teugel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  teugel    (hulp, bestand)
• IPA:
  • (Nederland) /ˈtøɣəl/
  • (Vlaanderen) /ˈtøʝəl/

Woordafbreking

• teu·gel

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘stuurriem van rijdier’ voor het eerst aangetroffen in 1240.
• erfwoord: Middelnederlands tōghel, tuegel, ontwikkeld uit Oergermaans *tugila-, afleiding bij het werkwoord *teuhan- ‘trekken’, waaruit tijgen, met grammatische wisseling en het achtervoegsel *-ila voor gereedschappen. Eveneens Nederduits Tögel, Duits Zügel en Zweeds tygel.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	teugel	teugels
verkleinwoord	teugeltje	teugeltjes

Zelfstandig naamwoord

de teugel m

1. (paardrijden) riem of koord waarmee men een last- of rijdier bestuurt

   • Met een krachtige ruk aan de teugels kwam het paard tot stiltand. 

   ▸ Na dagenlang rijden kwamen zij op een hoge bergwei en het 'pad werd nu zo steil, dat Pietje en Sint de paarden bij de teugel namen en te voet naar boven klommen.

2. de streek bij vogels tussen het oog en de wortel van de bovensnavel

   • Bij het roodborstje is ook de teugel rood. 

Synoniemen

1. (riem of koord voor het besturen van dieren)
   • toom

Afgeleide begrippen

1. (riem of koord voor het besturen van dieren)
   • teugelloos

Uitdrukkingen en gezegden

• de teugels afwerpen
  • zich aan het gezag onttrekken
• de teugels vieren
  • de druk verminderen
• iemand de vrije teugel laten
  • iemand z'n gang laten gaan

Vertalingen

    1. stuurriem van rijdier   

Duits: Zügel (de) m Engels: rein (en) Frans: rêne (fr) v Fries: leie (fy) g, jaling (fy) g Italiaans: redine (it) m

Nederduits: Tögel (nds) m Pools: wodza (pl) v, lejc (pl) m, cugiel (pl) m Russisch: узда (ru) v, уздечка (ru) v Spaans: rienda (es) v Thai: บังเหียน (th) (bang-hǐian)

    2. streek bij vogels   

Russisch: уздечка (ru) v

Gangbaarheid

• Het woord teugel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "teugel" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
97 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.