Eridan (constellacion)

Constellacion d'Eridan.

Eridan es une constellacion de l'emisfèri sud, situada prèp d'Orion, del Taure e de l'Idran mascle. Es la seisena constellacion del cèl de per sa grandor (1138 gras carrats), conten 300 estelas — que tres de magnitud inferiora a 3 — dispausada segon una longa linha sinuosa, coma un riu.

Amb sa grandor, es del meteis còp una constellacion eqüatoriala e circumpolara de l'emisfèri sud.

Istòria

Aquela constellacion de l'emisfèri austral deu son nom a un flume de la mitologia grèga. Seriá Pò o benlèu Ròse. Foguèt repertoriada pel primièr còp al siècle I ab.-C. per Ptolemèu, mas foguèt William Herschel que la repertorièt en 1783. Se terminava alara a Acamar.

Aquela constellacion d'Eridan ofrís la particularitat de presentar una zòna voida de tota galaxia sus un miliard d'annadas lutz, atal es lo pus grand « void » conegut dins l'univèrs.

L'istòria raconta que lo filh del Dieu solelh « Faeton » tombèt dins aquel flume e dempuèi aquel pòrta son nom. Las Eliadas, sòrres de Faeton, se rependèron en dolors e foguèron cambiadas en Pibols.

Observacion de las estelas

Eridan se pòt pas gaire veire, e es de mal traçar. Sas doas estelas principalas son las doas extremitats:

• β Eri (Cursa) se situa als peses d'Orion, dins la zòna eqüatoriala.
• Achernar (α Eridani) es isolada e fòrça brilhanta, dins la zòna australa practicament polara.

Forma de la constellacion

β Eri (Cursa) se situa a ~4° al nòrd de Rigel, lo pès Oèst d'Orion. Anant de β Eri (Cursa), lo riu corrís un pauc cap a l'oèst, dins una zòna ont se pòt subretot veire γ Eri (Zaurac), l'estela brilhanta (mag 3) a una vintena de gras OSO de Rigel. A partir de Zaurac, lo riu fa encara una vasta bocla fina al limit de la Balena, una vintena de gras pus a l'oèst, puèi torna cap a l'èst lo long d'una vasta cadena formada par τ1 a τ9 Eri. Tota la zona compresa dins aquela bocla nòrd aparten a la constellacion.

Apuèi la constellacion va de ν1 e ν2 Eri, un pichon parelh d'estelas sensiblament dins l'alinhament SO entre Rigel e las aurelhas de la Lèbre als peses d'Orion. Dins lo meteis alinhament, se pòt veire un pauc pus luènh ν3 et ν4 Eri, autre pichon parelh orientat sensiblament oèst-èst. En continuar cap al SO, i a un pichon triangle fòrça flac, format per f (sud) g (nòrd) e h (oèst) Eri. Aquel triangle marca lo limit entre la zona nòrd e la zona sud de la constellacion.

A partir d'aquel limit, lo riu corrís sensiblament cap al sud-oèst, fins a Achernar, entre las constellacions vesinas generalament flacas : lo Forn a l'oèst, puèi l Fènix que se vei mai ; costat èst lo Burin, e lo Relòtge.

Alinhaments de longa distància

Achernar es un pòl important dins los alinhaments celèstes, d'ont van d'alinhaments fòrça nombroses.

Estelas principalas

Article detalhat: Lista d'estelas d'Eridan.

Achernar (α Eridani)

Achernar (α Eridani), de magnitud aparenta 0,46, es la 8^ena estela pus brilhanta de la copòla celèsta. Son nom ven d'una frasa aràbia significant «l'embocadura del riu», çò que la caracteriza perfèitament perque termina l'extremitat sud de la constellacion. En consequéncia, se pòt jamai veire al delà de 30° de latitud nòrd e e se pòt veire melhor a partir dels tropics.

A 144 annadas lutz, Achernar es una estela fòrça cauda (que sa temperatura de superficia es prèp de 20 000 K, o 7 còps pus granda que la del Solelh.

Segon las observacions del VLT (Very Large Telescope), la rotacion seriá fòrça rapida (225 km/s a l'Eqüator), per aquò aquela es un ellipsoïde que son diamètre eqüatorial es lo doble del diamètre polar.

Acamar (θ Eridani)

Acamar (θ Eridani) marquèt a l'origina la fin de la constellacion e son nom ven, coma aquel d'Achernar, d'una frasa aràbia significant la fin del riu. Se nomenèt tanben Achernar al Edat Mejana.

Es una estela dobla : θ¹ Eridani es una giganta blava, θ² Eridani es una nana blava.

Autras estelas

Zaurak (γ Eridani) es una giganta roja que son esclat real val 300 còps aquel del Solelh (magnitud absoluda : -1,19). Sa distància de 220 annadas lutz li balha una magnitud aparenta de 2,97. Rana (δ Eridani), un pauc pus freda que nòstra estela mas 2,7 còps pus brilhanta qu'aquela, es situada a 29,4 annadas lutz. Magnitud aparenta : 3,70 ; magnitud absoluda 3,74.

Per causa de sa grandor la constellacion, fòrça d'autras de sas estelas an un nom pròpri : Cursa (β Eridani), Zibal (ζ Eridani), Beid (ο¹ Eridani) et Keid (ο² Eridani), Angetenar (τ² Eridani), Theemin (υ² Eridani), Sceptrum (HR 1481) e Azha (η Eridani)

ε Eridani es la 10^ena estela plus pròche]] del Sistèma Solar e sembla fòrça lo Solelh. Possedís almens una planeta.

Objèctes celèstes

La constellacion d'Eridan conten la nebulosa planetària NGC 1535, alunhada de 2200 annadas lutz e de magnitud aparenta 9,60 e la Galaxia espirala NGC 1300, de tipe SBc, vista de 3/4 es de magnitud 10,8.

Una region del fons difús cosmologic situat dins la direccion d'aquela constellacion ten una fluctuacion de temperatura importanta. Es nomenada punt fred. Poiriá èsser una region amb pauc de galaxias.