Lei (Polinezja)

Lei – hawajska nazwa wieńców i girland sporządzanych z kwiatów i innych materiałów. Odpowiednik na Tahiti i Wyspach Cooka nosi nazwę ei, zaś na Samoa – ula. Pierwotnie lei miały charakter sakralny, były ofiarowywane bogom podczas religijnych obrzędów obejmujących tańce i pieśni. Wręczano je również ważnym osobistościom na znak szacunku. Pozostałością tej tradycji jest rodzaj peleryny z długich girland kwiatowych lei aliʻi, którymi zdobi się pomnik króla Hawajów Kamehamehy I. Zwyczaj robienia i wręczania lei znany jest w całej Polinezji. Obecnie jest zachowywany bardziej na użytek przemysłu turystycznego, kojarzą się przede wszystkim z hawajskim tańcem hula i girlandami lei ʻaʻi, wręczanymi turystom.

Lei z kwiatów pikake

Lei zrobione z orzechów kukui

Lei wykonane z kwiatów plumerii

Lei z calotropis gigantea

Tancerki noszące lei

Materiały i techniki wykonania

Lei zazwyczaj kojarzą się z kwiatami, lecz tradycyjnie wykorzystuje się bardzo różnorodne przedmioty: muszelki, liście, pnącza zwane na Hawajach maile (Alyxia oliviformis), papier, orzechy kukui, ptasie pióra itd. bardziej istotne jest wykorzystanie jednej z kilku tradycyjnych technik.:

• kui – nanizanie za pomocą igły na pojedynczą nić,
• hipuʻu – robienie supłów z łodyg roślin
• hili – warkocz przy użyciu jednego typu materiału, często roślin pnących,
• wili – skręcanie jak korkociąg, czasem z użyciem rafii,
• humu-papa – przyszywanie materiałów do podłoża,
• hilo – podwójny sznur, często z liści rośliny ti (Cordyline fruticosa)
• haku – potrójny warkocz z wykorzystaniem dodatkowych materiałów: listków, kwiatów, jagód.

Współcześnie najczęściej stosowanym materiałem są kwiaty plumerii, lecz tradycyjnie każda wyspa miała swój własny zwyczajowo przyjęty materiał do ich wyrobu, który jednocześnie staje się symbolem samej wyspy, np.:

• Oʻahu – pomarańczowe kwiaty ilima
• Hawaiʻi – czerwone kwiaty lehua
• Maui – różowe lokelani
• Molokaʻi – srebrzystozieline liście kukui oraz białe drobne kwiatki
• Kauaʻi – podłużne liście i ciemne jagody
• Lānaʻi – żółtopomarańczowe pnącze kaunaʻoa (Cuscuta sandwichiana)
• Kahoʻolawe (niezamieszkana) – hinahina (Heliotropium anomalum)
• Niʻihau – drobne i cenne muszelki püpü

Zwyczaje związane z lei

• Lei jest symbolem miłości, przyjaźni, szacunku itp., nie można go więc po jakimś czasie ot tak wyrzucić, zgodnie z tradycją należy je odnieść, tam gdzie zebrano, zakopać, spalić lub zasuszyć.
• W kulturach polinezyjskich dotknięcie głowy drugiej osoby jest uważane za brak szacunku, więc lei nie zakłada się na szyję tylko trzyma z lekkim ukłonem na wysokości serca, ta druga osoba sama go odbiera.
• Wręczając lei mówi się „aloha”, przyjmując – „mahalo”, co oznacza to samo, co dziękuję w języku polskim.
• Nie wypada odmówić przyjęcia lei.
• Lei nosi się luźno na ramionach, nieowinięte wokół szyi.
• Kobiecie ciężarnej lub karmiącej wręcza się jedynie otwarte lei.

Bibliografia

• Hawaje, na podstawie wydawnictwa Insight Guides i Discovery Channel, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa 2007 ISBN 978-83-60174-78-4