Guido Ceronetti
Guido Ceronetti (ur. 24 sierpnia 1927 w Andezeno koło Turynu[1][2], zm. 13 września 2018 w Cetonie) – włoski poeta, prozaik, eseista, dramaturg, lalkarz, filozof, epistolograf, publicysta i tłumacz.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki |
Twórczość
edytujPisarstwo
edytujPoezja
edytujJego aktywność pisarska rozpoczęła się w połowie lat 40. XX w., gdy w ramach ruchu oporu publikował teksty w prasie podziemnej[3]. Wtedy też zaczął pisać wiersze. Pisał również surrealistyczne opowiadania i formy teatralne, tworzył także dzieła zaliczane do literatury faktu. Pierwszą powieść pt. In un amore felice opublikował dopiero w 2011 roku[2]. W jego dorobku, oprócz prozy, dzieł scenicznych i kilkunastu tomów poetyckich znalazły się, przynoszące mu największą popularność aforystyczne notatki oraz zbiory esejów.
Eseistyka
edytujPierwszy zbiór esejów pt. Difesa della luna e altri argomenti di miseria terrestre ukazał się w 1971 roku. Autor koncentrował się w nim głównie na eksploracji przestrzeni kosmicznej, która wydała mu się przedsięwzięciem absurdalnym i wyrazem ogromnej ludzkiej próżności. Wśród tomów esejów Ceronettiego znalazły się także: La Musa ulcerosa (1978), La carta è stanca, La vita apparente (1982), Albergo Italia (1983), oraz wydane w 1993 roku Confessioni e disperazioni oraz Deliri disarmati.
W latach 1981–1983 Ceronetti za radą włoskiego wydawcy Giulio Einaudiego podróżował po Półwyspie Apenińskim, pociągami, pekaesami, łodzią, taksówkami, a także pieszo, odwiedzając miasta, muzea, place, szpitale psychiatryczne, cmentarze oraz wiele innych miejsc w całych Włoszech, uważnie notując swoje wrażenia i refleksje na temat powodowanych przez człowieka spustoszeń. Rezultatem tych doświadczeń jest książka Un viaggio in Italia, uznawana niekiedy za reprezentatywną dla myśli pisarza[4].
Podobnym uznaniem cieszy się wydany w 1979 roku zbiór myśli i aforyzmów Ceronettiego Milczenie ciała. Materiały do studiów medycznych, podejmujący temat ciała jako miejsca w którym żyje boskość, pomimo przemijania, cierpienia i choroby. Książka ta zawiera obserwacje, refleksje i pytania wynikające z interdyscyplinarnych upodobań pisarza, swobodnie poruszającego się pomiędzy nauką, medycyną, literaturą, religią i bieżącymi wydarzeniami.
Działalność translatorska
edytujRównolegle do własnego pisarstwa Ceronetti tłumaczył dzieła innych twórców. Z łaciny przełożył na język włoski m.in. Epigramy Marcjalisa, Poezje Katullusa, Satyry Juwenalisa, Pieśni Horacego, z hebrajskiego: księgi Starego Testamentu – Księgę Psalmów, Księgę Koheleta, Pieśń nad Pieśniami, Księgę Hioba i Księgę Izajasza. Oprócz literatury starożytnej tłumaczył także poezję XIX i XX w., zwłaszcza wiersze Kawafisa, Racine’a, Blake’a, Rimbaud, Mallarmégo czy Rilkego. W 1981 roku przybliżył Włochom dzieła Émile Ciorana nazywając go „miłosiernym rozpruwaczem”. Cioran z kolei poświęcił książce Ceronettiego Milczenie ciała rozdział swej wydanej w 1986 roku książki Ćwiczenia z zachwytu, gdzie pisał między innymi:
„Jego książka, wyrastająca niewątpliwie z potrzeby czystości, świadczy o niezaprzeczalnym upodobaniu do potworności – można powiedzieć, że to pustelnik urzeczony piekłem. Piekłem ciała. To pewny znak wątłego, czy nawet zagrożonego zdrowia: czuć swoje narządy, być ich obsesyjnie świadomym. Przekleństwo trupa, którego się za sobą wlecze, jest właściwym tematem tej książki. Od początku do końca – parada fizjologicznych sekretów, napełniających człowieka przerażeniem.”[5]
Publicystyka
edytujW 1972 roku Guido Ceronetti rozpoczął współpracę z włoskim dziennikiem „La Stampa”, dla którego przez ponad trzydzieści lat pisał eseje i felietony. Po roku 2000 publikował także w „La Repubblica”, a od 2009 w „Corriere della Sera”. Na łamach tych gazet zajmował się literaturą, sztuką, filozofią, sprawami obyczajów, w tym także przestępczością. W swych tekstach występował z pozycji krytyki nowoczesności. Negatywnie oceniał próżność człowieka w dążeniach do eksploracji kosmosu, ubolewał nad masową motoryzacją, szalonym ruchem, przeludnieniem miast. Nie obawiał się zajmować skrajnego stanowiska w najbardziej wrażliwych kwestiach, takich jak wspomagana prokreacja, uporczywe terapie medyczne, dawstwo narządów i ogólnie współczesna medycyna.
Często kierował swe pióro przeciw lekkoduchostwu Włochów, widocznemu m.in. w zaniedbywaniu przez nich dziedzictwa architektonicznego i krajobrazowego. Jednocześnie państwo włoskie określał mianem „demokracji duszonej w zarodku przez trzy skłonne do totalitaryzmu siły: chrześcijańską demokrację, komunizm i związki zawodowe”[6].
Równie krytycznie jego głos brzmiał na temat uzależnienienia cyfrowego. W wydanej w 2016 roku broszurze pt. Per non dimenticare la memoria, sieć internetową nazwał „niekończącym się bezdusznym parkiem rozrywki”, który swoim użytkownikom pozwala „ssać satanistyczne piersi”[6]. W ostatnich latach życia na łamach „Corriere della Sera” z niesmakiem przyznał, że nabył telefon komórkowy, jednocześnie we właściwy sobie sposób określając go „pchłą, która ma brzuch słonia”[6].
Znane były także jego audycje na antenie Radia Rai 2, w formie wywiadów, które współczesny intelektualista przeprowadzał z postaciami historycznymi.
Teatro dei Sensibili
edytujW 1970 roku Ceronetti założył wraz ze swoją żoną Eriką Tedeschi teatr marionetkowy Teatro dei Sensibili, do którego sam pisał teksty przedstawień (niekiedy poprzestawał na improwizacji), był w nim także animatorem lalek i reżyserował spektakle. Eksperymentował z używanymi w teatrze typami lalek. Początkowo teatr dawał przedstawienia dla grona przyjaciół (wśród których byli pisarze i filmowcy tacy jak Eugenio Montale, Luis Buñuel czy Federico Felliniego), z czasem stał się teatrem wędrownym ze stałym zespołem aktorów i dostępnym dla szerszej publiczności[7]. Do najważniejszych spektakli Teatru Wrażliwych zalicza się L'Iena di San Giorgio (1970), I misteri di Londra (1978), Mystic Luna Park (1988), Viaggi Viaggia, Rimbaud (1991), Il volto (1998), Ceronetti Circus (2001), Rosa Vercesi (2003) i Quando si alza (2014).
Publikacje dostępne w języku polskim
edytujKsiążki
edytuj- Ceronetti Guido, Drzewa bez bogów, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, Oficyna Literacka, Kraków 1995. ISBN 83-7124-019-8
- Ceronetti Guido, Milczenie ciała. Materiały do studiów medycznych, tł. z jęz. wł. Maryna Ochab, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004. ISBN 83-89405-40-7
Eseje (wybór)
edytuj- Ceronetti Guido, fragmenty esejów Bosch a ciemności, Jak to powiedzieć w filmie, Nicola Chiaromonte, O duchu partii, Ja i smierć, Myśli przy herbacie, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Zeszyty Literackie”, 1989, 25 s. 81–106. ISSN 0751-0357
- Ceronetti Guido, O „Burzy” Giorgione’a, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Teatr”, 1990, 11, s. 43. ISSN 0040-0769
- Ceronetti Guido, Mamy ojczyznę?, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Res Publica”, 1990, 4, s. 140–144
- Ceronetti Guido, W jasnym świetle dnia, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „NaGłos”, 1994, 14, s. 70–75. ISSN 0867-0382
- Ceronetti Guido, Poród, śmierć i dom, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Kresy”, 1995, 22, s. 12–14. ISSN 0867-1125
- Ceronetti Guido, Chorobliwość Kawafisa, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Zeszyty Literackie”, 1992, 37, s. 24–28. ISSN 0751-0357
- Ceronetti Guido, Stare kartki pocztowe, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Kresy”, 1995, 22, s. 5–8. ISSN 0867-1125
- Ceronetti Guido, Rozmowy o kobietach, „Gazeta Wyborcza”, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, 1995, 122, s. 14–15. ISSN 0860-908X
Alia
edytuj- Ceronetti o poezji (przedruk wywiadu dla „La Stampy” poświęconego poezji, z notą tłumacza), „Kresy”, 1998, 36, s. 156–159. ISSN 0867-1125
- Ceronetti Guido, Wenecji trzeba pozwolić umrzeć, „Przekrój”, 1993, 4, s. 12–13. ISSN 0033-2488
Przypisy
edytuj- ↑ Paolo di Stefano , Morto Guido Ceronetti. L'antimoderno che raccontava l'oggi [online], Corriere della Sera, 13 września 2018 [dostęp 2019-04-05] (wł.).
- ↑ a b Guido Ceronetti [online], www.centopagine.it [dostęp 2019-04-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (wł.).
- ↑ Addio al poeta e drammaturgo Guido Ceronetti [online], L’Huffington Post, 13 września 2018 [dostęp 2019-04-06] (wł.).
- ↑ Andrea Bressa , Guido Ceronetti, i libri da leggere [online], www.panorama.it, 14 września 2018 [dostęp 2019-04-05] (wł.).
- ↑ Guido Ceronetti. Piekło ciała, [w:] Emil Cioran , Ćwiczenia z zachwytu, Jan Maria Kłoczowski (tłum.), Warszawa: Czytelnik, 1998 (pol.).
- ↑ a b c Antonio Carioti , Morto Guido Ceronetti, fustigatore delle cattive abitudini degli italiani [online], Corriere della Sera, 13 września 2018 [dostęp 2019-04-05] (wł.).
- ↑ Morto a 91 anni il poeta e scrittore Guido Ceronetti [online], LaStampa.it, 13 września 2018 [dostęp 2019-04-07] (wł.).
Bibliografia
edytuj- Morto a 91 anni il poeta e scrittore Guido Ceronetti, „La Stampa” (wł.) ISSN 1122-1763 [dostęp 2019-04-05]
- Bandettini Anna, Morto Guido Ceronetti, lo scrittore prestato al teatro, „La Repubblica” (wł.) ISSN 0390-1076 [dostęp 2019-04-05]
- Bressa Andrea, Guido Ceronetti, i libri da leggere, „Panorama” (wł.) ISSN 0553-1098 [dostęp 2019-04-05]
- Carioti Antonio, Chi era Guido Ceronetti, fustigatore dei vizi degli italiani, „Corriere della Sera” (wł.) ISSN 1120-4982 [dostęp 2019-04-05]
- Kasprzysiak Stanisław, Zawód: człowiek (O pisarstwie Guida Ceronettiego) (fragm. szkicu Pobór pod Termopile), „Res Publica”, 1990, 4, s. 138–140 (pol.)
- Nyczek Tadeusz, Oto Ceronetti, „Gazeta Wyborcza”, 1995, 271, s. 11 (pol.) ISSN 0860-908X
- Storti Clara, Alla fine del viaggio, addio Guido Ceronetti, „laRegione”(wł.) ISSN 1661-0407 [dostęp 2019-04-05]
- ISNI: 0000000109351438
- VIAF: 110904769
- LCCN: n79039678
- GND: 118982664
- LIBRIS: tr58cgkc2lwgg9d
- BnF: 12012564r
- SUDOC: 028251350
- SBN: CFIV010158
- NLA: 35744662
- DBNL: cero001
- BNE: XX862313
- NTA: 072606509
- BIBSYS: 90141631
- CiNii: DA04199048
- Open Library: OL66916A
- PLWABN: 9810622996105606
- NUKAT: n95402140
- J9U: 987007259491805171
- CANTIC: a1022886x
- NSK: 000050067
- CONOR: 133284963
- ΕΒΕ: 79630
- KRNLK: KAC201421776
- LIH: LNB:CDyR;=Bo
- RISM: people/41013090