Most Saint Elmo w Valletcie
 Most i falochron | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Podstawowe dane | |
| Długość |
70 m |
| Szerokość: • całkowita |
|
| Liczba przęseł |
1 |
| Data budowy |
1906 (oryginalny most) |
| Data zburzenia |
1941 |
| Data odbudowy |
5 października 2011 (obecny most) |
| Projektant |
Arenas & Asociados |
Położenie na mapie Malty  | |
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |
 35°54′10,32″N 14°31′15,61″E/35,902867 14,521003
| |
Most Saint Elmo – jednoprzęsłowy stalowy pieszy most kratownicowy, prowadzący od brzegu fortu Saint Elmo w Valletcie na Malcie do falochronu przy wejściu do Grand Harbour. Został zbudowany w latach 2011–12 według projektu hiszpańskiej pracowni projektantów Arenas & Asociados. Most stoi na miejscu wcześniejszego, który został zbudowany w 1906 i zniszczony podczas II wojny światowej w 1941. Oryginalny most miał podobną konstrukcję do obecnego, ale miał dwa przęsła zamiast jednego[1].
Oryginalny most
[edytuj | edytuj kod]
W XIX i XX wieku Grand Harbour był główną brytyjską bazą morską. W 1900 Admiralicja zaczęła planować budowę falochronu w celu ochrony portu zarówno przed wzburzonym morzem, jak i potencjalnym wtargnięciem wroga[2]. Falochron został zbudowany z wapienia i betonu, i składał się z dwóch części z latarnią morską na każdym końcu. Większe ramię falochronu było połączone z brzegiem w pobliżu fortu Saint Elmo, a mniejsze z fortem Ricasoli. Przetarg na budowę falochronu został ogłoszony w 1902, a wygrała go firma S. Pearson & Sons. Kamień węgielny położył 20 kwietnia 1903 król Edward VII, zaś prace rozpoczęto w 1905 i zakończono w 1910[2]. Całkowity koszt budowy falochronu wyniósł około 1 miliona funtów[a][3][4].
Uznano za konieczne pozostawienie szerokiej na 70 m przerwy między większą częścią falochronu a brzegiem Saint Elmo, aby zapobiec stagnacji wody w porcie, a także pozwolić małym statkom na szybsze dotarcie do portu. Stalowa kładka została zbudowana w poprzek tej szczeliny w 1906, i składała się z dwóch przęseł łukowych kratownicowych podpartych na parze cylindrycznych stalowych kolumn wypełnionych betonem[5].
Zniszczenie
[edytuj | edytuj kod]
Podczas II wojny światowej, w nocy z 25 na 26 lipca 1941, X flotylla MAS włoskiej Regia Marina przypuściła atak na port przy użyciu torpedowych łodzi motorowych, wybuchowych łodzi motorowych oraz żywych torped SLC Maiale. Jedna z SLC miała zaatakować most[6], który miał sieci blokujące wejście do portu[7], pozwalając pozostałym napastnikom wpłynąć do wyrwy i zaatakować statki wewnątrz portu. Element zaskoczenia został utracony, gdy Brytyjczykom udało się wykryć zbliżający się atak za pomocą radaru, czego Włosi się nie spodziewali[6].
Atak na most rozpoczął się 26 lipca o godzinie 04:46[6]. Materiały wybuchowe na pierwszej łodzi nie wybuchły, co skłoniło pilota innej jednostki do samobójczego uderzenia swoją wybuchową motorówką w most. Jednostka uderzyła w jedną z kolumn mostu, co zdetonowało materiały wybuchowe również w drugiej łodzi, powodując zawalenie się jednego z przęseł. Nie pozwoliło to na dostęp do portu, wręcz przeciwnie, zawalone przęsło całkowicie zablokowało wejście[7]. Nadbrzeżne baterie fortu Saint Elmo otworzyły ogień do atakujących, w wyniku którego większość statków została zniszczona, a kilka schwytano[6].
Zawalone przęsło zostało usunięte po ataku[6], a reszta mostu została zburzona po wojnie[8]. Wszystko co pozostało, to kamienne przyczółki po obu stronach i części centralnych kolumn. Do falochronu i latarni morskiej można było się dostać jedynie łodzią[5].
Obecny most
[edytuj | edytuj kod]
Zamiar zbudowania nowego mostu w tym miejscu został ogłoszony w 2007[9]. Jednak okazało się, że rekonstrukcja mostu zgodnie z pierwotnym projektem nie byłaby wykonalna finansowo ze względu na wymagane ilości stali[10]. Kiedy w dniu 18 września 2009 ogłoszono przetarg na projekt, wykonanie i budowę mostu[2], zakładał on budowę mostu jednoprzęsłowego o nowym wyglądzie, lecz nawiązującym do stylu oryginału[11]. Budowa nowego mostu była częścią większego projektu rewitalizacji Valletty, który obejmował między innymi również przebudowę City Gate i Barrakka Lift[12].
Nowy jednoprzęsłowy most stalowy waży 190 ton, ma 70 metrów długości i 5,5 metra szerokości. Ma asymetryczny przekrój w kształcie litery L, z łukowatą kratownicą od strony morza. Jest wsparty na kamiennych przyczółkach pierwotnego mostu; zachowały się również pozostałości kolumn, choć nie są one połączone z nowym mostem. Konstrukcja została zaprojektowana przez hiszpańskich architektów z firmy Arenas & Asociados[5] i została wykonana w A Coruña przed wysłaniem na Maltę na pokładzie statku „Storman Asia”[2]. Firma Bezzina & Cole Architects wraz z wykonawcą Vassallo Builders byli odpowiedzialni za ustawienie mostu na miejscu[13], a cała operacja miała miejsce 5 października 2011[14]. System oświetlenia został zaprojektowany przez Anthony'ego Magro z Calleja Limited. Cały projekt kosztował 2,8 miliona euro[2][10] Most został zaprojektowany na 120 lat[10].
Inauguracja mostu miała miejsce 24 lipca 2012 w obecności Austina Gatta, ministra infrastruktury, transportu i komunikacji[8][12], i został następnie otwarty dla publiczności[15][16]. Most spotkał się z mieszanymi reakcjami publiczności, niektórzy chwalili jego projekt i fakt, że przywrócił pierwotny wygląd falochronu, a krytycy ganili koszt budowy i nazywali budowlę mostem donikąd[10][17]. Od czasu inauguracji stał się punktem orientacyjnym[10], i od czasu do czasu doznawał uszkodzeń tarasu lub balustrad, co powodowało, że przez pewien czas był zamknięty dla publiczności, aby można było wykonać prace naprawcze[17][18][19].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Porównanie kosztów i cen z początku XX wieku z dzisiejszymi może być trudne. 1 milion funtów w 1910 może odpowiadać od 97 milionów funtów do 951 milionów funtów w 2018, w zależności od zastosowanego przelicznika.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Joseph Serracino. Dawra kulturali mal-Port il-Kbir (3). „Orizzont”, s. 20, 2017-12-30. [zarchiwizowane z adresu 2021-05-19]. (malt.).
- ↑ a b c d e St. Elmo breakwater bridge, Valletta – Restoration. Calleja Limited. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-14)]. (ang.).
- ↑ Lawrence H. Officer, Samuel H. Williamson: Five Ways to Compute the Relative Value of a UK Pound Amount, 1270 to Present. MeasuringWorth.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-19)]. (ang.).
- ↑ Quentin Hughes, Conrad Thake: Malta, War & Peace: An Architectural Chronicle 1800–2000. Midsea Books Ltd, 2005, s. 94–95. ISBN 978-99932-7-055-3. (ang.).
- ↑ a b c New St. Elmo Breakwater Footbridge in Valletta Grand Harbour / Arenas & Asociados. ArchDaily, 2014-05-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-17)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Tony Abela: The failed Italian motor torpedo boat attack on Grand Harbour. [w:] Times of Malta [on-line]. 2016-07-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-15)]. (ang.).
- ↑ a b When the Italian Navy attacked Grand Harbour. [w:] Times of Malta [on-line]. 2005-07-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b New breakwater bridge inaugurated in blaze of lights. [w:] Times of Malta [on-line]. 2012-07-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-22)]. (ang.).
- ↑ Grand Harbour Regeneration plan: Breakwater bridge to be rebuilt. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2007-11-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-14)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Keith Micallef: Breakwater bridge to be brought back to light. [w:] Times of Malta [on-line]. 2018-01-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-01)]. (ang.).
- ↑ Breakwater bridge to be rebuilt. [w:] Times of Malta [on-line]. 2009-02-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-14)]. (ang.).
- ↑ a b St Elmo Bridge Officially inaugurated. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2012-07-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-14)]. (ang.).
- ↑ St Elmo Bridge. Vassallo Group, 2016-05-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-15)]. (ang.).
- ↑ Jonathan Buttigieg. St. Elmo's Footbridge. „Arkati”, s. 6–7, Summer 2012. Vassallo Group. [zarchiwizowane z adresu 2018-11-15]. (ang.).
- ↑ St Elmo Bridge open to the public. [w:] Times of Malta [on-line]. 2012-07-26. [dostęp 2021-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-22)]. (ang.).
- ↑ Press Release – St. Elmo Bridge. Transport Malta, 2012-07-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-15)]. (ang.).
- ↑ a b Bridge to nowhere. [w:] Times of Malta [on-line]. 2014-04-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-15)]. (ang.).
- ↑ Breakwater bridge is being repaired. Transport Malta, 2015-05-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-15)]. (ang.).
- ↑ Keith Micallef: Breakwater bridge suffers fresh damage. [w:] Times of Malta [on-line]. 2018-01-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-08)]. (ang.).
