Narodowy Islamski Ruch Afganistanu
Narodowy Islamski Ruch Afganistanu (dari: جنبش ملی اسلامی افغانستان; Dżunbisz-i-Milli Islami Afghanistan), skrótowo Dżunbisz – afgańska lewicowa partia polityczna o charakterze sekularnym, założona w marcu 1992 roku przez ówczesnego ministra obrony Abdula Raszida Dostuma[1][2][3]. Większość członków partii stanowią Uzbecy[4][5].
| Państwo | |
|---|---|
| Przewodniczący | |
| Data założenia |
marzec 1992 |
| Ideologia polityczna | |
| Poglądy gospodarcze |
Historia
edytuj
Narodowy Islamski Ruch Afganistanu (Dżunbisz) powstał w marcu 1992 roku z byłych żołnierzy Sił Zbrojnych Demokratycznej Republiki Afganistanu[6] narodowości uzbeckiej oraz turkmeńskiej, którzy zbuntowali się przeciwko prezydentowi Mohammadowi Nadżibullahowi[2]. Ugrupowanie także skupiało byłych polityków Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu z perskojęzycznych grup etnicznych, części dowódców uzbeckich mudżahedinów oraz dowódców należących wcześniej do Stowarzyszenia Muzułmańskiego oraz Islamskiej Partii Jedności Afganistanu, którzy jednak powrócili do swoich frakcji[2].
W latach 90. Dżunbisz było jedną z frakcji Sojuszu Północnego[7]. Podczas trwającej wojny domowej z lat 1992–1996 siły tegoż ugrupowania dopuszczały się tortur, gwałtów oraz egzekucji na północy kraju oraz w Kabulu[8][9]; wraz z siłami Stowarzyszenia Muzułmańskiego (Dżamiatu) zwalczała także siły hekmatjarowskiej Partii Islamskiej (Hezb-e Islami)[10][11].
Na początku 1992 roku Dżunbisz miał wpływy w prowincjach Samangan, Balch, Dżozdżan, Farjab i Baghlan[2]. W marcu tegoż roku pod kontrolą Dżunbiszu znalazło się miasto Mazar-i Szarif[2], któremu, w odróżnieniu od miasta Kabul, udało się uniknąć poważnych walk; mimo zróżnicowania etnicznego w tym mieście, udało się utrzymać stabilny podział władzy między Narodowym Islamskim Ruchem Afganistanu, Stowarzyszeniem Muzułmańskim oraz Partią Islamską[12]. Sytuacja zmieniła się w 1994 roku po sprzymierzeniu się sił Abdula Raszida Dostuma z siłami Gulbuddina Hekmatjara przeciwko frakcji Szura-e Nazar w walkach o Kabul; w Mazar-i Szarifie wybuchły walki między siłami Dżunbiszu a siłami Dżamiatu, w wyniku których zginęło kilkaset osób, a obie strony dokonywały egzekucji na więźniach[12].
Na początku maja 1997 roku siły talibów ruszyły w kierunku Mazar-i Szarifu, do końca miesiąca przejmując z rąk Dżunbiszu prowincje Sar-e Pol, Farjab i Baghlan[12]. Talibowie wkroczyli do miasta Mazar-i Szarif na mocy porozumienia z generałem Abdulem Malikiem Pahlawanem, pełniącym funkcję zastępcy generała Dostuma; w rzeczywistości była to zorganizowana pułapka, w wyniku której talibowie zostali schwytani, a 3 tysiące z nich stracono w ciągu następnych kilku tygodni[12]. We wrześniu tegoż roku do miasta przybył Abdul Raszid Rostum, a wśród głównych pretendentów do władzy w Mazar-i Szarifie wybuchły walki; miasto zostało ostatecznie zajęte przez talibów w sierpniu 1998 roku[12].
W styczniu 1994 roku siły Dżunbiszu, po sprzymierzeniu się z Hezb-e Islami, ostrzeliwały pozycje frakcji Szura-e Nazar w Kabulu oraz bombardowały zachodnią i środkową część miasta; ataki lotnicze zakończyły się z ich strony w lutym 1995 roku, kiedy to talibowie zajęli miejscowość Czahar Asiab, będącą siedzibą Hezb-e Islami[13]. Dżunbisz posiadał wówczas jedną z baterii artyleryjskich, która składała się z trzech dział D-30 oraz wyrzutni BM-21; dowodził nią oficer Dżaglan Omar, który zginął w trakcie walk[14].
W listopadzie 2001 roku działacze Dżunbiszu dokonali zabójstwa kilkuset talibskich jeńców, niedługo potem ugrupowanie zostało rozwiązane[15].
W 2004 roku Abdul Raszid Dostum wziął udział w wyborach prezydenckich[5].
Pod koniec 2015 roku pełniący wówczas funkcję wiceprezydenta Afganistanu Abdul Raszid Dostum zapowiedział reaktywację zbrojnego ramienia Narodowego Islamskiego Ruchu Afganistanu w odpowiedzi na zajęcie części terytoriów w prowincjach Farjab i Sar-e Pol[15]. Według organizacji pozarządowej Human Rights Watch, pod koniec czerwca 2016 roku odtworzona grupa dopuściła się ataków na ludność cywilną w prowincji Farjab[15]. Prezydent Afganistanu Aszraf Ghani zarządził śledztwo w tej sprawie; zatrzymano część osób, które miały być związane z tym incydentem[15]. Osoby działające w ramach misji UNAMA poinformowały, że 26 czerwca 2016 roku afgańskie siły zbrojne wraz ze zbrojnym ramieniem partii Dostuma przeprowadziły w prowincji Farjab operację, w wyniku której zginęło co najmniej 4 cywilów, a 20 zostało rannych[15][16]. Po opuszczeniu prowincji, siły Dżunbiszu wkroczyły do co najmniej czterech wiosek, zabijając dodatkowych 5 cywilów i raniąc 12[15][16]. Z relacji świadków, z którymi HRW przeprowadziła wywiady, ze strony Dżunbiszu miało dochodzić do oskarżeń o wspieranie talibów[16], ataków na tle etnicznym wobec ludności pasztuńskiej, gróźb oraz wymuszania przekazywania żywności oraz pieniędzy; świadkowie wspomnieli też, że mimo obecności afgańskiej armii w pobliżu, ta nie zrobiła żadnego kroku w celu powstrzymania bądź zatrzymania działań zbrojnego ugrupowania[15].
W maju 2017 roku trzech wieloletnich członków Narodowego Islamskiego Ruchu Afganistanu opuściło partię i odcięło się od Dostuma; jedną z tych osób był Sejjed Nurullah Sadat, który w 2014 roku podczas partyjnego kongresu miał zostać wybrany na przewodniczącego ugrupowania, jednak według rejestru afgańskiego Ministerstwa Sprawiedliwości, przewodniczącym partii wciąż był Abdul Raszid Dostum[17].
W wyniku wyborów parlamentarnych z 2018 roku partia otrzymała 10 deputowanych do Izby Ludowej[18].
- działanie na rzecz osiągnięcia integralności terytorialnej i zachowania suwerenności państwa,
- działanie na rzecz odrodzenia rdzennych kultur i tradycji kultywowanych na terenie Afganistanu,
- podniesienie poziomu życia w Afganistanie dzięki uzyskaniu pomocy zagranicznej oraz inwestowania w sektor prywatny,
- podniesienie pozycji Afganistanu na arenie międzynarodowej,
- reforma armii afgańskiej,
- umożliwienie wszystkim grupom społecznym udziału w życiu politycznym państwa,
- umożliwienie kobietom udziału w życiu politycznym i społecznym Afganistanu,
- zakończenie wojen domowych w Afganistanie,
- zapewnienie pokoju w kraju,
- zapewnienie i uznanie praw wszystkich grup etnicznych,
- zwiększenie udziału państwa w gospodarce.
Poparcie w wyborach
edytujWybory prezydenckie
edytuj| Wybory | Kandydat | I tura | ||
|---|---|---|---|---|
| Głosów | % | |||
| 2004 | Abdul Raszid Dostum | 804 861 | 10,03 (4.) | |
Wybory parlamentarne
edytuj| Wybory | Mandaty do Izby Ludowej | +/− |
|---|---|---|
| 2005 | 33/249
|
– |
| 2010 | 10/249
|
 23
|
| 2018 | 10/249
|
– |
Przypisy
edytuj- ↑ Katzman i Thomas 2017 ↓, s. 72.
- ↑ a b c d e Human Rights Watch: Blood-Stained Hands. Past Atrocities in Kabul and Afghanistan’s Legacy of Impunity. hrw.org, 2005. s. 132. (ang.).
- ↑ Northern Alliance dominates set-up. gulfnews.com, 2001-12-22. (ang.).
- ↑ Katzman i Thomas 2017 ↓, s. 10.
- ↑ a b ژنرال دوستم؛ چهره بحث برانگیز. bbc.com, 2013-10-16. (pers.).
- ↑ Open Society Foundations 2005 ↓, s. 49.
- ↑ Katzman i Thomas 2017 ↓, s. 5.
- ↑ Open Society Foundations 2005 ↓, s. 5.
- ↑ Open Society Foundations 2005 ↓, s. 100-109.
- ↑ Open Society Foundations 2005 ↓, s. 61.
- ↑ Open Society Foundations 2005 ↓, s. 62.
- ↑ a b c d e Open Society Foundations 2005 ↓, s. 64.
- ↑ Open Society Foundations 2005 ↓, s. 66.
- ↑ Open Society Foundations 2005 ↓, s. 72.
- ↑ a b c d e f g Afghanistan: Forces Linked to Vice President Terrorize Villagers. hrw.org. (ang.).
- ↑ a b c Acuerdo entre Ghani y Abdulá para compartir el poder en Afganistán. lavozdeasturias.es, 2020-05-18. (hiszp.).
- ↑ Tadżuddin Sorousz (تاج الدین سروش): اعضای ارشد حزب جنبش با ژنرال دوستم قطع رابطه میکنند؟. bbc.com, 2017-10-25. (pers.).
- ↑ Alia Chughtai, Shereena Qazi: Understanding Afghanistan’s elections 2018. aljazeera.com, 2018-10-20. (ang.).
- ↑ Official Name: Jumbish-i-Milli Islami Afghanistan. angelfire.com. (ang.).