ਵਿਸ਼ਨੂੰਪ੍ਰਸਾਦ ਤ੍ਰਿਵੇਦੀ
ਵਿਸ਼ਨੂੰਪ੍ਰਸਾਦ ਰਣਛੋਦਲਾਲ ਤ੍ਰਿਵੇਦੀ ; 4 ਜੁਲਾਈ 1899 - 10 ਨਵੰਬਰ 1991) ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ ਸੀ।
ਅਰੰਭਕ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਸ਼ਣੂਪ੍ਰਸਾਦ ਦਾ ਜਨਮ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਉਮਰੇਠ ਵਿੱਚ 4 ਜੁਲਾਈ 1899 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬੋਰਸਾਦ, ਥਸਰਾ, ਕਪੜਵੰਜ ਅਤੇ ਨਦੀਆਦ ਸਮੇਤ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ 1916 ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਦ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਕਾਲਜ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ। ਗੁਜਰਾਤ ਕਾਲਜ ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਆਨੰਦਸ਼ੰਕਰ ਧਰੁਵ ਕੋਲੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1920 ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1923 ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣਾ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। 1921 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਸੂਰਤ ਦੇ ਐਮਟੀਬੀ ਆਰਟਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।
ਦੱਖਣੀ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।[1][2]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕੋਲਰਿਜ ਅਤੇ ਮੈਥਯੂ ਆਰਨਲਡ ਵਰਗੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਅਤੇ ਅਤੇ ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਅਤੇ ਆਨੰਦਸ਼ੰਕਰ ਧਰੁਵ ਸਮੇਤ ਗੁਜਰਾਤੀ ਲੇਖਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ।ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਲਮੀ-ਨਾਮ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੇਠ ਲਿਖਦਾ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ, ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੁਚੀਆਂ ਸਨ।
ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਲੇਖ,ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਸਰਸਵਤੀਚੰਦਰ ਬਾਰੇ 1924 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਅਲੋਚਨਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਵੇਚਨਾ, 1939 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1939 ਨਾ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵੰਗਮੈਨੀ ਸੰਮਿਕਸ਼ਾ (1939), ਪਰਿਸ਼ਿਲਨ (1949), ਅਗੇਗੀਤਾ (1957), ਉਪਯਾਨ (1961), ਸਾਹਿਤ ਸੰਸਪ੍ਰਸਾਰ (1979) ਅਤੇ ਡਰੁਮਪਾਰਨਾ (1982) ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਸਨੇ 1960 ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਬਾਰੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਜੋ ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ: ਚਿੰਤਕ ਅਨੇ ਸਰਜਕ (1963) ਵਜੋਂ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰਸਵਤੀਚੰਦਰ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਰਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਅਤੇ ਮੁਲੰਕਣ ਕੀਤਾ। ਸਨੇਹਮੁਦ੍ਰਾ . ਡਰੁਮਪਾਰਨਾ (1982) ਅਤੇ ਆਸ਼ਾਚਾਰਯਵਤ (1987) ਉਸਦੇ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹਨ।[1][2]
ਅਵਾਰਡ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ 1962 ਵਿੱਚ ਉਪਾਇਣ (1961) ਲਈ ਅਤੇ 1945 ਵਿੱਚ ਨਰਮਦ ਸੁਵਰਨਾ ਚੰਦਰਕ ਪਰਿਸ਼ੀਲਨ (1949) ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1944 ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤਰਾਮ ਸੁਵਰਨਾ ਚੰਦਰਕ ਅਤੇ 1983 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਗੌਰਵ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। 1974 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਦਿੱਤੀ।[1][2]