voorzien

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  voorzien    (hulp, bestand)
• IPA: / vorˈzin / (2 lettergrepen); /vɔːr.'zin/

Woordafbreking

• voor·zien

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  voor bw  en  zien ww 
  • [2], [5] onder invloed van Frans  prévoir ww  op veel manieren gebruikt in het Belgisch-Nederlands

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
voorzien /vɔːr.'zin/	voorzag /vɔːr.'zɑx/	voorzien /vɔːr.'zin/
klasse 5 onregelmatig	volledig

Werkwoord

voorzien

1. overgankelijk herkennen als toekomstige ontwikkeling, zien aankomen

   • Hij voorzag dat dit tot ongelukken zou leiden. 

   ▸ Voor het eerst raakte het gestalteloze, licht onbehaaglijke gevoel mij aan dat er iets vreemds op gang was gekomen, iets waarvan ik het einde niet kon voorzien.

2. overgankelijk beschikbaar maken, voorzorgen treffen voor

   ▸ Katrijn Ruts, stafmedewerker, wijst erop dat dit de overheid er niet van ontslaat om voldoende zorg op maat te voorzien.

   ▸ Suzanne had eten voorzien voor mama en mij. Een koude schotel.

   ▸ De prestaties van de NMBS als commerciële onderneming (goederenvervoer, buitenlands reizigersverkeer) en als openbare dienstverlener (binnenlands reizigersverkeer, spoorinfrastructuur) worden geregeld door de wet van 21 maart 1991. Daarin zijn beheersovereenkomsten tussen overheid en maatschappij voorzien.

   ▸ Het eerste van dergelijke communicatiemomenten was voorzien voor vrijdag 15 oktober, maar de commotie die ontstaan was naar aanleiding van een passage uit de pas uitgekomen Nederlandse vertaling van een boek van monseigneur Léonard – in het licht van promiscue seksueel gedrag behoorde aids volgens hem tot de orde van de ‘immanente gerechtigheid’ - deed de communicatie verplaatsen naar de week die daarop volgde.

3. overgankelijk ~ van: de beschikking geven over, als onderdeel aanvullen met

   • U bent voorzien van alle nodige spullen. 

   ▸ We liepen boven op het LA Aquaduct, een lange buis van meer dan 4 meter doorsnee, die Los Angeles van water uit de bergen voorziet.

   ▸ De zelf omgebouwde camper waar hij in woonde was van alle gemakken voorzien, maar hij was minder dan 800 euro per jaar kwijt aan vaste lasten.

   ▸ In de voorkamer stond een antiekrode leren chesterfieldfauteuil zij aan zij met een Louis xv -zetel die was voorzien van een oudroze fluwelen bekleding met een rozenmotief, en een voetbankje in ongeveer dezelfde kleur naast een prachtige achttiende-eeuwse salontafel met elegant houtsnijwerk.

   ▸ Gebruikers van deze app lieten opmerkingen achter om kwaliteit en kwantiteit van het water aan te geven, voorzien van een datum, waaruit op te maken was of een bron wel of niet was opgedroogd.

4. overgankelijk ~ in: beschikbaar maken, voldoen aan

   ▸ Samen met de vier andere bewoonde Nederlandse Waddeneilanden wilde Vlieland in 2020 zelf voorzien in water en energie.

5. overgankelijk ~ op: gereedmaken voor, voorbereiden op

   ▸ Kustrijwielen werden in de eerste jaren van het bestaan ervan echt gebruikt om verplaatsingen tussen de badplaatsen te realiseren. Na enige tijd kon dit niet meer, omdat de auto ten volle doorbrak als toeristisch vervoermiddel bij uitstek en dat had grote gevolgen aan zee. Vooreerst waren er problemen in de badplaatsen zelf, want die waren helemaal niet voorzien op die komst.

Synoniemen

• [1] voorspellen
• [2] voorbereiden
• [4] vervullen

Afgeleide begrippen

• voorzienig, voorziening

Uitdrukkingen en gezegden

• het op iemand voorzien hebben

iemand zien als een doelwit

• Als ze een eindje gingen wandelen, Rita de laatste maanden met haar hoofd stevig ingepakt, hield ze loslopende honden, die het op de een of andere manier altijd op hem voorzien hadden, op een afstand.

Vertalingen

    1. herkennen als toekomstige ontwikkeling   

Engels: predict (en), foresee (en)

Spaans: presagiar (es)

    2. beschikbaar maken, voorzorgen treffen voor   

Engels: provide (en) Noors: utstyre (no)

Nynorsk: utstyre (nn) Spaans: proporcionar (es), proveer (es)

Woordherkomst en -opbouw

• vervoeging van voorzien: de stam met de uitgang -en, zonder ge- vanwege voorvoegsel (is gelijk aan de onbepaalde wijs)

Werkwoord

vervoeging van:	voorzien…
verbogen vorm:	voorziene

voorzien

1. voltooid deelwoord van voorzien
2. vormt de voltooide tijden

   • Daarin was al voorzien. 

3. attributief gebruikt van tevoren voorspeld

   • De voorziene toeloop bleek wat tegen te vallen. 

Opmerkingen

• Ook in enkele citaten bij de betekenissen hierboven wordt het voltooid deelwoord gebruikt.

Antoniemen

• onvoorzien

Hyponiemen

• welvoorzien

Gangbaarheid

• Het woord voorzien staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "voorzien" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.