Peleas i Melisanda (opera)

Peleas i Melisanda

Pelléas et Mélisande

Edmund Blair Leighton ,,Pelleas and Melisande"
Muzyka	Claude Debussy
Libretto	Claude Debussy
Liczba aktów	5
Język oryginału	francuski
Źródło literackie	Peleas i Melisanda Maurice’a Maeterlincka
Prapremiera	30 kwietnia 1902 Opéra-Comique, Paryż
Premiera polska	19 kwietnia 2002 Teatrze Wielki, Warszawa

Peleas i Melisanda, Akt 5, produkcja z 1902 roku

Peleas i Melisanda, także w formie Peleas i Melizanda (fr. Pelléas et Mélisande) – pięcioaktowy dramat liryczny Claude’a Debussy’ego do własnego libretta według dramatu Peleas i Melisanda Maurice’a Maeterlincka. Prapremiera 30 kwietnia 1902 w Opéra-Comique w Paryżu. Polska premiera: w warszawskim Teatrze Wielkim 19 kwietnia 2002 (wersja z dwoma fortepianami).

Recepcja

Dramat liryczny Claude’a Debussy’ego, będący adaptacją symbolistyczno-impresjonistycznego dramatu Maurice’a Maeterlincka, przejął ze swego literackiego pierwowzoru aurę niedomówień, których ucieleśnieniem jest nieznanego pochodzenia tytułowa bohaterka. Zachowania postaci determinuje nieokreślony lęk, jaki odczuwają oraz przekonanie, że nie decydują o sobie, lecz podlegają tajemniczemu, nieznanemu Fatum. Śpiew jest ściśle wyprowadzony z prozodii tekstu poetyckiego, a orkiestra dostarcza nastrojowego tła dla rozgrywających się zdarzeń. Łącznikiem pomiędzy niedługimi scenami są instrumentalne interludia.

Osoby

• Peleas – tenor
• Melisanda – sopran
• Golaud, brat Peleasa – baryton
• Arkel, król Allemonde, ich dziadek – bas
• Genowefa, matka Peleasa i Golauda – kontralt
• Yniold, syn Golauda z pierwszego małżeństwa – sopran chłopięcy
• Lekarz – bas
• Pasterz – baryton

Treść

Miejsce i czas akcji: mityczne królestwo Allemonde w okresie wczesnego średniowiecza.

Akt I

Podczas polowania Golaud odnajduje zagubioną w lesie, płaczącą dziewczynę – Melisandę. Zabiera ją z sobą na dwór swego dziadka – króla Arkela. W liście powiadamia matkę o swej decyzji. Arkel przystaje na to, a Peleas zapala umówiony znak, że Golaud może wpłynąć do portu. Podczas wieczornej przechadzki Genowefy i Melisandy, ta ostatnia wyjawia lęk jaki odczuwa w mglistej krainie Allemonde. Spotyka Peleasa, który nazajutrz ma opuścić zamek.

Akt II

Peleas i Melisanda spotykają się przy zamkowej sadzawce. W czasie rozmowy wpada do niej pierścień Melisandy, jaki otrzymała od Golauda. Ten zostaje w tym samym czasie ranny, spadając z konia. Zauważa u doglądającej go żony brak pierścienia. Ta twierdzi, iż musiała go zgubić podczas zabawy nad morzem z jego synem Ynioldem. Golaud poleca jej odnaleźć go zanim nastąpi przypływ. W poszukiwaniach towarzyszy jej Peleas. W jaskini natrafiają na śpiących tam żebraków.

Akt III

Peleas przychodzi pod komnatę Melisandy w zamkowej wieży, by się pożegnać przed wyjazdem. Nie mogąc dosięgnąć go dłonią, Melisanda rozpuszcza włosy, które spływają w dół, do stóp Peleasa. Nadchodzi Golaud. Prowadzi brata do zamkowych podziemi z jeziorem. Peleas jest bliski omdlenia i dochodzi do siebie dopiero na zewnątrz. Golaud wypytuje swego synka Yniolda o Peleasa i Melisandę, a potem podsadza go do okna w komnacie, w której tamci przebywają, i każe sobie dokładnie opowiedzieć, co chłopiec widzi.

Akt IV

Coraz bardziej zazdrosny Golaud w sposób grubiański traktuje swoją żonę, co spotyka się z napomnieniem ze strony Arkela. Peleas, który wyjeżdża do ojca, po raz ostatni spotyka się z Melisandą przy zamkowej sadzawce, gdzie wyznają sobie miłość. Przyczajony w zaroślach Golaud wypada i zabija brata.

Akt V

Wyczerpana ostatnimi przejściami Melisanda umiera podczas porodu.

Bibliografia

• Lesław Czapliński „Szał uniesień czy miłosne oczarowanie? /muzyczne dzieje „Tristana i Izoldy” oraz „Peleasa i Melisandy” w: „W kręgu operowych mitów”, Kraków 2003.