Polonha Jova
La Polonha Jova (var: Polonha Joena) (en polonés: Młoda Polska) es un periòde modernista de l'art, de la literatura e de la musica polonesa que cobriguèt prèp dels ans despuèi 1890 fins a 1918. Foguèt un dels efèctes de la fòrta oposicion a las idèas del positivisme e promoguèt los caractèrs de la decadéncia, del neoromanticisme, del simbolisme, de l'impressionisme e de l'Art Nouveau.
Historia
[modificar | Modificar lo còdi]Lo tèrme foguèt conegut d'après un dels manifèstes d'Artur Górski. Lo manifèst foguèt publicat en lo jornal Życie ("La Vida"), amb sedença a Cracòvia, en l'an 1898 e anèt immediatament acceptat en totas las parts de la Polonha dividida, coma analogia a autres tèrmes semblats coma Alemanha Jova, Belgica Jova, Escandinàvia Jova, e atal successivament.
Literatura
[modificar | Modificar lo còdi]La literatura polonesa del periòde foguèt basada sus doas concepcions principalas:
- La primièra concepcion foguèt la tipica desillusion modernista verso la borgesiá, son biais de viure e sa cultura. Los artistas que seguiguèron aquesta concepcion creguèron tanben en la decadéncia, en la fin de tota la cultura, en lo conflicte entre los òmes e lor civilizacion, e en la concepcion de l'art coma valor suprèma (en latin: ars gratia artis). Entre autres autors cal senhalar Kazimierz Przerwa Tetmajer, Stanisław Przybyszewski, Wacław Rolicz-Lieder e Jan Kasprowicz.
- La segonda concepcion foguèt lo continuament del romanticisme, e per aquesta rason es cridada neo-romanticisme. Lo grop d'escrivans que perseguiguèt aquesta idèa foguèt mens organizat e los escrivans els meteisses cobriguèron una vasta gamma de tèmas dins sas escrituras: dempuèi lo sens de la mission del polonés dins la pròsa de Stefan Żeromski fins a l'inegalitat sociala descrita per Władysław Reymont e Gabriela Zapolska, fins a la critica de la societat polonesa e a l'istòria de Polonha de Stanisław Wyspiański.
D'autres escrivans importants del periòde foguèron:
- Wacław Berent
- Jan Kasprowicz
- Jan Augustyn Kisielewski
- Antoni Lange
- Jan Lemański
- Bolesław Leśmian
- Tadeusz Miciński
- Andrzej Niemojewski
- Franciszek Nowicki
- Władysław Orkan
- Artur Oppman
- Włodzimierz Perzyński
- Tadeusz Rittner
- Wacław Sieroszewski
- Leopold Staff
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer
- Maryla Wolska
- Tadeusz Boy-Żeleński
Musica
[modificar | Modificar lo còdi]En musica, lo tèrme Polonha Jova es aplicat a un grop informal de compositors que compren Karol Szymanowski, Grzegorz Fitelberg, Ludomir Różycki e probablament tanben Mieczysław Karłowicz. Aqueste grop agiguèt jos la fòrta influéncia del neo-romanticisme de la musica, e particularament de compositors estrangièrs coma Richard Strauss e Richard Wagner. Los compositors serián tanben de ligams fòrts amb lo Grop dels Cinc, un grop de compositors russes qu'inclusiá Modest Musorgskii, Aleksandr Borodin e Nikolai Rimskii-Korsakov.
Art
[modificar | Modificar lo còdi]Dins lo periòde de la Polonha Jova i aguèt pas de grands corrents artistics dins l'art polonés. Los pintors e los escultors cerquèron de contunhar la tradicion romantica, en introduire de biaisses nòus d'expression ja populars a l'estrangièr. Lo corrent mai influénciat foguèt l'Art Nòu, quitament se los artistas poloneses comencèron d'anar en cèrca tanben de nòvas formas d'estil nacional. Tant l'escultura coma la pintura del periòde foguèron fortament influenciadas per totas las formas del simbolisme.
Artistas principals del periòde
[modificar | Modificar lo còdi]- Olga Boznańska
- Konstanty Brandel
- Xawery Dunikowski
- Julian Fałat
- Jacek Malczewski
- Józef Mehoffer
- Józef Pankiewicz
- Ferdynand Ruszczyc
- Jan Stanisławski
- Władysław Ślewiński
- Wojciech Weiss
- Leon Wyczółkowski
- Stanisław Wyspiański
- Jan Bukowski