta 13 sierpnia 1898 roku w Berlinie przez astronoma Carla Gustava Witta. Tej samej nocy planetoidę tę sfotografował również w Nicei^[1] Auguste Charlois, jednak odkrycie jest przyznawane wyłącznie Carlowi Wittowi.

Obiekt ten nosi imię mitologicznego boga miłości i namiętności seksualnej Erosa^[2]. Przed nadaniem nazwy planetoida nosiła oznaczenie tymczasowe (433) 1898 DQ.

Orbita

Orbita Erosa nachylona jest do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 10,83°. Na jeden obieg wokół Słońca potrzebuje około 1 roku i 278 dni, krążąc w średniej odległości 1,46 au. Średnia prędkość orbitalna wynosi ok. 24,36 km/s.

Eros należy do grupy Amora, planetoid zbliżających się w obiegu wokół Słońca do orbity Ziemi.

31 stycznia 2012 planetoida znalazła się w odległości 26,7 milionów kilometrów (0,178 au) od Ziemi, było to jej najbliższe przejście od 1975. Podobnie blisko Ziemi znajdzie się ponownie w 2056^[3].

Właściwości fizyczne

(433) Eros ma bardzo nieregularny kształt, jego rozmiary to 34,4 × 11,2 × 11,2 km. Jego albedo wynosi 0,25, a jasność absolutna to 11,2^m. Średnia temperatura na powierzchni to ok. 227 K (> 100 °C po stronie nasłonecznionej, −150 °C po stronie nocnej). Planetoida ta zaliczana jest do typu S. Zawiera 20 mld ton aluminium, a także sporą ilość innych metali, jak złoto, platyna i cynk^[4]. Jej powierzchnia jest pokryta regolitem, którego grubość i skład pozostaje tematem badań. Większość regolitu na powierzchni Erosa powstała prawdopodobnie w wyniku licznych, małych zderzeń z innymi planetoidami^[5]. Jest też wiele kraterów uderzeniowych.

Badania bezpośrednie

Planetoida Eros z wysokości około 250 metrów (obszar na zdjęciu ma 12 metrów szerokości). Zdjęcie wykonane przez NEAR Shoemaker tuż przed lądowaniem.

Eros był celem wyprawy sondy NEAR, która dokonała lądowania na powierzchni planetoidy 12 lutego 2001 roku. Sonda zebrała sporo informacji o planetoidzie, m.in. przesłała na Ziemię około 160 tysięcy fotografii obiektu^[1]. Ostatnie zdjęcia wykonane przez tę sondę pokazują szczegóły wielkości rzędu kilkunastu centymetrów.

Lista tworów geologicznych

Regiony

Regiony na Erosie zostały nazwane na cześć współodkrywców tej planetoidy.

Region	Nazwa pochodzi od
Charlois Regio	Auguste Charlois
Witt Regio	Gustav Witt

Grzbiety górskie

Formacje te nazwano na cześć astronomów, którzy zajmowali się badaniem Erosa.

Grzbiet górski	Nazwa pochodzi od
Finsen Dorsum	William Stephen Finsen
Hinks Dorsum	Arthur Robert Hinks

Kratery

Kratery uderzeniowe na Erosie noszą imiona słynnych kochanków z legend, mitologii i literatury. Jeden z kraterów nosi nazwę od święta zakochanych – Walentynek (krater Valentine), inny – postaci historycznej (Casanova)^[1].

Krater	Nazwa pochodzi od
Abelard	Piotr Abelard
Aida	Aida, bohaterka opery Aida
Avtandil	Awtandil z gruzińskiej epopei narodowej Szoty Rustaweliego Rycerz w tygrysiej skórze
Bovary	Madame Bovary
Casanova	Casanova
Catherine	Cathy z Wichrowych wzgórz
Cupid	Kupidyn
Don Juan	Don Juan
Don Quixote	Don Kiszot
Dulcinea	Dulcynea
Eurydice	Eurydyka
Fujitsubo	Fujitsubo z Opowieści o księciu Promienistym
Galatea	Galatea
Gamba	Marina Gamba, matka dzieci Galileusza
Genji	Hikaru no Genji z Opowieści o księciu Promienistym
Heathcliff	Heathcliff z Wichrowych wzgórz
Himeros	Himeros
Hios	Chios
Jahan	Szach Jahan
Kastytis	Kastytis, kochanek Juraty (folklor litewski)
Leander	Leander
Leylie	Lajla z Lajla i Madżnun autorstwa Maulana Dżami
Lolita	Lolita
Mahal	Mumtaz Mahal
Majnoon	kochanek Lajli z Lajla i Madżnun
Mélisande	Melisanda
Narcissus	Narcyz
Orpheus	Orfeusz
Pao-yu	Jia Baoyu z powieści Sen czerwonego pawilonu
Pelléas	Peleasz
Psyche	Psyche
Pygmalion	Pigmalion
Radames	Radames
Selene	Selene
Tai-yu	Lin Daiyu z powieści Sen czerwonego pawilonu
Tutanekai	Tutanekai (mitologia polinezyjska)
Valentine	Święty Walenty

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Krzysztof Czart: Kosmos. Planetoida Eros. T. 22. Poznań: Oxford Educational, 2011, s. 24. ISBN 978-83-252-1256-8.
↑ (433) Eros. W: Lutz D. Schmadel: Dictionary of Minor Planet Names. Springer Berlin Heidelberg, 2007, s. 50. DOI: 10.1007/978-3-540-29925-7_434. ISBN 978-3-540-00238-3.
↑ Asteroid To Make Closest Approach Since 1975. Universe Today. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
↑ BBC: Gold rush in space?. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
↑ Regolit asteroidy Eros w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia

Bibliografia

(433) Eros w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
(433) Eros w bazie Minor Planet Center (ang.)

Linki zewnętrzne

Diagram orbity (433) Eros w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
Eros. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS, NASA. [dostęp 2016-03-20]. (ang.).
Nineplanets.pl – Eros. nineplanets.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-12)].
Strona główna misji Eros (ang.)

[kosmos-1] Krzysztof Czart: Kosmos. Planetoida Eros. T. 22. Poznań: Oxford Educational, 2011, s. 24. ISBN 978-83-252-1256-8.

[2] (433) Eros. W: Lutz D. Schmadel: Dictionary of Minor Planet Names. Springer Berlin Heidelberg, 2007, s. 50. DOI: 10.1007/978-3-540-29925-7_434. ISBN 978-3-540-00238-3.

[ut-3] Asteroid To Make Closest Approach Since 1975. Universe Today. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).

[bbc-4] BBC: Gold rush in space?. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).

[apod-5] Regolit asteroidy Eros w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]