Ludwik Filip I
Król Francuzów | |
Okres |
od 9 sierpnia 1830 |
---|---|
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec | |
Matka | |
Żona | |
Dzieci |
Ferdynand Filip Orleański |
Odznaczenia | |
Ludwik Filip I (ur. 6 października 1773 w Paryżu, zm. 26 sierpnia 1850 w pałacu Claremont House w hrabstwie Surrey) – król Francuzów (Roi des Français), ostatni monarcha Francji z rodu Burbonów (linia orleańska). Panował w latach 1830–1848.
Panowanie
[edytuj | edytuj kod]Po wybuchu rewolucji lipcowej we Francji w 1830 oraz abdykacji i ucieczce do Wielkiej Brytanii króla Karola X lud Paryża, jak 41 lat wcześniej, chciał powrotu rządów republikańskich. Jednak przywódca rewolucji, generał La Fayette – popierający liberalne kręgi burżuazji – opowiedział się za kontynuacją monarchii konstytucyjnej. 9 sierpnia 1830 r. Ludwik Filip został proklamowany królem Francuzów[1]. Francja otrzymała więc nowego króla-obywatela – Ludwika Filipa I z linii orleańskiej – bocznej linii Burbonów. W okresie rewolucji 1789 Ludwik Filip był członkiem klubu jakobinów, potem służył w armii rewolucyjnej, w czasie wojny z Austrią przeszedł na stronę Austriaków, a następnie w 1793 wyemigrował do Anglii. Po restauracji Burbonów w 1814 razem z siostrą Madame Adelajdą wrócił do Francji.
By ułagodzić republikanów La Fayette przeprowadził zmianę Karty Konstytucyjnej: przywrócono trójkolorowy sztandar narodowy, rozszerzone zostały uprawnienia parlamentu, przywrócono Gwardię Narodową, wolność prasy i religii.
Hasła rewolucji lipcowej stały się inspiracją do sierpniowego powstania Belgów przeciwko królowi holenderskiemu, grudniowej rewolucji społecznej w Szwajcarii oraz we Włoszech i kilku państwach niemieckich, a także powstania listopadowego w Królestwie Polskim. Francuscy liberałowie czynnie wsparli oderwanie się Belgii od Holandii, sprzyjali też powstaniu listopadowemu w Polsce, lecz oficjalny rząd Ludwika Filipa niechętnie odnosił się do licznych polskich emigrantów popowstaniowych, obawiając się, że zasilą oni spiski i organizacje republikańskie we Francji.
Pierwszą w czasach monarchii lipcowej poważną próbą obalenia rządów Ludwika Filipa I i powrotu do ustroju republikańskiego było powstanie republikanów w ciągle zrewoltowanym Paryżu w 1832 r. Jego bezpośrednią przyczyną była działalność agitacyjna tajnych ugrupowań lewicowych w połączeniu z rosnącym niezadowoleniem społecznym.
Z czasem Ludwik Filip rozpoczął ograniczanie wolności konstytucyjnych. Już w 1834 z powrotem wprowadzono cenzurę publikacji, a policja przystąpiła do likwidacji różnych republikańskich stowarzyszeń. Na tym tle wybuchło w kwietniu 1834 powstanie w Lyonie i zamieszki w kilku miastach, również w Paryżu. Wszystkie zostały krwawo stłumione przez wojsko i policję. Spowodowało to znaczne osłabienie politycznej opozycji republikańskiej.
Polityka zagraniczna
[edytuj | edytuj kod]W swej polityce zagranicznej król Ludwik Filip oscylował pomiędzy porozumieniami z Wielką Brytanią, Austrią i Rosją. W ramach Świętego Przymierza pomógł zdusić rewolucję republikańską w Szwajcarii, nie interweniował przeciwko wchłonięciu Rzeczypospolitej Krakowskiej i północnych Włoch przez Austrię. W latach 1839–1843 Francuzi stłumili rebelię niepodległościową w Algierii i nasilili kolonizację tego kraju, jako głównego ogniwa francuskiego imperium kolonialnego.
Przez ostatnie dwudziestolecie pierwszej połowy XIX wieku Francja nie prowadziła żadnych poważniejszych wojen. Dzięki temu, również dzięki wielkiemu technicznemu postępowi i wynalazkom, nastąpił szybki rozwój gospodarczy kraju. Likwidacja stosunków feudalnych na wsi, powiększenie areałów rolnych i zastosowanie pierwszych maszyn rolniczych oraz nawozów sztucznych, spowodowały znaczny wzrost produkcji rolnej. Rozwinęły się szczególnie hodowla i uprawy winorośli, kukurydzy, buraków cukrowych i roślin oleistych.
Rok 1830 zapoczątkował też rewolucję przemysłową na wzór angielskiej z ostatnich dziesięcioleci XVIII wieku. Powstały zagłębia węglowe i hutnictwa w Lotaryngii i środkowej Francji, rozrosły się i zmechanizowały manufaktury bawełniane i jedwabnicze w Lyonie, wielki rozwój chemii umożliwił budowę fabryk gumy, mydła, barwników. Na rzekach i kanałach pojawiły się statki parowe, które zwielokrotniły możliwości transportu materiałów na duże odległości. W 1831 uruchomiona została pierwsza linia kolejowa na trasie Paryż – Saint Germain, zaś do 1848 sieć kolejowa w państwie liczyła już 2 tys. kilometrów. Francja miała wtedy 35,5 mln ludności, a Paryż, liczący 1,2 mln mieszkańców, był po Londynie, drugim co do wielkości miastem w Europie.
Kryzys gospodarczy, rewolucja lutowa i abdykacja króla
[edytuj | edytuj kod]Po 1846 r. Francję ogarnął wszechstronny kryzys gospodarczy. Po kilku latach złych urodzajów w rolnictwie, spowodowanych anomaliami pogody, nastąpiło załamanie się rynku rolnego, stagnacja w handlu, bankructwo wielu przedsiębiorstw, upadek banków, masowe bezrobocie. Wszystko to zdynamizowało opozycję socjalistyczną i republikańską. Represje rządowe przeciwko niej, zakazy zgromadzeń i pochodów, zadziałały prowokująco.
22 lutego 1848 w Paryżu powstały barykady uliczne, doszło do starć pomiędzy gwardzistami i wojskiem, wreszcie król zdymisjonował znienawidzony rząd François Guizota. Ale gdy uradowana ludność wyległa na ulice, żołnierze przekonani, że zostali zaatakowani, zaczęli strzelać do demonstrującego tłumu, zabijając 40 osób. W nocy zwłoki zabitych obnoszono na drzwiach po wszystkich dzielnicach Paryża. Na drugi dzień miasto pokryło 1500 barykad, do buntu dołączyła prasa, część wojska, a król Ludwik Filip, zagrożony w swym pałacu, abdykował i uciekł z Paryża do Anglii, gdzie 26 sierpnia 1850 zmarł.
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Wywód przodków
[edytuj | edytuj kod]4. Ludwik Filip I Orleański | ||||||
2. Ludwik Filip II Orleański | ||||||
5. Ludwika Henrietta de Bourbon-Conti | ||||||
1. Ludwik Filip I | ||||||
6. Ludwik de Bourbon | ||||||
3. Ludwika Maria de Bourbon | ||||||
7. Maria Teresa d’Este | ||||||
Potomstwo
[edytuj | edytuj kod]25 listopada 1809, w Palermo – na Sycylii, Ludwik Filip I ożenił się z Marią Amelią, księżniczką Obojga Sycylii. Mieli razem 10 dzieci:
- Ferdinand-Philippe Louis Charles Henri Joseph, książę Orleanu (1810–1842)
- ∞ Helena, księżniczka Meklemburgii-Schwerinu
- Louise-Marie Thérèse Charlotte Isabelle (1812–1850)
- ∞ Leopold I Koburg, król Belgów
- ∞ Aleksander Fryderyk, książę Wirtembergii
- Louis-Charles Philippe Raphael, książę Nemours (1814–1896)
- ∞ Wiktoria, księżniczka Saksonii-Coburga
- Françoise (28 marca 1816–20 maja 1818)
- Marie Clémentine Léopoldine Caroline Clotilde (1817–1907)
- ∞ August, książę Saksonii-Coburga-Gothy
- François Ferdinand Philippe Louis Marie, książę Joinville (1818–1900)
- ∞ Franciszka Bragança, księżniczka Brazylii
- Charles, książę Penthièvre (1820–1828)
- Henri Eugène Philippe Louis, książę Aumale (1822–1897)
- ∞ Maria Karolina, księżniczka Obojga Sycylii
- Antoine Marie Philippe Louis, książę Montpensier (1824–1890)
- ∞ Ludwika Ferdynanda, infantka Hiszpanii
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Louis-Philippe, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-08-07] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Polskie wydanie pamiętników Ludwika Filipa I w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000122112626
- VIAF: 2238151778208518130001
- ULAN: 500236304
- LCCN: n50080625
- GND: 11864064X
- LIBRIS: 75kmnxqr377b540
- BnF: 120083455
- SUDOC: 028200004
- SBN: TO0V359944
- NKC: jn20000701084
- BNE: XX1008742
- NTA: 070684545
- BIBSYS: 90575635
- CiNii: DA12042132
- Open Library: OL1790263A
- PLWABN: 9810646493705606
- NUKAT: n95020652
- J9U: 987007264734205171
- CANTIC: a11801669
- BNA: 000058326
- ΕΒΕ: 144476
- LIH: LNB:I/+;=w3
- RISM: people/168129
- PWN: 3934305
- Britannica: biography/Louis-Philippe
- Treccani: luigi-filippo-re-dei-francesi
- Universalis: louis-philippe-ier, orleans-louis-philippe-joseph-duc-d-1747-1793-dit-philippe-egalite
- БРЭ: 2150006
- NE.se: ludvig-filip-i, louis-philippe-(1773-1850-se-ludvig-filip-i)
- SNL: Ludvig_Filip_1.
- VLE: liudvikas-pilypas
- Catalana: 0038246
- DSDE: Ludvig-Filip
- Burbonowie orleańscy
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej
- Odznaczeni Orderem Podwiązki
- Odznaczeni Orderem Świętego Ducha
- Odznaczeni Orderem Wojskowym Wilhelma
- Odznaczeni Orderem Złotego Runa
- Pretendenci do tronu Francji
- Urodzeni w 1773
- Ludzie urodzeni w Paryżu
- Władcy Francji
- Władcy Orleanu
- Zmarli w 1850
- Władcy, którzy abdykowali
- Nazwiska zapisane na Łuku Triumfalnym w Paryżu