Przejdź do zawartości

Leo Weisgerber: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m poprawiam szablony {{przypisy}}/{{uwagi}}
WP:SK+ToS+Bn+mSI.v2.1, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 6: Linia 6:
|almamater = Uniwersytet w Bonn
|almamater = Uniwersytet w Bonn
|aktywność zawodowa = Nauczyciel akademicki
|aktywność zawodowa = Nauczyciel akademicki
|data urodzenia = 25 luty 1899
|data urodzenia = 25 lutego 1899
|państwo = Niemcy
|państwo = Niemcy
|miejsce urodzenia = Metz
|miejsce urodzenia = [[Metz]]
|data śmierci = 8 sierpień 1985
|data śmierci = 8 sierpnia 1985
|miejsce śmierci = Bonn
|miejsce śmierci = [[Bonn]]
|stanowisko1 = profesor nadzwyczajny
|stanowisko1 = profesor nadzwyczajny
|okres zatr1 = 1927-1938
|okres zatr1 = 1927-1938
Linia 21: Linia 21:
}}
}}


'''Leo Weisgerber''' (ur. 25 lutego 1899 w [[Metz]] (w latach 1871-1918 w granicach Niemiec, obecnie Francja), zm. 8 sierpnia 1985 w [[Bonn]]) – niemiecki filolog, językoznawca, twórca szkoły językoznawczej [[Gramatyka treści (Inhaltbezogene Sprachwissenschaft)|„Gramatyka treści” (Inhaltbezogene Sprachwissenschaft)]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Leo Weisgerber - Munzinger Biographie |data dostępu = 2024-01-23 |opublikowany = www.munzinger.de |url = https://www.munzinger.de/search/portrait/Leo+Weisgerber/0/9266.html}}</ref>.
'''Leo Weisgerber''' (ur. 25 lutego 1899 w [[Metz]] (w latach 1871–1918 w granicach Niemiec, obecnie Francja), zm. 8 sierpnia 1985 w [[Bonn]]) – niemiecki filolog, językoznawca, twórca szkoły językoznawczej [[Gramatyka treści|„Gramatyka treści” (''Inhaltbezogene Sprachwissenschaft'')]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Leo Weisgerber – Munzinger Biographie |data dostępu = 2024-01-23 |opublikowany = www.munzinger.de |url = https://www.munzinger.de/search/portrait/Leo+Weisgerber/0/9266.html}}</ref>.


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Po ukończeniu gimnazjum w swojej rodzinnej miejscowości studiował na uniwersytetach w Bonn, Monachium i Lipsku. W 1925 roku habilitował się w Bonn i został nieetatowym docentem (Privatdozent) na bońskim uniwersytecie ze specjalizacją [[językoznawstwo ogólne]] i [[celtologia]]. Rok później otrzymał stanowisko docenta na Akademii Pedagogicznej w Bonn. W 1927 został profesorem nadzwyczajnym językoznawstwa porównawczego w [[Rostock|Rostocku.]] W roku 1938 został profesorem zwyczajnym językoznawstwa ogólnego i indoeuropejskiego w [[Marburg|Marburgu]], a w 1942 na uniwersytecie w Bonn, gdzie pracował jako profesor językoznawstwa ogólnego oraz języka i kultury celtyckiej do przejścia na emeryturę w 1967 roku. W latach 1938-1942 sprawował funkcję dyrektora Katedry Językoznawstwa Ogólnego na uniwersytecie w Marburgu. Od 1932 roku wydawca czasopisma „Wörter und Sachen”, od 1936 członek korespondent Akademii Nauk w [[Getynga|Getyndze]], był też członkiem Reńsko-Westfalskiej Akademii Nauk<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Universitätsbibliothek Rostock |tytuł = Weisgerber, Leo - Catalogus Professorum Rostochiensium |data dostępu = 2024-01-23 |opublikowany = cpr.uni-rostock.de |url = https://cpr.uni-rostock.de/resolve/id/cpr_person_00002229}}</ref>.
Po ukończeniu gimnazjum w swojej rodzinnej miejscowości studiował na uniwersytetach w Bonn, Monachium i Lipsku. W 1925 roku habilitował się w Bonn i został nieetatowym docentem (''[[Privatdozent]]'') na bońskim uniwersytecie ze specjalizacją [[językoznawstwo ogólne]] i [[celtologia]]. Rok później otrzymał stanowisko docenta na Akademii Pedagogicznej w Bonn. W 1927 został profesorem nadzwyczajnym językoznawstwa porównawczego w [[Rostock]]u. W roku 1938 został profesorem zwyczajnym językoznawstwa ogólnego i indoeuropejskiego w [[Marburg]]u, a w 1942 na uniwersytecie w Bonn, gdzie pracował jako profesor językoznawstwa ogólnego oraz języka i kultury celtyckiej do przejścia na emeryturę w 1967 roku. W latach 1938–1942 sprawował funkcję dyrektora Katedry Językoznawstwa Ogólnego na uniwersytecie w Marburgu. Od 1932 roku wydawca czasopisma „Wörter und Sachen”, od 1936 członek korespondent [[Akademia Nauk w Getyndze|Akademii Nauk w Getyndze]], był też członkiem Reńsko-Westfalskiej Akademii Nauk<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Universitätsbibliothek Rostock |tytuł = Weisgerber, Leo – Catalogus Professorum Rostochiensium |data dostępu = 2024-01-23 |opublikowany = cpr.uni-rostock.de |url = https://cpr.uni-rostock.de/resolve/id/cpr_person_00002229}}</ref>.


Podczas II wojny światowej Weisgerber w latach 1940-44 był zaangażowany w działalność propagandową Wehrmachtu we Francji. Jako pracownik Instytutu Celtyckiego w Bretanii zajmował się rekrutacją do formacji SS. Pod koniec wojny przystąpił do militarnej formacji [[Volkssturm]]<ref>Christopher M. Hutton: ''Linguistics and the Third Reich'' London – New York 2001, rozdz. ''Sonderführer Weisgerber'', ''Nazi Germany and the Celts'', s. 134-139.
Podczas II wojny światowej Weisgerber w latach 1940–1944 był zaangażowany w działalność propagandową [[Wehrmacht]]u we Francji. Jako pracownik Instytutu Celtyckiego w Bretanii zajmował się rekrutacją do formacji [[Schutzstaffel|SS]]. Pod koniec wojny przystąpił do militarnej formacji [[Volkssturm]]<ref>Christopher M. Hutton: ''Linguistics and the Third Reich'' London – New York 2001, rozdz. ''Sonderführer Weisgerber'', ''Nazi Germany and the Celts'', s. 134–139.</ref>. Mimo to po wojnie został pozytywnie zweryfikowany i kontynuował swoje aktywności naukowe, dydaktyczne i organizacyjne. W latach 1947–1967 był dyrektorem Katedry Celtyckiej uniwersytetu w Bonn, a w latach 1960–1963 zastępcą kierownika Instytutu Fonetyki i Badań nad Komunikacją. Był założycielem i dyrektorem Instytutu Językoznawstwa Ogólnego. W roku 1950 utworzył czasopismo „[[Wirkendes Wort]]”, poświęcone językoznawstwu i literaturoznawstwu. Był inicjatorem i kierownikiem (1956-1965) zespołu ''Sprache und Gemeinschaft'' Niemieckiej Wspólnoty Badawczej (''[[Deutsche Forschungsgemeinschaft]]''). Od 1960 był członkiem Rady Naukowej redakcji Dudena<ref name=":1" />

</ref>. Mimo to po wojnie został pozytywnie zweryfikowany i kontynuował swoje aktywności naukowe, dydaktyczne i organizacyjne. W latach 1947-1967 był dyrektorem Katedry Celtyckiej uniwersytetu w Bonn, a w latach 1960-1963 zastępcą kierownika Instytutu Fonetyki i Badań nad Komunikacją. Był założycielem i dyrektorem Instytutu Językoznawstwa Ogólnego. W roku 1950 utworzył czasopismo „Wirkendes Wort”, poświęcone językoznawstwu i literaturoznawstwu. Był inicjatorem i kierownikiem (1956-1965) zespołu ''Sprache und Gemeinschaft'' Niemieckiej Wspólnoty Badawczej (Deutsche Forschungsgemeinschaft). Od 1960 był członkiem Rady Naukowej redakcji Dudena<ref name=":1" />


== Działalność naukowa ==
== Działalność naukowa ==
W swoich badaniach i w pracy dydaktycznej zajmował się językoznawstwem ogólnym, porównawczym i indoeuropejskim, językami celtyckimi i [[Onomastyka|onomastyką]]. W latach dwudziestych XX wieku doprowadził do utworzenia nowej szkoły językoznawczej „Gramatyka treści” (Inhaltbezogene Sprachwissenschaft), znanej też pod nazwą neoromantycy lub neohumboldtianie. Język w ujęciu tej szkoły to nie tylko środek porozumienia, ale też „działająca siła” narzucająca użytkownikom danej społeczności językowej określony obraz świata i kształtująca ich zachowanie. Aż do lat 70. była to dominująca szkoła językoznawcza w Niemczech<ref>Gerhard Helbig: ''Dzieje językoznawstwa nowożytnego'', tłum. z niem.: Czesława Schatte, Dorota Morciniec. Wrocław: Ossolineum, 1982, s. 128-160.</ref>.
W swoich badaniach i w pracy dydaktycznej zajmował się językoznawstwem ogólnym, porównawczym i indoeuropejskim, językami celtyckimi i [[Onomastyka|onomastyką]]. W latach dwudziestych XX wieku doprowadził do utworzenia nowej szkoły językoznawczej „[[Gramatyka treści]]” (''Inhaltbezogene Sprachwissenschaft''), znanej też pod nazwą neoromantycy lub neohumboldtianie. Język w ujęciu tej szkoły to nie tylko środek porozumienia, ale też „działająca siła” narzucająca użytkownikom danej społeczności językowej określony obraz świata i kształtująca ich zachowanie. Aż do lat 70. była to dominująca szkoła językoznawcza w Niemczech<ref>Gerhard Helbig: ''Dzieje językoznawstwa nowożytnego'', tłum. z niem.: Czesława Schatte, Dorota Morciniec. Wrocław: Ossolineum, 1982, s. 128–160.</ref>.


== Publikacje (wybór) ==
== Publikacje (wybór) ==

* Die geschichtliche Kraft der deutschen Sprache. 1950
* Die geschichtliche Kraft der deutschen Sprache. 1950
* Die Muttersprache im Aufbau unserer Kultur. 2. wyd. 1957.
* Die Muttersprache im Aufbau unserer Kultur. 2. wyd. 1957.
* Grundzüge der inhaltbezogenen Grammatik. 3. wyd. 1962.
* Grundzüge der inhaltbezogenen Grammatik. 3. wyd. 1962.
* Die sprachliche Gestaltung der Welt. 3. wyd. 1962.
* Die sprachliche Gestaltung der Welt. 3. wyd. 1962.
Linia 42: Linia 39:


== Nagrody i wyróżnienia<ref name=":1" /> ==
== Nagrody i wyróżnienia<ref name=":1" /> ==
* 1961 Konrad-Duden-Preis miasta Mannheim
* 1961 [[Konrad-Duden-Preis]] miasta Mannheim
* 1965 doktorat honoris causa uniwersytetu w [[Leuven]]
* 1965 doktorat honoris causa [[Katolicki Uniwersytet w Lowanium|uniwersytetu w Leuven]]
* 1975 Krzyż Zasługi Pierwszej Klasy Republiki Federalnej Niemiec
* 1975 Krzyż Zasługi Pierwszej Klasy Republiki Federalnej Niemiec
* Był honorowym członkiem Rady Naukowej Instytutu Języka Niemieckiego w Mannheimie.
* Był honorowym członkiem Rady Naukowej {{link-interwiki|Leibniz-Institut für Deutsche Sprache|tekst=Instytutu Języka Niemieckiego w Mannheimie|Q=Q1664834}}

== Zobacz też ==

* [[Gramatyka treści (Inhaltbezogene Sprachwissenschaft)|Gramatyka treści (Inhaltbezogeme Sprachwissenschaft)]]


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Niemieccy językoznawcy|Weisgerber_Leo]]

⚫
[[Kategoria:Urodzeni w 1899|Weisgerber_Weisgerber]]
{{SORTUJ:Weisgerber Leo}}
⚫
[[Kategoria:Zmarli w 1985|Weisgerber_Leo]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu w Bonn|Weisgerber_Leo]]
[[Kategoria:Niemieccy językoznawcy]]
⚫
[[Kategoria:Celtolodzy|Weisgerber_Leo]]
[[Kategoria:Niemieccy filolodzy]]
[[Kategoria:Niemieccy filolodzy]]
⚫
[[Kategoria:Celtolodzy]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu w Bonn]]
⚫
[[Kategoria:Urodzeni w 1899]]
⚫
[[Kategoria:Zmarli w 1985]]

Wersja z 10:37, 23 sty 2024

Leo Weisgerber
Ilustracja
Państwo działania

 Niemcy

Data i miejsce urodzenia

25 lutego 1899
Metz

Data i miejsce śmierci

8 sierpnia 1985
Bonn

Profesor
Specjalność: Językoznawstwo ogólne, celtologia
Alma Mater

Uniwersytet w Bonn

Nauczyciel akademicki
uczelnia

Uniwersytet w Rostocku

Stanowisko

profesor nadzwyczajny

Okres zatrudn.

1927-1938

uczelnia

Uniwersytet w Bonn

Stanowisko

profesor zwyczajny

Okres zatrudn.

1942-1967

Leo Weisgerber (ur. 25 lutego 1899 w Metz (w latach 1871–1918 w granicach Niemiec, obecnie Francja), zm. 8 sierpnia 1985 w Bonn) – niemiecki filolog, językoznawca, twórca szkoły językoznawczej „Gramatyka treści” (Inhaltbezogene Sprachwissenschaft)[1].

Życiorys

Po ukończeniu gimnazjum w swojej rodzinnej miejscowości studiował na uniwersytetach w Bonn, Monachium i Lipsku. W 1925 roku habilitował się w Bonn i został nieetatowym docentem (Privatdozent) na bońskim uniwersytecie ze specjalizacją językoznawstwo ogólne i celtologia. Rok później otrzymał stanowisko docenta na Akademii Pedagogicznej w Bonn. W 1927 został profesorem nadzwyczajnym językoznawstwa porównawczego w Rostocku. W roku 1938 został profesorem zwyczajnym językoznawstwa ogólnego i indoeuropejskiego w Marburgu, a w 1942 na uniwersytecie w Bonn, gdzie pracował jako profesor językoznawstwa ogólnego oraz języka i kultury celtyckiej do przejścia na emeryturę w 1967 roku. W latach 1938–1942 sprawował funkcję dyrektora Katedry Językoznawstwa Ogólnego na uniwersytecie w Marburgu. Od 1932 roku wydawca czasopisma „Wörter und Sachen”, od 1936 członek korespondent Akademii Nauk w Getyndze, był też członkiem Reńsko-Westfalskiej Akademii Nauk[1][2].

Podczas II wojny światowej Weisgerber w latach 1940–1944 był zaangażowany w działalność propagandową Wehrmachtu we Francji. Jako pracownik Instytutu Celtyckiego w Bretanii zajmował się rekrutacją do formacji SS. Pod koniec wojny przystąpił do militarnej formacji Volkssturm[3]. Mimo to po wojnie został pozytywnie zweryfikowany i kontynuował swoje aktywności naukowe, dydaktyczne i organizacyjne. W latach 1947–1967 był dyrektorem Katedry Celtyckiej uniwersytetu w Bonn, a w latach 1960–1963 zastępcą kierownika Instytutu Fonetyki i Badań nad Komunikacją. Był założycielem i dyrektorem Instytutu Językoznawstwa Ogólnego. W roku 1950 utworzył czasopismo „Wirkendes Wort”, poświęcone językoznawstwu i literaturoznawstwu. Był inicjatorem i kierownikiem (1956-1965) zespołu Sprache und Gemeinschaft Niemieckiej Wspólnoty Badawczej (Deutsche Forschungsgemeinschaft). Od 1960 był członkiem Rady Naukowej redakcji Dudena[2]

Działalność naukowa

W swoich badaniach i w pracy dydaktycznej zajmował się językoznawstwem ogólnym, porównawczym i indoeuropejskim, językami celtyckimi i onomastyką. W latach dwudziestych XX wieku doprowadził do utworzenia nowej szkoły językoznawczej „Gramatyka treści” (Inhaltbezogene Sprachwissenschaft), znanej też pod nazwą neoromantycy lub neohumboldtianie. Język w ujęciu tej szkoły to nie tylko środek porozumienia, ale też „działająca siła” narzucająca użytkownikom danej społeczności językowej określony obraz świata i kształtująca ich zachowanie. Aż do lat 70. była to dominująca szkoła językoznawcza w Niemczech[4].

Publikacje (wybór)

  • Die geschichtliche Kraft der deutschen Sprache. 1950
  • Die Muttersprache im Aufbau unserer Kultur. 2. wyd. 1957.
  • Grundzüge der inhaltbezogenen Grammatik. 3. wyd. 1962.
  • Die sprachliche Gestaltung der Welt. 3. wyd. 1962.
  • Das Tor zur Muttersprache. 9. wyd. 1968.

Nagrody i wyróżnienia[2]

Przypisy

  1. ↑ a b Leo Weisgerber – Munzinger Biographie [online], www.munzinger.de [dostęp 2024-01-23].
  2. ↑ a b c Universitätsbibliothek Rostock, Weisgerber, Leo – Catalogus Professorum Rostochiensium [online], cpr.uni-rostock.de [dostęp 2024-01-23].
  3. ↑ Christopher M. Hutton: Linguistics and the Third Reich London – New York 2001, rozdz. Sonderführer Weisgerber, Nazi Germany and the Celts, s. 134–139.
  4. ↑ Gerhard Helbig: Dzieje językoznawstwa nowożytnego, tłum. z niem.: Czesława Schatte, Dorota Morciniec. Wrocław: Ossolineum, 1982, s. 128–160.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leo_Weisgerber&oldid=72660237”