Merthyr Tydfil
Merthyr Tydfil (wal. Merthyr Tudful) – miasto w południowej Walii, w hrabstwie Merthyr Tydfil, położone nad zbiegiem rzek Taf Fawr i Taf Fechan, dających początek rzece Taff (Taf), na południowym obrzeżu Parku Narodowego Brecon Beacons. W 2011 roku liczyło 43 820 mieszkańców[1].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Księstwo | |
| Hrabstwo | |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
CF47 |
Położenie na mapie Walii  | |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |
 51°45′N 3°23′W/51,750000 -3,383333
| |
| Strona internetowa | |
Leży na obszarze historycznego rabstwa Glamorgan. W roku 1974, na mocy ustawy z roku 1972 zostało włączone do nowo utworzonego hrabstwa Mid Glamorgan, a od roku 1996 jest ośrodkiem osobnej jednostki administracyjnej – hrabstwa miejskiego (county borough) Merthyr Tydfil.
Historia
edytujPrehistoria, czasy rzymskie
edytujPierwsze ślady osadnictwa w tym rejonie pochodzą z epoki brązu. W latach 47-53 tereny Walii zostały podbite przez Rzymian, którzy w roku 74 wybudowali w pobliżu swoją twierdzę. Ruiny tej twierdzy nie są już widoczne (na ich miejscu jest obecnie stadion klubu piłkarskiego Merthyr Tydfil F.C.), ale w okolicy zachowały się fragmenty drogi rzymskiej prowadzącej na wybrzeże południowe.
Od czasu odwołania legionów rzymskich z Anglii i Walii w V wieku i walk miejscowej ludności celtyckiej z germańskimi najeźdźcami z kontynentu, w rejonie tym przez następne wieki stosunkowo niewiele się zmieniło (były to głównie rejony pasterskie, bez większych stałych osiedli), aż do nadejścia rewolucji przemysłowej.
Rewolucja przemysłowa
edytujW roku 1759 założono tu hutę żelaza Dowlais Ironworks. Wkrótce potem założono następne huty i rozwinięto sieć kopalń węgla i rudy żelaza, a Merthyr urosło z 700-osobowej wioski do miasta przemysłowego liczącego ponad 80 tys. mieszkańców. Na początku XIX wieku, w 1802 roku Merthyr gościło admirała Nelsona, który przyjechał zobaczyć jak wytwarzane są armaty, a 21 lutego 1804 roku lokomotywa parowa, znana jako Pennydaren, zbudowana przez Richarda Trevithicka udowodniła, że możliwe jest przewożenie wielkich ładunków po szynach, stosowanych do tego czasu jedynie dla transportu konnego: pociągnęła 10 ton żelaza z Merthyr na trasie 9 km, z pobliskiego Penydarren do Abercynon.
Zamieszki w roku 1831
edytujW roku 1831 wybuchły tu krwawe zamieszki, w trakcie których miał miejsce marsz 7-10 tys. robotników pod czerwoną flagą, która później stała się międzynarodowym symbolem ruchu robotniczego. Zamieszki stłumiono, a w ich rezultacie zawiązały się pierwsze, nielegalne związki zawodowe, na początku brutalnie zwalczane.
Wydarzenia te dały również impuls do przeprowadzenia reform parlamentu w 1832 roku (Great Reform Act). Ruch czartystowski, który rozwinął się na fali niezadowolenia z niedostatecznej skali tych reform miał w Merthyr silną bazę.
Wielu robotników w wyniku zamieszek i następujących po nich prześladowań opuściło Walię i wyemigrowało m.in. do USA – duża część z nich wykorzystała swoje kwalifikacje w hutach Pittsburgha.
Rozkwit i upadek przemysłu hutniczego
edytujPrzez pewien czas zakłady hutnicze w Merthyr były największymi tego rodzaju zakładami na świecie – w 1844 roku tylko jeden z nich opuściło aż 50 tys. ton szyn żelaznych, przeznaczonych na rozwój dróg kolejowych w Rosji. W swoim najlepszym okresie, Dowlais Iron Company, właściciel Dowlais Ironworks, obsługiwał 18 wielkich pieców, zatrudniał 7300 ludzi i do roku 1857 skonstruował najpotężniejszą na świecie walcarkę. W roku 1869 pochodzący stąd inżynier John Hughes zakupił w Imperium Rosyjskim, na terenie obecnej Ukrainy, ziemię z przeznaczeniem na rozwinięcie tam lokalnego przetwórstwa żelaza i w ten sposób dał początek dzisiejszemu Donieckowi.
Po I wojnie światowej rola przemysłu górniczego i hutniczego zaczęła się zmniejszać i do lat 30. praktycznie wszystkie huty w Merthyr pozamykano. Przemysł lekki i precyzyjny pojawił się na tych terenach w czasie II wojny światowej i bezpośrednio po niej, ale obecnie nie odgrywa poważnej roli.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Merthyr Tydfil, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-10-29] (ang.).