stary

stopień wyższy starszy
przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
przypadek	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	starszy		starsza	starsze	starsi	starsze
dopełniacz	starszego		starszej	starszego	starszych
celownik	starszemu		starszej	starszemu	starszym
biernik	starszego	starszy	starszą	starsze	starszych	starsze
narzędnik	starszym		starszą	starszym	starszymi
miejscownik	starszym		starszej	starszym	starszych
wołacz	starszy		starsza	starsze	starsi	starsze

stopień najwyższy najstarszy
przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
przypadek	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	najstarszy		najstarsza	najstarsze	najstarsi	najstarsze
dopełniacz	najstarszego		najstarszej	najstarszego	najstarszych
celownik	najstarszemu		najstarszej	najstarszemu	najstarszym
biernik	najstarszego	najstarszy	najstarszą	najstarsze	najstarszych	najstarsze
narzędnik	najstarszym		najstarszą	najstarszym	najstarszymi
miejscownik	najstarszym		najstarszej	najstarszym	najstarszych
wołacz	najstarszy		najstarsza	najstarsze	najstarsi	najstarsze

(2.1-4)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	stary	starzy
dopełniacz	starego	starych
celownik	staremu	starym
biernik	starego	starych
narzędnik	starym	starymi
miejscownik	starym	starych
wołacz	stary	starzy

depr. M. i W. lm: (te) stare

(3.1) zob. star

przykłady:: (1.1) Alejką szedł stary i schorowany człowiek.; (1.2) Pomimo młodego wieku, miał starą, pomarszczoną twarz.; (1.3) Wezwał na pomoc starego fachowca.; (1.4) Stare zwyczaje lokalnej ludności bardzo mnie zaciekawiły.; (1.5) Chciałbym kiedyś zwiedzić ten stary budynek.; (1.6) Ta drukarka jest stara, musimy ją wymienić na nową.; (1.7) Zapomniałem, że Ula się przeprowadziła, i wysłałem zaproszenie na jej stary adres.; (1.7) Nie możesz się zalogować, bo podajesz stare hasło.; (1.9) W lodówce znalazłem tylko kawałek starego sera.; (2.2) Stary, kopę lat cię nie widziałem!; (2.2) Słuchaj, stary, ale wczoraj była impreza!; (2.4) Pozbyłem się starych i mam dzisiaj wolną chatę.; (2.4) Mój stary pracuje w policji.; (2.5) Mój stary znowu wrócił wczoraj napruty jak świnia.

składnia:

kolokacje:

synonimy:: (1.1) leciwy, niemłody, podstarzały, podtatusiały, postarzały, przejrzały, przekwitły, przystary, ramolowaty, sędziwy, skapcaniały, spierniczały, starawy, stareńki, starszawy, stetryczały, strupieszały, w latach, w leciech, wiekowy, zdziadziały, zesklerociały, zestarzały, zgrzybiały, zniedołężniały, zramolały; nie pierwszej młodości, w podeszłym wieku, zaawansowany wiekiem; (1.3) biegły, bywały, dojrzały, doświadczony, fachowy, kompetentny, obeznany, obyty, rutynowany, stuprocentowy, urodzony, wprawny, wyrobiony, wytrawny, zawołany, zorientowany; całą gębą, co się zowie; (1.4) akademicki, arcybanalny, banalny, klasyczny, konserwatywny, konwencjonalny, nienowy, nieoryginalny, odgrzewany, ograny, oklepany, opatrzony, osłuchany, pospolity, powszedni, przeciętny, rutyniarski, rutynowy, schematyczny, spospoliciały, spowszedniały, standardowy, stereotypowy, szablonowy, sztampowaty, sztampowy, taśmowy, tradycyjny, tuzinkowy, typowy, utarty, wyświechtany, wytarty, znany, zwyczajny, zwykły, żelazny; (1.5) dawny, długowiekowy, najdawniejszy, nieskończony, odległy, odwieczny, pierwotny, ponadczasowy, pradawny, pradziejowy, prahistoryczny, praojcowski, prastary, prawieczny, prawiekowy, prehistoryczny, przedhistoryczny, przedwieczny, starodawny, starożytny, tradycyjny, wiecznotrwały, wieczny, wiekuisty, wielowiekowy, zamierzchły, zaprzeszły; (1.6) nienowy, odrapany, podniszczony, pokancerowany, przechodzony, przenoszony, przystary, sfatygowany, starawy, szmatławy, uszkodzony, używany, wyliniały, wysłużony, wyświechtany, wyświecony, wytarty, zdewastowany, zdezelowany, zeszmacony, złachany, złachmaniony, zniszczony, znoszony, zużyty; (1.7) anachroniczny, antyczny, archaiczny, dawny, kopalny, muzealny, nieaktualny, niedzisiejszy, niemodny, nienowoczesny, niewspółczesny, pachnący naftaliną, przebrzmiały, przedpotopowy, przestarzały, przeżytkowy, przeżyty, retro, sędziwy, starej daty, starodawny, staromodny, staroświecki, starożytny, średniowieczny, wczorajszy, wiekowy, zabytkowy, zacofany, zdezaktualizowany; nadszarpnięty zębem czasu, z innej epoki; (1.9) nadgniły, nadpsuty, nieapetyczny, niesmaczny, nieświeży, podgniły, pogniły, popsuty, pozieleniały, przestały, przeterminowany, rozkisły, sfermentowany, skisły, skwaśniały, sparciały, sparszywiały, spleśniały, zepsuty, zgniły, zgorzkniały, zjełczały, zleżały, zzieleniały; (2.1) emeryt, niemłody, osoba starsza, senior, starszy, starzec, wiekowy; pogard. antyk, chudziak, dziad, dziadyga, dziadzisko, grat, matuzal, matuzalem, piernik, próchno, pryk, ramol, rupieć, sklerotyk, staruch, stary grzyb, suchotnik, szkielet, tetryk, truchło, wrak, zgred; chodzący kościotrup, żywy kościotrup; (2.2) bliski, brach, druh, kamrat, kolega, koleszka, koleś, koleżka, komiliton, kompan, kum, kumoter, kumpel, partner, pobratymiec, powiernik, przyjaciel, rogatnik, towarzysz, współtowarzysz, ziom, ziomek; brat łata, bratnia dusza, równy gość, super brat, swój chłop; (2.3) administrator, boss, dyrektor, gestor, kierownik, koordynator, menedżer, naczelnik, pryncypał, przełożony, szef, zarządca, zwierzchnik; (2.4) ojciec, ojczysko, starszy, tata; (2.5) małżonek, mąż, mężulek, mężuś, mężysko, nowożeniec, oblubieniec, papa, ślubny, współmałżonek, żonkoś; brzydsza połowa, dozgonny towarzysz, druga połowa, głowa rodziny, gorsza połowa, partner życiowy, żonaty mężczyzna

antonimy:: (1.1) chłopięcy, cielęcy, dzieciak, dziecinny, gówniarski, infantylny, małoletni, młodociany, młody, młodzieńczy, niedojrzały, niedorosły, nieduży, nieletni, niepełnoletni, pacholęcy, smarkaczowaty, smarkaczowski, smarkatowaty, smarkaty, szczeniacki, szczeniakowaty, szczenięcy, sztubacki, uczniacki; w wiośnie życia; (1.3) amator, cienki bolek, debiutant, dętka, dyletant, frajer, ignorant, niedouk, nieuk, nowicjusz, początkujący, zielony; (1.4) dzisiejszy, modny, niebanalny, nietradycyjny, nowoczesny, współczesny; (1.5) aktualny, dzisiejszy, gorący, modny, niedawny, nowy, ostatni, świeży, współczesny; (1.6) niewysłużony, niezużyty, nowy, świeży; (1.7) aktualny, obecny, teraźniejszy, bieżący, ważny, obowiązujący; (1.9) świeży, ważny, zdatny; (2.1) dzieciak, dziecko, młodzian, młodzieniaszek, młodzieniec, młodzik; pogard. efeb, gołowąs, młokos, niedorostek, smarkacz, wyrostek; (2.2) nieprzyjaciel, obcy, wróg, zdrajca; książk. wiarołomca; (2.3) podwładny, pracobiorca, pracownik, zatrudniony; (2.4) mama, mamusia, mamuśka, mateczka, mateńka, matka, stara; (2.5) baba, kobieta, kobita, magnifika, małżonka, mężatka, oblubienica, penelopa, połowica, stara, ślubna, współmałżonka, żoneczka, żonusia; dozgonna towarzyszka, druga połowa, kapłanka domowego ogniska, kapłanka rodzinnego ogniska, lepsza połowa, ładniejsza połowa, pani domu, partnerka życiowa, strażniczka domowego ogniska, strażniczka rodzinnego ogniska

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. starość ż, starzec m, staruszek m, staruszka ż, starowina ż, starowinka ż, starszyzna ż, starosta mos, starówka ż, staroć ż/mrz

forma żeńska stara ż

przym. starczy, stareńki

przysł. staro

czas. starzeć się ndk., postarzać dk.

związki frazeologiczne:: człowiek starej daty • stary, ale jary • stary kawaler • panna • stary malutki • stara malutka • stary piernik • stary grzyb • stary ramol • stare pudło • stare próchno • Stary Testament • stary duchem • stara bieda • stara gwardia • stara wiara • stara śpiewka • stara piosenka • starszy pan • starsza pani • stary jak świat • Stary Kontynent • stary koń • stary lis • stary wróbel • stary wyga • stary wyjadacz • stary znajomy • na starych śmieciach • kalendarz starego stylu • stare miasto • starszy kapral • starszy oficer • starszy podoficer • starszy sierżant • starszy sierżant sztabowy • starszy szeregowy • idzie starym torem • biegnie starym torem • toczy się starym torem • drzeć się jak stare prześcieradło • rozdzierać się jak stare prześcieradło • emerytura • renta ze starego portfela • najstarszy zawód świata • na stare lata • panie starszy • po starej znajomości • stare kąty • starsze pokolenie • mocz starego pawiana • w starym piecu diabeł pali • stara miłość nie rdzewieje • starszy brat mięso kraje, a młodszy obiera • młody może umrzeć, a stary musi • i na starym krzaku róże kwitną • dwie rzeczy nie do rzeczy: młodego o radę pytać, a starego o krótką odpowiedź • młodym będąc, pomnij, że starym zostaniesz • nie przesadza się starych drzew • starego wróbla nie złapiesz na plewy • nowe idzie, stare jedzie

etymologia:: prasł. *starъ → niemłody, stały < prasł. *stati → stanąć, unieść się

uwagi:

tłumaczenia:

abenaki: (1.1) ngônia
angielski: (1.1) old; (1.7) old, expired; (1.9) old, stale, expired; (2.2) mate, buddy, bro
arabski: (1.1) قديم (qadīm), خلق, جل, عتيق
baskijski: (1.1) zahar
białoruski: (1.1) стары (stary); (1.7) стары (stary), несапраўдны (nesapraŭdny); (1.9) непрыгодны (neprygodny), нясвежы (nâsvežy); (2.2) чувак m (čuvak); (2.4) прэдкі lm (prèdkì); (2.5) дзед m (dzed)
bośniacki: (1.1) star
bułgarski: (1.1) стар
chiński standardowy: (1.1) 大 (dà), 老 (lǎo); (1.2) 老 (lǎo); (1.3) 老 (lǎo); (1.4) 老 (lǎo); (1.6) 老 (lǎo); (1.9) 老 (lǎo)
chorwacki: (1.1) star
czeski: (1.1) starý; (2.5) starý
dolnołużycki: (1.1) stary
duński: (1.1) gammel; (1.4) gammel; (1.7) gammel; (1.9) gammel
esperanto: (1.1) maljuna; (1.7) malnova; (1.9) malnova
estoński: (1.1) vana
fiński: (1.1) vanha
francuski: (1.1) vieux, vieil
górnołużycki: (1.1) stary
gruziński: (1.1) ძველი (dzveli)
gudźarati: (1.1) ઘરડું (gharaḍuṁ), જૂનું (jūnuṁ)
hebrajski: (1.1) יָשָׁן (ya'shan)
hindi: (1.1) पुराना purānā
hiszpański: (1.1) antiguo, viejo; (1.7) antiguo, viejo; (1.9) viejo
ido: (1.1) anciena
islandzki: (1.1) gamall
jaćwieski: (1.1) sens
japoński: (1.1) o ludziach 年取った (としと, toshi-totta), o rzeczach 古い (ふるい, furui); (1.4) 古い (ふるい, furui); (1.5) 古い (ふるい, furui); (1.6) 古い (ふるい, furui); (1.7) 古い (ふるい, furui); (1.8) 古い (ふるい, furui)
jidysz: (1.1) אַלט (alt); (1.4) אַלט (alt); (1.7) אַלט (alt); (1.9) אַלט (alt)
kataloński: (1.1) vell, antic
koreański: (1.1) 오래되다 (oraedoeda), 낡다 (nakta)
łaciński: (1.1) antiquus, vetus
łotewski: (1.1) vecs
niderlandzki: (1.1) oud
niemiecki: (1.1) alt; (2.1) Alte m
norweski (bokmål): (1.1) gammel
norweski (nynorsk): (1.1) gamal, gammal
ormiański: (1.1) հին (heen)
polski język migowy:
(w zapisie SignWriting)
(1.1) , starszy: , , najstarszy:
portugalski: (1.1) velho
rosyjski: (1.1) старый (staryj); (1.7) старый (staryj); (1.9) старый (staryj); (2.4) предок m (predok)
rumuński: (1.1) vechi
słowacki: (1.1) starý
słoweński: (1.1) star
staroegipski: (1.1) (ꜥꜣ)
szkocki: (1.1) auld
szwabski: (1.1) ald
szwedzki: (1.1) gammal
tahitański: (1.1) tahito
telugu: (1.1) పాత (paata)
turecki: (1.1) eski
tuvalu: (1.1) ikavai
tybetański: (1.1) རྙིང༌
ukraiński: (1.1) старий (starij)
węgierski: (1.1) régi
wilamowski: (1.1) ałt, āłt, aołd, ołd
włoski: (1.1) vecchio, anziano, attempato; (1.2) vecchio; (1.3) vecchio; (1.4) vecchio; (1.5) vecchio; (1.6) vecchio; (1.7) vecchio; (1.8) vecchio; (1.9) vecchio; (2.1) vecchio m; (2.2) vecchio m; (2.3) capo m; (2.4) vecchio m; (2.5) marito m
wolof: (1.1) màggat