Artykuły Organiczne

Artykuły Organiczne (fr. Les Articles Organiques) – zbiór praw wprowadzonych przez Napoleona Bonapartego, odnoszących się do katolicyzmu i protestantyzmu.

Historia

W okresie rewolucji francuskiej, w wyniku której Napoleon doszedł do władzy, doszło do obalenia rządów dynastii Burbonów i ustanowienia Republiki. W tym czasie stosunki duchowieństwa i władzy zmieniały się – początkowo księża uczestniczyli w obradach Konstytuanty, jednak wprowadzenie konstytucji cywilnej kleru znacznie pogorszyło relacje z Kościołem. Pod koniec lat 90. XVIII wieku Pierwszy Konsul doszedł jednak do wniosku, że katolicyzm stanowi dominującą religię w społeczeństwie francuskim, więc rozpoczął starania o podpisanie konkordatu. Udało się to osiągnąć w lipcu 1801. W jego konsekwencji liczba biskupstw została ograniczona do 60, a arcybiskupstw do 10, wszyscy dotychczasowi biskupi zostali odwołani i Napoleon miał prawo nominować nowych, którzy musieli złożyć przysięgę wierności. Konkordat wprawdzie przyniósł papiestwu pewne korzyści, jednak Napoleon dodał do niego Artykuły Organiczne, ogłoszone 6 kwietnia 1802. Osłabiły one pozycję Piusa VII, czemu dał wyraz 24 maja, oznajmiając że zostały one dodane do konkordatu bez jego wiedzy.

Treść

Artykuły Organiczne zawierały 77 artykułów odnoszących się do katolicyzmu i 44 odnoszące się do protestantyzmu. Wobec katolicyzmu, który był wówczas religią dominującą ustanowiono cztery główne założenia:

• Pierwsze z nich odnosiło się do relacji Kościoła rzymskokatolickiego z Francją w obliczu nowej konstytucji. Na mocy tego prawa, wszelkie dokumenty papieskie, dekrety soborów, synodów musiały być zatwierdzone przez rząd.
• Zasady i regulaminy w seminariach duchownych musiały być zatwierdzone przez państwo. Ponadto w seminariach nakazywano nauczać o Deklaracji z 1682 (artykuły gallikańskie), a liczba wyświęconych miała być corocznie ustalana przez rząd.
• W miastach, w których jest więcej niż jedno wyznanie, zabraniano organizowania procesji. Oprócz tego wszyscy księża powinni nosić jednolity czarny ornat i w całym kraju powinien obowiązywać jeden katechizm.
• Ostatnim założeniem było uregulowanie wynagrodzeń osób duchownych i ustalania granic parafii i diecezji.

Po ogłoszeniu Artykułów, Pius VII miał nadzieję jeszcze na ich odwołanie, kiedy udał się do Paryża, na koronację cesarską Napoleona. Cesarz jednak odmówił i postawił papieżowi kolejne zaporowe warunki. Artykuły Organiczne zostały unieważnione wraz z konkordatem dopiero w 1905, dzięki wprowadzeniu we Francji ustawy rozdzielającej Kościół od państwa.