Persille
| Persille | |
 Persille | |
| Systematikk | |
| Rike: | Planteriket Plantae |
| Underrekkje: | Frøplantar Spermatophytes |
| Orden: | Skjermplanteordenen Apiales |
| Familie: | Skjermplantefamilien Apiaceae |
| Underfamilie: | Apioideae |
| Stamme: | Apieae |
| Slekt: | Persilleslekta Petroselinum |
| Art: | Persille P. crispum |
| Vitskapleg namn | |
| Petroselinum crispum | |
Persille (Petroselinum crispum) er ei plante i persilleslekta i skjermplantefamilien. Den er den mest utbreidde krydderurta i verda. Planta blir særleg mykje brukt i mattradisjonar frå Europa og Midt-Austen.
Persille er ei toårig plante som smakar best det første året og blomstrar det andre året. Persille er rik på karoten (som blir omforma til A-vitamin i kroppen), C-vitamin, jern og kalsium.
Blomstrane er gule i motsetnad til den giftige arten hundepersille (Aethusa cynapium) som har kvite blomstrar. Blada er tredobbelt finna og hos dyrka former ofte sterkt krusete («kruspersille»).[1]
Det finst ei rekke kultivarar. Desse blir delt i to grupper.
Grupper
[endre | endre wikiteksten]- Bladpersille (P. crispum Foliosum-Gruppa) - inneheld sortar med både slette og krusete blad. Dei blir derfor kalla kruspersille eller bladpersille avhengig av korleis blada ser ut. Dei blir vanlegvis nytta som krydder eller til dekorasjon. To vanlege kultivarar i handelen er kruspersille (Petroselinum crispum var. crispum) og bladpersille (Petroselinum crispum var. neapolitanum eller Petroselinum neapolitanum).
- Persillerot (P. crispum Tuberosum-Gruppa) - blir nytta som rotgrønnsak.
Historie
[endre | endre wikiteksten]I antikken rekna ein persille for å ha overnaturlege eigenskapar. I mellomalderen nytta ein han som medisinplante. Det var fyrst på 1600-talet at persille blei ei vanleg krydderurt i matlaging, særøeg i Frankrike.[2]
Persille i mat
[endre | endre wikiteksten]I delar av Europa og i Vest-Asia blir mykje mat servert med hakka persille. Den friske smaken går godt med fisk. I Noreg er det vanleg med persillesmør til fisk. I Danmark er den ein av hovudingrediensane i den kjente retten stegt flæsk med persillesovs. På grunn av sitt høge innhald av klorofyll er persille godt eigna til å nøytralisere dårleg ande. Persille blir derfor ofte nytta saman med kvitlauk.
Rettar som inneheld ukokt persille bør ikkje nyttast som restemat då persillen har jordbakteriar på seg. Bakteriane får gode høve for vekst i lunka mat og dannar giftstoff som menneske ikkje kan tole. Desse giftstoffa kan ikkje kokast ut av den gjenoppvarma maten. I tillegg er somme av jordbakteriane sporedannande, såleis at dei heller ikkje kan drepast ved koking i samband med gjenoppvarming. Det er derfor tilrådd å aldri ta vare på restar av retter der den rå persillen ikkje har vore kokt.
Helserisiko
[endre | endre wikiteksten]Gravide bør ikkje få i seg store mengder persille. Det er trygt med normale mengder i mat, men store mengder kan ha uterotoniske effektar.[3]
Galleri
[endre | endre wikiteksten]-
Kruspersille -
Kruspersille -
Bladpersille -
Bladpersille
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ Den virtuella floran: Persilja http://linnaeus.nrm.se/flora/di/apia/petro/petrcri.html 2012-03-04.
- ↑ «persilja». Nationalencyklopedin. Henta 7. september 2015.
- ↑ «Parsley information on Drugs.com».
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Persille
