Knoppurtslekta

planteslekt

Centaurea eller knoppurtslekta er ei planteslekt med eitt- eller fleirårige urter i korgplantefamilien. Slekta har mellom 350 og 600 artar og er utbreidd på den nordlege halvkula, i Sør-Amerika og Australia.

Knoppurtslekta
Systematikk
Rike: Planteriket Plantae
Underrekkje: Frøplantar Spermatophytes
Orden: Korgplanteordenen Asterales
Familie: Korgplantefamilien Asteraceae
Underfamilie: Carduoideae
Stamme: Cynareae
Understamme: Centaureinae
Slekt: Knoppurtslekta Centaurea
L., 1753

Dei fleste artane finst i Middelhavsområdet, og på steppene i Aust-Europa og Asia. I Europa er det ca. 200 artar. Plantane liknar på tistlar. Dei viltveksande artane i Noreg har raude blomstrar, og har ikkje stikkande blad. Mange artar i denne slekta blir dyrka som hageplantar.

Nyare forsking har synt at denne slekta bør delast i fleire mindre, men det er enno (2012) ikkje komme fram til ein ny taksonomi.

Norske artar

endre
  • Raspknoppurt C. aspera Sjeldsynt ugras.
  • Tistelknoppurt C. calcitrapa Sjeldsynt ugras.
  • Kornblom C. cyanus. Tidlegare vanleg som ugras i kornåkrar, derav namnet. No hageplante.
  • Engknoppurt C. jacea. Vanleg på Aust, Sør- og sørlege delar av Vestlandet, mer spreidd nord til Finnmark.
  • Honningknoppurt C. montana Ikkje viltvoksande i Noreg, men ei hageplante, som ofte blir forvilla.
  • Svartknoppurt C. nigra Kyststrøk frå Østfold til Trøndelag.
  • Parykk-knoppurt C. phrygia ubssp. phrygia. Berre i Verran kommune i Nord-Trøndelag.
  • Skjeggknoppurt C. phrygia subsp. pseudophrygia Kyststrøk frå Vest-Agder til Sogn.
  • Fagerknoppurt C. scabiosa. Vanleg på Austlandet, meir spreidd nord til Troms.
  • Stjerneknoppurt C. solstitialis Sjeldsynt ugras.

Parykk-knoppurt og skjeggknoppurt, Centaurea phrygia, er freda etter Naturvernloven.

Bakgrunnsstoff

endre
  Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Knoppurtslekta