Przejdź do zawartości

Łącznik (wieś)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: inne znaczenia nazwy Łącznik.
Łącznik
wieś
Ilustracja
Ulica Świętego Walentego i kościół Nawiedzenia NMP
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Liczba ludności (2023)

987

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-220[2]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0491370

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Łącznik”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Łącznik”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Łącznik”
Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Łącznik”
Ziemia50°27′12″N 17°43′48″E/50,453333 17,730000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Łącznik (dodatkowa nazwa w j. niem. Lonschnik) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[3]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Równinie Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego. W latach 1945–1954 i 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Łącznik.

Według danych na 31 grudnia 2023 wieś była zamieszkana przez 987 osób[4].

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 15 km od granicy z Czechami, na Równinie Niemodlińskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała.

Środowisko naturalne

[edytuj | edytuj kod]

W Łączniku panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +9,7 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Łącznika wynoszą 704 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa oznaczającego łąkę – teren porośnięty trawą służący do wypasu zwierząt gospodarskich. Wywód przedstawia topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku, który notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Łącznik, a także zgermanizowaną nazwą Loncznik we fragmencie: „Loncznik (1534 Luntznitz, polnisch Łącznik, von Ląka die Wiese, auch Lontschnig)”[7]. Nazwa miejscowości należy do nazw topograficznych i ma związek z charakterystycznymi właściwościami i wyglądem krajobrazu. Najprawdopodobniej w odległych czasach pierwsi osadnicy przybywszy w te strony nazwali nowo zajęty teren według charakterystycznych i naturalnych jego właściwości, zaobserwowanych w tej okolicy. Teren ten był porośnięty trawami i otoczony wieloma stawami. Stanowił jakby łączny obszar, stąd pierwotna nazwa Łączn-ik tj. otoczony łąkami. Według innych źródeł nazwa Łącznik ma wywodzić się od nazwy łąka (niem. die Wiese). Wersja ta potwierdza, że miejscowość otoczona była kilkunastoma różnej wielkości stawami, zaś pomiędzy nimi były łąki i pastwiska, a nieopodal przepływała rzeka (dzisiejsza Biała) oraz kilka strumieni otoczonych gęstymi zaroślami.

Nazwa miejscowości od średniowiecza po czasy współczesne, zmieniła się nieznacznie, jedynie w okresie rządów NSDAP została ona całkowicie zniemczona, czyli przeszła wtórny chrzest germanizacyjny – 15 czerwca 1936 w miejsce nazwy Lonschnik administracja III Rzeszy wprowadziła nową, niemiecką nazwę – Wiesengrund/Oberschlesien[8]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Łącznik[9].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Lansinicz (1337), Lanschnik (1379), Lancznik (1384), Luntznickh (1534), Luntschnik (1574), Loncznik (1679), Lontznicensis (1687), Lonznick (1743), Lontschniz, Locznick, Longeznick (1784), Lontschnig, Lącznik (1845), Łącznik – Lonschnik (1896), Łącznik (Lonschnik) – Wiesegrund OS. (1939), Wiesegrund OS. – Łącznik, -a, łącznicki (1946), Łącznik, -ka (1981)[10].

W gwarach prudnickich często występuje jako Łuncznik.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Łącznik znany był od początku swego istnienia jako miejscowość kościelna z uwagi na umiejscowienie w niej starej parafii. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z rejestru nuncjusza papieskiego Galharda von Chartres z 1335 i już wtedy należała ona do panów z Prószkowa, przez których prawdopodobnie została założona. Następna większa wzmianka pochodzi z rejestru archidiecezji opolskiej tzw. Denara św. Piotra z 1447 roku. Dla potrzeb zamku w Chrzelicach oraz wiekowego już browaru chrzelickiego w Łączniku zostały założone ogrody kwiatowe, warzywnicze oraz chmielnik[11].

Zachowane dokumenty i rękopisy m.in. urbarze powinności gruntowych (urbarium dominium) z 1574 i 1758 przekazują informacje na temat ówczesnych realiów życia mieszkańców wsi. Jednym z takich dokumentów jest przywilej wolności dla Lontznieger Schöltzrey (łącznickiej sołtysowni) nadany przez księcia Bolesława V w 1437. Spisał go ówczesny pisarz dworski Michał Liess, a jednym ze świadków był starosta z Chrzelic, Hans Schenkwitz[11].

Łącznik (Lacznik) wśród miejscowości ziemi prudnickiej na polskojęzycznej mapie z 1772

W drugiej połowie XVI wieku wieś zamieszkiwało około dwudziestu pięciu poddanych, z czego siedmiu to zagrodnicy. We wsi było sołectwo o powierzchni 4 łanów, z czego 2 łany trzymał sołtys Blazek Karch a pozostałe 2 łany sołtysowa Peterkowa Jakna. Do sołectwa zgodnie z książęcym listem nadania należały trzy ogrody z młynem, jedna karczma, jatka mięsna i kram piekarski. Rocznie dla państwa na zamku w Chrzelicach wieś oddawała 1 wołu, zaś wspólnie z mieszkańcami Chrzelic za 4 floreny utrzymywała strażnika na zamku. Księdzu w Łączniku mieszkańcy dziesięcinę płacili zbożem. Wiejski karczmarz, Blazke posiadał oprócz karczmy półtora łana. Strażnik przy stawach rybnych, Piech Lamcho posiadał pół morgi. Za pilnowanie stawów państwo na zamku dodało mu dodatkowy kawałek pola jako wynagrodzenie. Podobne wynagrodzenie za pracę w wysokości 1 i 3/4 morgi pola otrzymał gajowy Janek Woźnica. Zarówno gajowy, jak i strażnik byli zagrodnikami. W tym okresie w Łączniku mieszkali też: Barcklin Dorotha, Bargel Gawel, Bawol Gawel, Beblo Gregor, Botianek Climek, Czeczota Janek, Czyrczy Wawrzin, Gryss Drossek, Hofbeker Lamprecht, Keltsch Woytek, Klosska Jendro, Kostin Jendro, Kreyczy Kuba, Lisska Walek, Plachetka Jan, Polak Jan, Schlosser Janek, Skupień Gawel. Spośród wymienionych osób trzynaście z nich to gospodarze, którzy razem posiadali 11 łanów gruntu. Pańszczyznę odrabiali wszyscy wyznaczeni przez pana. Rolnicy zgodnie z ordunkiem krajowym, natomiast zagrodnicy w takim samym rozmiarze jak zagrodnicy z Chrzelic[11].

Łącznik na litografii (ok. 1898)

W XVII wieku głównych przedstawicieli rodzin we wsi było ponad czterdziestu. Wśród nich znajdowali się chłopi wolni i pańszczyźniani, rolnicy, chałupnicy, zagrodnicy oraz sołtys, którym w połowie XVIII wieku był Johan Pinkawa. Karczmarzem, który posiadał własną karczmę był Simon Hulitzka. Hulitzka prawdopodobnie był Żydem lub odkupił karczmę od Żyda, który razem z rodziną mieszkał w Łączniku już w drugiej połowie XVII wieku. Najstarsza wzmianka o przedstawicielu tej nacji na ziemi prudnickiej pochodzi z 1427, a pierwsza wzmianka o zamieszkiwaniu Żyda na wsi pochodzi z 1688 z Łącznika. Wieś posiadała specjalne piece do wypalania cegieł i dachówek, których właścicielem był Franz Krukowka. W Łączniku funkcjonowała także duża kuźnia, gdzie kowalem był Johan Rosenberg. Natomiast młyn prowadzony był przez Żyda Jodle Georga[12].

Pieczęć Łącznika (1882)

W 1718 rozebrano stary kościół, na miejscu którego w 1723 wzniesiono nowy[12]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[13]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[14]. W 1758 Łącznik wchodził w skład dóbr zamku w Chrzelicach. W 1783 dobra chrzelickie wraz z Łącznikiem kupił król Fryderyk II Wielki[15].

Od 11 lutego do 3 marca 1831 w Łączniku panowała epidemia cholery[16]. W połowie XIX wieku wieś liczyła 816 mieszkańców, w tym 9 rzemieślników, 6 handlarzy zbożem, 1 karczmarz. Działało w niej 6 krosien tkackich i farbiarnia. Znajdowała się tu dwuklasowa szkoła, do której uczęszczali uczniowie z Ogiernicza, Mokrej i Mosznej. Większość mieszkańców wsi stanowili katolicy, lecz mieszkali w niej również ewangelicy oraz Żydzi. Pożar w 1859 zniszczył kościół w Łączniku, został on odrestaurowany w 1878[12]. W 1861 w Łączniku mieszkało 2 Żydów[17]. W 1864 Łącznik wchodził w skład Dominialnego Urzędu w Chrzelicach[18]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa siejącego ziarno prawą ręką, po prawej wzgórze, po lewej kościół, a w otoku napis: GEMEINDE LONSCHNIK / NEUSTADT O/S. (pol. Gmina Łącznik / Powiat Prudnicki, Górny Śląsk)[19].

Widokówka z Łącznika (1918)

Pod koniec XIX wieku we wsi liczącej około 900 mieszkańców funkcjonowała pięcioklasowa szkoła, trzy karczmy oraz posterunek żandarmerii. Wieś posiadała swojego lekarza. Valentin Stanulla założył w Łączniku fabrykę dziewiarską, dzięki której doszło do dynamicznego rozwoju wsi. W 1895 zawiązana została spółka Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, m.in. przez Łącznik. Linia została oddana do użytku w 1896[20]. Na początku XX wieku wieś liczyła ponad 1060 mieszkańców[12]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1234 mieszkańców Łącznika 106 posługiwało się językiem niemieckim, 1120 językiem polskim, 1 innym językiem, a 7 było dwujęzycznych[21].

Widokówka z Łącznika (1920)

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Łącznik znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[22], w obwodzie nr 9 powiatu prudnickiego[23]. Do głosowania uprawnionych było w Łączniku 939 osób, z czego 897, ok. 95,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 591, ok. 62,9% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 922 głosy (ok. 98,2% uprawnionych), w tym 921 (ok. 99,9%) ważnych; za Niemcami głosowało 846 osób (ok. 91,9%), a za Polską 75 osób (ok. 8,1%)[24]. Po stronie polskiej w III powstaniu śląskim, w 3. kompanii prudnickiej służyli mieszkańcy Łącznika. W okresie powstań śląskich w Łączniku działała niemiecka nacjonalistyczna bojówka Schlageters Schwarze Hand (pol. Czarna Ręka Schlagetera), nazywana Schwarze Schaar (pol. Czarny Oddział) przez ludność miejscową. Przywódcą bojówki był Albert Leo Schlageter[25]. W latach 20. XX wieku na cmentarzu w Łączniku powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej (rozbudowany po II wojnie światowej)[26]. We wsi utworzono lokalny oddział Prudnickiej Powiatowej Kasy Oszczędności[27].

W czasie II wojny światowej w Smolarni, Chrzelicach i Łączniku utworzono podobóz Stalag VIII B/E31 obozu jenieckiego w Łambinowicach dla jeńców z imperium brytyjskiego[28]. Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[29]. Mieszkańcom Łącznika, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.

Budowa mostu w Łączniku (lata 50. XX wieku)

W latach 1945–1950 Łącznik należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 i 1973–1975 wieś była siedzibą gminy Łącznik[30], a w latach 1954–1972 gromady Łącznik[31]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Kujawach[32].

W 1945 uruchomiono w Łączniku zakład przemysłu pończoszniczego pod nazwą Fabryka Trykotaży w Łączniku (późniejsze Prudnickie Zakłady Przemysłu Pończoszniczego w Łączniku)[33]. 13 października 1946 w Łączniku powstała trzecia w powiecie prudnickim gminna Rada Narodowa. Jej przewodniczącym został M. Biernacik[34]. W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[35], szkoła przemysłowa Centralnego Zarządu Przemysłu Włókienniczego[36], Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” prowadząca piekarnię parową w Łączniku[37], młyn wodny[38], kalotechnik[39], kotlarz[40], trzech krawców[41], dwóch piekarzy[42], dwóch stolarzy[43], ślusarz[44] oraz wędliniarz[45]. W akcji „Budowa Szkół Pomników Tysiąclecia Państwa Polskiego” wzniesiono Szkołę Podstawową im. Filipa Roboty w Łączniku. W 1997 Łącznik przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[46].

Przynależność państwowa i administracyjna

[edytuj | edytuj kod]
Przynależność polityczno-administracyjna wsi Łącznik
Okres Państwo Zwierzchnictwo Jednostka administracyjna
1335–1382 Księstwo niemodlińskie
1382–1424 Księstwo niemodlińsko-strzeleckie
1424–1460 Księstwo głogówecko-prudnickie
1460–1521 Księstwo opolskie
1521–1532 Księstwo opolsko-raciborskie księstwo opolskie
1532–1742 Monarchia Habsburgów Monarchia Habsburgów Święte Cesarstwo Rzymskie księstwo opolsko-raciborskie, powiat sądowy głogówecki
1742–1806 Królestwo Prus Święte Cesarstwo Rzymskie kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat prudnicki
1806–1815 Królestwo Prus
1815–1871 prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1871–1918 Cesarstwo Niemieckie Cesarstwo Niemieckie Królestwo Prus, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1918–1919 Republika Weimarska Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1919–1933 Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1933–1938 III Rzesza III Rzesza
1938–1941 Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1941–1945 Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1945–1946 Rzeczpospolita Polska Okręg I (Śląsk Opolski)
1946–1950 województwo śląskie, powiat prudnicki, gmina Łącznik
1950–1952 województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Łącznik
1952–1954 Polska Rzeczpospolita Ludowa
1954–1973 województwo opolskie, powiat prudnicki, gromada Łącznik
1973–1975 województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Łącznik
1975–1989 województwo opolskie, gmina Biała
1989–1998 Polska Rzeczpospolita Polska
od 1999 województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Biała


Mieszkańcy

[edytuj | edytuj kod]
Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Łącznika od strony Korfantowa

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[47]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Podlesioki[48].

Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności we wsi Łącznik to 1120 osób z czego 549 to kobiety (49%), a 571 to mężczyźni (51%)[49]. Miejscowość zamieszkuje 11% mieszkańców gminy. Na przestrzeni lat 1998–2021 ludności mieszkańców wsi zmalała o 17,65%.

Liczba mieszkańców wsi

[edytuj | edytuj kod]
Liczba mieszkańców


Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kościół Nawiedzenia NMP

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[62]:

  • plebania, z XVIII w., 1827
  • kościół par. pw. Nawiedzenia NMP; na początku XVIII wieku, w 1718 został rozebrany stary kościół, a w jego miejsce w 1723 został zbudowany nowy. W 1859 groźny pożar poważnie zniszczył zabytkowy barokowy kościół, ocalały jedynie freski z 1761 oraz olejny obraz św. Walentego, na którym można zobaczyć chrzelicki zamek oraz łącznicki kościół z początku XVII wieku. Odrestaurowano go w 1878 Najstarsze wpisy w księdze parafialnej w łącznickim kościele pochodzą z początków drugiej połowy XVIII wieku, lecz w księgach archidiecezjalnych we Wrocławiu można znaleźć starsze księgi metrykalne, bo już z końca XVII wieku. W roku 1995 spaliła się wieża kościoła.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Łączniku chronione są ponadto[63]:

  • kostnica
  • dom, ul. św. Walentego 30
  • dom, ul. św. Walentego 81
  • figura św. Jana Nepomucena usytuowana przy domu nr 1

Pomniki i obiekty upamiętniające

[edytuj | edytuj kod]
  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik na cmentarzu w Łączniku powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Po II wojnie światowej został rozbudowany. Składa się z dwóch tablic z napisami w języku niemieckim. Znajduje się na nim napis Gefallen… oraz motyw Krzyża Żelaznego. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[26].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajdował się Zakład Przemysłu Pończoszniczego, wchodzący w skład Prudnickich Zakładów Przemysłu Dziewiarskiego i Pończoszniczego w Białej Prudnickiej. Powstała ona na bazie przedwojennej fabryki Wissengrunder Strumpfwarenfabrik Valentina Stanulli[64][65]. W 2018 roku budynki fabryki zostały zburzone[potrzebny przypis]. W Łączniku siedzibę mają firmy Mechanika Pojazdowa Rak Ginter, DECO STREFA, Stolarstwo Globisz Klaudiusz, Salon Fryzjerski-Solarium Rusnak Beata, Zakład PHU Cukiernictwo Pela Małgorzata i Sklep Ogólnospożywczy Deszczka Gizela, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[66].

We wsi znajduje się m.in. placówka handlowa sieci Dino Polska[67].

Łącznik wraz z całą gminą Biała podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku[68].

Transport

[edytuj | edytuj kod]
Droga wojewódzka nr 407 w Łączniku

Transport drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Przez Łącznik przebiegają drogi wojewódzkie:

W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1232O relacji Chrzelice – Łącznik, nr 1266O relacji Łącznik – Ogiernicze, nr 1268O relacji Łącznik – Mokra – Radostynia – Ligota Bialska oraz nr 1274O relacji Łącznik – Brzeźnica – Radostynia[69].

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]

Na południe od miejscowości biegnie linia kolejowa nr 306 Krapkowice – Prudnik. Na linii nie odbywa się ruch pasażerski[70]. Nieczynna stacja kolejowa Łącznik znajduje się w Dębinie.

Transport autobusowy

[edytuj | edytuj kod]

Łącznik posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Opolem, Prudnikiem, Złotnikami. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Łącznik I”, „Łącznik II”[71].

Transport autobusowy w Łączniku obsługiwany był przez PKS Prudnik[72]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[73]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[74], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[75]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[76]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Łączniku i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[77]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[78].

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

W Łączniku przy ul. Fabrycznej 4a znajduje się Zespół Szkolno-Przedszkolny. W jego skład wchodzą Publiczna Szkoła Podstawowa im. Filipa Roboty w Łączniku, Publiczna Szkoła Podstawowa w Pogórzu, a także publiczne przedszkola w Łączniku (ul. Fabryczna 4b), Pogórzu, Brzeźnicy i Chrzelicach[79].

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
Muzeum i dom spotkań „Robertus” tworzone przez Manfreda Słabonia

W Łączniku działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[80]. W 2002 we wsi odbyły się dożynki wojewódzkie[81]. W 2018 w Łączniku odbył się Kreiskonzert – Przegląd Zespołów Popularyzujących Kulturę Niemiecką, zorganizowany przez Zarząd Powiatowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców w Prudniku[82].

Religia

[edytuj | edytuj kod]

W Łączniku znajduje się katolicki kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, który jest siedzibą parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (dekanat Biała)[83].

Sport

[edytuj | edytuj kod]

Łącznik jest najmniejszą miejscowością w Polsce, z której drużyna zdobyła medal mistrzostw Polski w popularnych dyscyplinach drużynowych: Włókniarz Łącznik w 1959 i 1963 zdobył brązowy medal mistrzostw Polski w piłce ręcznej kobiet. Łącznik jest też jedyną obecnie wsią w Polsce, z której drużyna była medalistą mistrzostw Polski w dyscyplinach drużynowych[84].

We wsi funkcjonuje klub piłkarski KS Fortuna Łącznik, założony w 1992[85]. W latach 2003–2007, w związku z fuzją z LZS Mokra, klub występował pod nazwą LZS Fortuna Mokra-Łącznik[86]. W 2005, z okazji 60. rocznicy istnienia Podokręgu Związku Piłki Nożnej w Prudniku, klub otrzymał pamiątkowy puchar[87].

Przy ul. Sportowej 4 znajduje się boisko sportowe[88]. W styczniu 2009 rozpoczęto budowę hali sportowo-widowiskowej przy Szkole Podstawowej[89], którą oddano do użytku we wrześniu 2010 roku[90].

1 sierpnia 2023 przez Łącznik przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne[91].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]
Plan miejscowości Łącznik

Na gruntach wsi Łącznik i Dębina znajduje się sztuczny zbiornik wodny Zielona Zatoka, utworzony w wyniku zalania dawnego wyrobiska kruszywa. Na bazie akwenu powstał agroturystyczny kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy z bazą noclegową, kąpieliskiem z plażą, wypożyczalnią sprzętu pływającego, łowiskiem i smażalnią ryb[92]. Centrum Rekreacyjne „Zielona Zatoka” stanowi jedną z głównych atrakcji turystycznych powiatu prudnickiego[93]. W Łączniku znajdowała się Fabryka Robotów Sebastiana Kucharskiego. Prezentowane w niej były rzeźby wykonane z metalu i złomu, nawiązujące do filmów i fantastyki. Fabryka została przeniesiona do pobliskiej Mosznej[94].

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Łączniku[95]. Przez Łącznik przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[96].

Szlaki rowerowe

[edytuj | edytuj kod]

Przez Łącznik prowadzą szlaki rowerowe[97]:

Przyroda

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1950–1975 w Łączniku znajdowało się jedno z dwóch stanowisk łątki zielonej; drugie z nich znajdowało się także na Śląsku. Obecnie brak danych o występowaniu jej w obydwu z tych miejsc. W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt łątka figuruje jako gatunek krytycznie zagrożony.

Służba zdrowia

[edytuj | edytuj kod]

W Łączniku przy ul. św. Walentego 16 znajduje się Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Medyk”. Przy ul. Skowrońskiego 4 znajduje się apteka[98].

Bezpieczeństwo

[edytuj | edytuj kod]

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Łączniku działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[99].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[100].

Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[101]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[102].

Ludzie związani z Łącznikiem

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 72127
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 692 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  4. ↑ a b c Informacje ogólne [online], bip.biala.gmina.pl, 6 lutego 2023 [dostęp 2024-02-12].
  5. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-03-21].
  6. ↑ Klimat: Łącznik: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2023-07-24].
  7. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1102.
  8. ↑ Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt. 2006. [dostęp 2012-07-29]. (niem.).
  9. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  10. ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. VI, L-Ma, hasło „Łącznik”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2005, s. 304. ISBN 83-88866-26-5.
  11. ↑ a b c Eryk Murlowski, Krótka historia wsi Łącznik, „Panorama Bialska”, Eugenia Pilawa-Prażanowska – redaktor naczelny, 5 (110), Biała: Urząd Miejski, czerwiec 2002, s. 4, ISSN 1232-7352.
  12. ↑ a b c d Eryk Murlowski, Krótka historia wsi Łącznik (dokończenie), „Panorama Bialska”, Eugenia Pilawa-Prażanowska – redaktor naczelny, 7 (112), Biała: Urząd Miejski, sierpień 2002, s. 6, ISSN 1232-7352.
  13. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  14. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  15. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 72.
  16. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 84.
  17. ↑ Andrzej Dereń, Żydzi na ziemi prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, 41 (724), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 13 października 2004, s. 7, ISSN 1231-904X.
  18. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 74.
  19. ↑ 955 Lonschnik (Łącznik) II [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  20. ↑ Historia linii Gogolin-Prudnik. bluefish.foxnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)].
  21. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  22. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  23. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 100.
  24. ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2023-11-05]. (niem.).
  25. ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 104.
  26. ↑ a b Pomniki upamiętniające żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w II wojnie światowej podlegające kontroli komisji wojewody opolskiego (29.10.2002 r., 5 i 12.11.2002 r.), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 6 (636), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 lutego 2003, s. 12, ISSN 1231-904X.
  27. ↑ Andrzej Dereń, Oszczędzaj w powiecie!, „Tygodnik Prudnicki”, 20 (806), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 17 maja 2006, s. 11, ISSN 1231-904X.
  28. ↑ Working Parties [online], lamsdorf.com [dostęp 2024-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-29] (ang.).
  29. ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  30. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  31. ↑ Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 12, Opole: Prezydium WRN, 27 grudnia 1954, s. 10–11.
  32. ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  33. ↑ Norbert Słopecki, Rola prudnickiego ośrodka przemysłowego w rozwoju gospodarczym Śląska Opolskiego, „Studia Śląskie”, 6, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1963, s. 107, ISSN 0039-3355.
  34. ↑ Prądnik – Powstają Gminne Rady Narodowe, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 17 (34), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 20 października 1946, s. 3.
  35. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
  36. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 161.
  37. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 267.
  38. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 354.
  39. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 368.
  40. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 375.
  41. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 390.
  42. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 404.
  43. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 415.
  44. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 435.
  45. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 443.
  46. ↑ Łącznik [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 29 czerwca 2020 [dostęp 2023-11-05] (pol.).
  47. ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
  48. ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  49. ↑ a b c d e GUS - Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2023-01-17].
  50. ↑ Friedrich Albert Zimmermann, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Tramp, 1796 [dostęp 2020-03-12] (niem.).
  51. ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 439, OCLC 751379865 (niem.).
  52. ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., wyd. 2, Breslau: Graß, Barth und Comp., 1845, s. 380 (niem.).
  53. ↑ a b Triest 1865 ↓, s. 1041.
  54. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  55. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  56. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  57. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-03-12].
  58. ↑ a b Verwaltungsgeschichte.de & redaktionstest.net [online], Redaktionstest.net, 27 listopada 2019 [dostęp 2020-03-12] (niem.).
  59. ↑ Miejscowości powiatu prudnickiego – HKKNOS [online] [dostęp 2020-03-12] (pol.).
  60. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 218.
  61. ↑ Wieś Łącznik w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  62. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 104.
  63. ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  64. ↑ Ogłoszenia o sporządzeniu protokołów zdawczo-odbiorczych, „Katowicki Dziennik Wojewódzki”, 23, Katowice: Urząd Wojewódzki Śląski, 15 listopada 1950, s. 5.
  65. ↑ Jadwiga Kimaczyńska, Powiat Prądnik, „Śląski Informator Przemysłowy”, 2, Katowice: Wydział Przemysłowy Województwa Śląsko-Dąbrowskiego. Dyrekcja Przemysłu Miejscowego, 1946, s. 20.
  66. ↑ Lista Rzemieślników [online], cechprudnik.eu [zarchiwizowane z adresu 2023-12-09].
  67. ↑ Andrzej Dereń, Tutaj powstaną nowe sklepy Dino [online], Teraz Prudnik!, 9 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  68. ↑ ZUS Inspektorat w Prudniku [online], zus.pl [dostęp 2024-04-17] (pol.).
  69. ↑ Wykaz dróg powiatu prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-26].
  70. ↑ Radosław Dimitrow, Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą [online], nto.pl, 30 sierpnia 2016 [dostęp 2023-11-05] (pol.).
  71. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Łącznik I, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  72. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  73. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  74. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  75. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  76. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  77. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  78. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  79. ↑ Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łączniku [online], zsplacznik.pl [dostęp 2023-11-05] (pol.).
  80. ↑ DFK Łącznik / Lonschnik
  81. ↑ Witold Chojnacki, Czas radości i narzekania [online], nto.pl, 16 września 2002 [dostęp 2023-11-05] (pol.).
  82. ↑ Andrzej Dereń, Łącznik: Przegląd Zespołów Popularyzujących Kulturę Niemiecką [online], Teraz Prudnik!, 11 maja 2018 [dostęp 2023-11-05] (pol.).
  83. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
  84. ↑ Jan Cofałka, Na Śląsku siejemy sercem, „Śląsk”, Tadeusz Kijonka – redaktor naczelny, 2, Katowice: Górnośląskie Towarzystwo Literackie, luty 2006, s. 30, ISSN 1425-3917.
  85. ↑ Fortuna Łącznik [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-11-05].
  86. ↑ Fortuna Mokra-Łącznik [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-11-05].
  87. ↑ Janusz Stefanko, Damian Wicher, Jubileusz Podokręgu, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 48 (783), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 listopada 2005, s. 19, ISSN 1231-904X.
  88. ↑ Sport i rekreacja [online], biala.gmina.pl [dostęp 2023-11-05].
  89. ↑ Budowa hali sportowej w Łączniku, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 10 (186), Biała: Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji, listopad 2009, s. 2, ISSN 1232-7352.
  90. ↑ Uroczysta inauguracja, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 8 (194), Biała: Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji, wrzesień 2010, s. 1, ISSN 1232-7352.
  91. ↑ Andrzej Dereń, Którędy i kiedy przejadą uczestnicy Tour de Pologne? Interaktywna mapa / czasy przejazdów [online], Teraz Prudnik!, 31 lipca 2023 [dostęp 2023-08-01] (pol.).
  92. ↑ Centrum Rekreacyjno-Wypoczynkowe Zielona Zatoka – Roman Jurkowski [online], biala.gmina.pl [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  93. ↑ Oblężenie „Zielonej Zatoki”, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 31 (971), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 sierpnia 2009, s. 4, ISSN 1231-904X.
  94. ↑ Andrzej Dereń, Fabryka Robotów wśród Cudów Polski, „Tygodnik Prudnicki”, 31 (1745), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 31 lipca 2024, s. 19, ISSN 1231-904X.
  95. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  96. ↑ Regulamin Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08].
  97. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  98. ↑ Opieka zdrowotna [online], biala.gmina.pl [dostęp 2023-11-05].
  99. ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  100. ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  101. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  102. ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
  103. ↑ Sebastian Fikus, Niepokorni z Krzyżowej, Politechnika Opolska 2010, Strona 71-87.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Biała
Miasto
Wsie
Osady leśne
Części miasta
Części wsi
Kolonie wsi
Przysiółki wsi
Nieoficjalne
części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łącznik_(wieś)&oldid=74856553”