schoen

Een veterschoen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  schoen    (hulp, bestand)
• IPA: /sxun/

Woordafbreking

• schoen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘voetbekleedsel’ voor het eerst aangetroffen in 1240.
• erfwoord: Middelnederlands scoen. Eigenlijk de meervoudsvorm van de oorspronkelijke vormen scoe / schoe (nominatief scoech) die gaandeweg werd geherinterpreteerd als een enkelvoud. Ontwikkeld uit Oergermaans *skōha-. Misschien een afleiding met ablaut van het sterke ww. *skehan- ‘zich snel bewegen’, waarvoor zie schielijk en geschieden. Evenals Nederduits Schoh, Duits Schuh en Fries skoech.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	schoen	schoenen
verkleinwoord	schoentje	schoentjes

Zelfstandig naamwoord

de schoen m

1. (schoeisel) bekleedsel om de voet warm te houden en te beschermen

   • met sinterklaas mogen de kinderen in het weekend hun schoen bij de schoorsteen zetten 

   ▸ Slechts vier mensen, waaronder ik, hadden microspikes voor onder hun schoenen.

2. iets dat min of meer op een schoen lijkt bijv. een remschoen

Hyponiemen

   

ankerschoen balletschoen bandschoen basketbalschoen basketschoen bergschoen binnenschoen blotevoetenschoen bomschoen boorschoen bootschoen bootsschoen damesschoen dansschoen flapschoen geleischoen gemaksschoen glimpschoen golfschoen gps-schoen gymnastiekschoen gymschoen hakschoen handschoen hardloopschoen herenschoen hoefschoen huisschoen kabelschoen kinderschoen klapschoen klimschoen klompschoen ladderschoen lakschoen latexhandschoen linkerschoen loopschoen lotusschoen mannenschoen overschoen plateauschoen platformschoen poolschoen pumpschoen puntschoen rechterschoen remschoen reuzenschoen rijgschoen schaamschoen schommelschoen schrikschoen semorschoen skateschoen skischoen sneeuwschoen spijkerschoen sportschoen springschoen steunschoen teenschoen tennisschoen tootschoen trainingsschoen trimschoen veerschoen veiligheidsschoen venusschoen veterschoen voetbalschoen voorschoen vrouwenschoen wandelschoen waterschoen werkschoen zomerschoen

Afgeleide begrippen

   

schoenbek schoenblink schoenbom schoenborstel schoenbroek schoencrème schoendoos schoendop schoenenbranche schoenendoos schoenendoosactie schoenenfabriek schoenenfabrikant schoenenindustrie schoenenkast schoenenmerk schoenenontwerper schoenenontwerpster schoenenrek schoenensponsor schoenentic schoenenverkoper schoenenwarenhuis schoenenwinkel schoenenzaak schoenfabriek schoenfabrikant schoengesp schoenindustrie schoenkast schoenklomp schoenlappen schoenleder schoenleer schoenleest schoenlepel schoenmaat schoenmaken schoenmakerij schoenontwerper schoenpin schoenpoets schoenpoetsen schoenpoetser schoenpunt schoenrek schoenreparatie schoenriem schoensmeer schoensmeerplant schoenspanner schoenspijker schoenstrik schoentrekker schoenveter schoenvoorschriften schoenwinkel schoenwinkelier schoenzool

Verwante begrippen

• hak, veter, zool, klittenband, laars, slof, spitzen

   

espadrilles klepper klomp laars legerkisten loafer mocassin muiltje pantoffel regenlaars sandaal slippers

Uitdrukkingen en gezegden

   

Spreekwoorden De moed (ook: Het hart) zinkt in de schoenen Gezegd over iets dat wanhopig maakt en waardoor men de moed verliest ∗ Ik reageerde niet, hoewel de moed me opnieuw in de schoenen zonk. De stoute schoenen aantrekken Iets gewaagds of iets waar tegenop wordt gezien toch doen Ergens met lood in de schoenen naar toe gaan Ergens verschrikkelijk tegen opzien Iets in andermans schoenen schuiven De schuld aan een ander (laten) geven Men moet geen oude schoenen wegwerpen voordat men nieuwe heeft Je moet niet iets afdanken zonder dat er een alternatief voor is Naast je schoenen lopen Overdreven trots zijn op iets Niet erg vast in de schoenen staan Zich gemakkelijk laten ompraten Niet graag in iemands schoenen staan Gezegd over iemand anders die zich in een moeilijke of onprettige situatie bevindt Op een schoen en een slof aankomen Niets hebben en toch ergens komen Over de hoge schoenen lopen Te ver gaan of niet realistisch zijn Weten waar de schoen wringt De oorzaak van de problemen weten ∗ Er was altijd iets mis als ze het over politieke onderwerpen moesten heb ben en hij begreep nooit waar de schoen wrong. Wie de schoen past, trekke hem aan Als je je aangesproken voelt moet je er maar wat mee doen, ofwel: zonder dat iemand bij naam wordt genoemd toch weten dat diegene wordt bedoeld Daar vallen de schoenen van uit Dat is volkomen absurd

Vertalingen

    1. voetbekleedsel   

Afrikaans: skoen (af) Albanees: këpucë (sq) Ambonees Maleis: kasut, sepatu Arabisch: حذاء (ar) m Armeens: կոշիկ (hy) (košik) Baskisch: oinetako (eu), zapata (eu) Bengaals: জুতা (bn) Bretons: botoù-lêr (br) mv, botez (br) Bulgaars: обувка (bg) v, чепик (bg) m Catalaans: calçat (ca) m, sabata (ca) Chinees: 鞋子 (zh), 鞋 (zh) Deens: sko (da) Duits: Schuh (de) m Engels: shoe (en) Esperanto: ŝuo (eo) Estisch: king (et) Ewe: afɔkpa (ee) Faeröers: skógvur (fo) Fins: kenkä (fi) Frans: chaussure (fr) v, soulier (fr) m Fries: skoech (fy) Galicisch: zapato (gl) Grieks: παπούτσι (el) o, υπόδημα (el) o, παπούτσι (el) o (papoútsi) Hebreeuws: נעל (he) Hindi: जूता (hi) m Hongaars: cipő (hu) Iers: bróg (ga) v IJslands: skór (is) m Indonesisch: sepatu (id) Italiaans: scarpa (it) v, calzatura (it) v Japans: 靴 (ja) (くつ, kutsu), シューズ (ja) (shūzu) Jiddisch: שוך (yi) m (shukh) Kantonees: 鞋 (yue) haai4 Koerdisch: پێڵاو (ku), pêlav (ku) v, sol (ku) Koptisch: ⲧⲟⲟⲩⲉ

Krim-Tataars: ayaqap Kroatisch: cipela (hr) v, postola (hr) v Latijn: calceus (la) m Lets: kurpes (lv) v, kurpe (lv) enk Macedonisch: чевел (mk) m, чевли (mk) mv, кондура (mk) v, кондури (mk) mv Maltees: żarbuna (mt) v, zarbun (mt) Mongools: шаахай (mn) (šaahay) Noord-Tiwa: kə̀obénemą (twf) Nedersaksisch: schoen (nds) Noors: sko (no) m Nynorsk: sko (nn) m Occitaans: chaussier (oc) Oekraïens: черевик (uk) Papiaments: sapata Pools: but (pl) m Portugees: calçado (pt) m, sapato (pt) m Roemeens: pantof (ro) m Romani: papuka Russisch: туфля (ru) v, полуботинок (ru) m, башмак (ru) m, обувь (ru) v Schots-Gaelisch: bròg (gd) v Servisch: обућа (sr) v, ципела (sr) v, патика (sr) v Siciliaans: scarpa (scn) v Siraya: tatapil, tatapin Sloveens: čevelj (sl) m Slowaaks: topánka (sk) v, topanka (sk) Spaans: zapato (es) m, calzado (es) Swahili: kiatu (sw) Telugu: చెప్పు (te) (cheppu) Tsjechisch: bota (cs) v Turks: kundura (tr), ayakkabı (tr) Waals: solé (wa) Welsh: esgid (cy), esgidiau (cy) mv Xhosa: isihlangu 7 Zweeds: sko (sv) g

Gangbaarheid

• Het woord schoen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "schoen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

schoen

1. (schoeisel) schoen; bekleedsel om de voet warm te houden en te beschermen

Veluws

Zelfstandig naamwoord

schoen

1. (schoeisel) schoen; bekleedsel om de voet warm te houden en te beschermen