Szymon Datner: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
uzup., merytoryczne, drobne redakcyjne |
|||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
Następnie pracował w [[Żydowski Instytut Historyczny|Żydowskim Instytucie Historycznym]] w [[Warszawa|Warszawie]] i był jednym z historyków którzy działali w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, przekształconej następnie w [[Instytut Pamięci Narodowej]]. Szymon Datner zajmował się głównie badaniem [[Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939-1945)|zbrodni niemieckich w Polsce]] popełnionych w czasie II wojny światowej oraz [[Holocaust]]u. Zmuszony do rezygnacji<ref name="Zabludow Memorial Site"/><ref name="Eastern Europe">{{cytuj książkę|imię=Leon|nazwisko= Shapiro|tytuł=Eastern Europe|url=http://www.ajcarchive.org/AJC_DATA/Files/1971_10_EastEurope.pdf|wydawca=American Jewish Year Book|rok=1971}}</ref> z zajmowanych funkcji po zajściach mających miejsce podczas [[marzec 1968|marca 1968]], wkrótce potem został [[Rehabilitacja prawna|zrehabilitowany]]<ref name="Zabludow Memorial Site"/>. Wielokrotnie spotykał się z [[Jan Paweł II|Janem Pawłem II]] podczas jego pielgrzymek do [[Polska|Polski]]. |
Następnie pracował w [[Żydowski Instytut Historyczny|Żydowskim Instytucie Historycznym]] w [[Warszawa|Warszawie]] i był jednym z historyków którzy działali w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, przekształconej następnie w [[Instytut Pamięci Narodowej]]. Szymon Datner zajmował się głównie badaniem [[Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939-1945)|zbrodni niemieckich w Polsce]] popełnionych w czasie II wojny światowej oraz [[Holocaust]]u. Zmuszony do rezygnacji<ref name="Zabludow Memorial Site"/><ref name="Eastern Europe">{{cytuj książkę|imię=Leon|nazwisko= Shapiro|tytuł=Eastern Europe|url=http://www.ajcarchive.org/AJC_DATA/Files/1971_10_EastEurope.pdf|wydawca=American Jewish Year Book|rok=1971}}</ref> z zajmowanych funkcji po zajściach mających miejsce podczas [[marzec 1968|marca 1968]], wkrótce potem został [[Rehabilitacja prawna|zrehabilitowany]]<ref name="Zabludow Memorial Site"/>. Wielokrotnie spotykał się z [[Jan Paweł II|Janem Pawłem II]] podczas jego pielgrzymek do [[Polska|Polski]]. |
||
Zmarł w 1989 w Warszawie. Został pochowany na [[cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)|cmentarzu żydowskim]] przy [[Ulica Okopowa w Warszawie|ulicy Okopowej]] w [[Warszawa|Warszawie]] (kwatera 10, rząd 5)<ref>[http://cemetery.jewish.org.pl/id_16183/info/_Szymon_Datner.html Grób Szymona Datnera] w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor link = | tytuł = Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie| wydawca = Rokart| miejsce = Warszawa| rok = 2003| strony = | isbn = 83-916419-3-7}}</ref>. |
Zmarł w 1989 w Warszawie. Został pochowany na [[cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)|cmentarzu żydowskim]] przy [[Ulica Okopowa w Warszawie|ulicy Okopowej]] w [[Warszawa|Warszawie]] (kwatera 10, rząd 5)<ref>[http://cemetery.jewish.org.pl/id_16183/info/_Szymon_Datner.html Grób Szymona Datnera] w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko = | imię = | autor link = | tytuł = Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie| wydawca = Rokart| miejsce = Warszawa| rok = 2003| strony = | isbn = 83-916419-3-7}}</ref>. Jego córka, [[Helena Datner]], jest także historykiem i [[socjologia|socjologiem]], dwie córki Lilka i Mika zginęły podczas [[Holocaust]]u. Był żonaty z [[Edwarda Orłowska|Edwardą Orłowską]]<ref>[http://www.pogonowski.com/display_pl.php?textid=5 Pacyfikacja Polski przez NKWD a nowy film o Jedwabnem]</ref>. |
||
| ⚫ | W 1966, jako historyk zajmujący się po wojnie zagadnieniem [[Holocaust]]u, w opracowaniach dotyczących tego tematu odpowiedzialność za masowe zbrodnie na żydowskiej ludności Białostocczyzny (mające miejsce po ataku [[III Rzesza|III Rzeszy]] na [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] w czerwcu 1941), przypisał [[Einsatzgruppen|specjalnym grupom operacyjnym]] niemieckiej policji i opisał prowokacje, których się dopuszczały. Zdaniem Datnera oddziały niemieckie, choć w większości dokonywały eksterminacji samodzielnie, dokonując zbrodni na Żydach niejednokrotnie odegrały rolę inspiratorów, pozyskując do współpracy miejscowych zdrajców, elementy kryminalne lub formacje policyjne – badał w tym czasie także sprawę [[Pogrom w Jedwabnem|mordu w Jedwabnem]], nie napisał jednak jednoznacznie, kto był jej sprawcą<ref name="Całopalenie">{{cytuj książkę|imię=Andrzej|nazwisko=Kaczyński|tytuł=Całopalenie. Rozmowa z Adamem Dobrońskim: Kontrowersje historyczne weryfikują się w dialogu|url=http://arch.rzeczpospolita.pl/a/rz/2000/05/20000505/200005050062.html|wydawca=[[Rzeczpospolita (gazeta)|Rzeczpospolita]]|rok=2005}}</ref>. |
||
Jego córka, [[Helena Datner]], jest także historykiem i [[socjologia|socjologiem]], dwie córki Lilka i Mika zginęły podczas [[Holocaust]]u. Był żonaty z [[Edwarda Orłowska|Edwardą Orłowską]]<ref>[http://www.pogonowski.com/display_pl.php?textid=5 Pacyfikacja Polski przez NKWD a nowy film o Jedwabnem]</ref>. |
|||
Autor szeregu książek i opracowań, głównie historycznych – dotyczących zbrodni niemieckich w Polsce, m.in.: |
|||
== Badania == |
|||
| ⚫ | W 1966, jako historyk zajmujący się po wojnie zagadnieniem [[Holocaust]]u, w |
||
== Publikacje == |
|||
* ''Walka i Zagłada białostockiego getta'' (Łódź, 1946) |
* ''Walka i Zagłada białostockiego getta'' (Łódź, 1946) |
||
* ''Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej'' (Warszawa, 1961) |
* ''Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej'' (Warszawa, 1961) |
||
Wersja z 15:00, 17 maj 2014
Szymon Datner (ur. 2 lutego 1902 w Krakowie, zm. 8 grudnia 1989 w Warszawie) – polski historyk żydowskiego pochodzenia.
Biografia
Przed II wojną światową pracował jako nauczyciel w Gimnazjum Hebrajskim w Białymstoku. Przeżył wojnę ukrywając się w lasach wschodniej Polski[1]. Pod pseudonimem "Tolo", przyłączył się do lokalnej partyzantki żydowskiej, oddziału "Forojs"[2], który od 1944 był częścią partyzantki sowieckiej, brygady im. W. Czapajewa pod dowództwem płk M. K. Wojciechowskiego[3][4]. 24 maja 1943 pomagał w wywiezieniu kilku osób z białostockiego getta. Pomiędzy 1944 i 1946 stał na czele biura Centralnego Komitetu Żydów Polskich w Białymstoku, reprezentującego wobec władz państwowych Żydów ocalałych z Holocaustu oraz organizującego dla nich opiekę i pomoc.
Następnie pracował w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie i był jednym z historyków którzy działali w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, przekształconej następnie w Instytut Pamięci Narodowej. Szymon Datner zajmował się głównie badaniem zbrodni niemieckich w Polsce popełnionych w czasie II wojny światowej oraz Holocaustu. Zmuszony do rezygnacji[1][5] z zajmowanych funkcji po zajściach mających miejsce podczas marca 1968, wkrótce potem został zrehabilitowany[1]. Wielokrotnie spotykał się z Janem Pawłem II podczas jego pielgrzymek do Polski.
Zmarł w 1989 w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 10, rząd 5)[6][7]. Jego córka, Helena Datner, jest także historykiem i socjologiem, dwie córki Lilka i Mika zginęły podczas Holocaustu. Był żonaty z Edwardą Orłowską[8].
W 1966, jako historyk zajmujący się po wojnie zagadnieniem Holocaustu, w opracowaniach dotyczących tego tematu odpowiedzialność za masowe zbrodnie na żydowskiej ludności Białostocczyzny (mające miejsce po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941), przypisał specjalnym grupom operacyjnym niemieckiej policji i opisał prowokacje, których się dopuszczały. Zdaniem Datnera oddziały niemieckie, choć w większości dokonywały eksterminacji samodzielnie, dokonując zbrodni na Żydach niejednokrotnie odegrały rolę inspiratorów, pozyskując do współpracy miejscowych zdrajców, elementy kryminalne lub formacje policyjne – badał w tym czasie także sprawę mordu w Jedwabnem, nie napisał jednak jednoznacznie, kto był jej sprawcą[9].
Autor szeregu książek i opracowań, głównie historycznych – dotyczących zbrodni niemieckich w Polsce, m.in.:
- Walka i Zagłada białostockiego getta (Łódź, 1946)
- Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej (Warszawa, 1961)
- Zbrodnie okupanta w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku (w dokumentach) (Warszawa, 1962)
- Wilhelm Koppe – nieukarany zbrodniarz hitlerowski (Warszawa-Poznań, 1963)
- Ucieczki z niewoli niemieckiej 1939-1945 (Warszawa, 1966)
- Eksterminacja ludności żydowskiej w Okręgu Białostockim (Biuletyn ŻiH, 1966)
- Niemiecki okupacyjny aparat bezpieczeństwa w okręgu białostockim (1941–1944) w świetle materiałów niemieckich (opracowania Waldemara Macholla) (Biuletyn GKBZH, 1965)
- 55 dni Wehrmachtu w Polsce (Warszawa, 1967)
- Las sprawiedliwych. Karta z dziejów ratownictwa Żydow w okupowanej Polsce ( Warszawa, 1968)
- Tragedia w Doessel – (ucieczki z niewoli niemieckiej 1939-1945 ciąg dalszy) (Warszawa, 1970)
- Z mądrości Talmudu (Warszawa, 1988)
- ↑ a b c Tilford Bartman: Zabludow Memorial Site – Szymon Datner Biography. 2003.[potrzebny przypis]
- ↑ Tadeusz Gajdzis: Ziemia zroszona łzami. Sokółka – moje rodzinne miasto. Niemiecko-sowiecka okupacja i początki PRL-u w Sokółce i regionie 1939-1947. Białystok: 2000, s. 322. ISBN 83-88-09715-6.
- ↑ August Grabski: Żydowski ruch kombatancki w Polsce w latach 1944-1949. Warszawa: 2002, s. 138. ISBN 83-88-54217-6.
- ↑ Michał Gnatowski: W białostockich lasach. Wspomnienia uczestników polskiego i radzieckiego ruchu oporu w okręgu białostockim 1941-1944. Lublin: 1975, s. 235.
- ↑ Leon Shapiro: Eastern Europe. American Jewish Year Book, 1971.
- ↑ Grób Szymona Datnera w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
- ↑ Pacyfikacja Polski przez NKWD a nowy film o Jedwabnem
- ↑ Andrzej Kaczyński: Całopalenie. Rozmowa z Adamem Dobrońskim: Kontrowersje historyczne weryfikują się w dialogu. Rzeczpospolita, 2005.
Bibliografia
- Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 14. ISBN 83-90-66296-5.