Canon van Gelderland

De Canon van Gelderland is een lijst van vijftig thema's ("vensters" genoemd) die chronologisch een samenvatting geeft van de geschiedenis van Gelderland. De canon werd in opdracht van Stichting Gelders Erfgoed (nu Erfgoed Gelderland) samengesteld in 2010 door vijfendertig auteurs en verschillende medewerkers van het Gelders Archief. De Provincie Gelderland was medefinancier van het project.^[1]

	Onderwerp	Omschrijving	Tijdvak
1	Grafheuvels	Sporen van vroege bewoners	circa 3000 voor Christus
2	De Limes	Romeinse Grens	19 voor Christus - circa 400 na Christus
3	Werenfried en Liudger	De kerstening van Gelderland	circa 750 - 850
4	Karel de Grote	Een Frankische keizer aan de macht	768-814
5	Scholtengoederen	Grondbeheer in Oost-Gelderland	circa 1000-1800
6	De eerste graven	Ontstaansverhalen over Gelre en Zutphen	circa 1000-1200
7	Gelderse steden	Knooppunten van de middeleeuwse samenleving	circa 1200- 1500
8	Van graafschap tot hertogdom	De territoriale eenwording van Gelre	1250-1400
9	Bloei van de kunsten	Cultuur in opdracht van hof en kerk	circa 1400
10	De Gelderse Oorlogen	Karel van Gelre en de Bourgondisch-Habsburgse macht	1502-1543
11	De nieuwe bouwstijl	De Renaissance in Gelderland	circa 1515-1550
12	De Tachtigjarige Oorlog	Gelderland wordt deel van de Republiek	1565-1648
13	Protestanten en katholieken	Ontstaan van de religieuze kaart van Gelderland	circa 1570-1670
14	Stadhouders van Gelre	De rol van de Oranjes	1578-1795
15	Arnhem als drukkerscentrum	De drukkersgeslachten Jansz-Van Biesen en Van Goor	circa 1600-1800
16	Jan van Riebeeck en Kiliaen van Rensselaer	Gelderland en de overzeese handel en koloniën	circa 1600-1700
17	Veluwse papiermolens	Een bijzondere vorm van plattelandsnijverheid	1600-1900
18	Kronieken en historiën	Gelderland krijgt zijn eigen geschiedschrijvers. (Paulus Merula, Johannes Pontanus, Arend van Slichtenhorst)	circa 1600-1700
19	De Universiteit van Harderwijk	Opkomst en ondergang van een Gelderse universiteit	1648-1811
20	Gelders Arcadië	Landgoederenzone van de Veluwezoom,	circa 1650-1900
21	Het Pannerdensch kanaal	Beheersing van de Rijndelta	1671-1771
22	De vrede van Nijmegen	Een keerpunt in de Gelderse geschiedenis	1672-1678
23	Sociëteiten en genootschappen	Cultuur en Verlichting voor de burgerij	circa 1750-1850
24	Patriotten	De revolutionaire beweging in Gelderland	1786-1794
25	De Bataafs-Franse tijd (Herman Willem Daendels)	Vorst verdrijft vorst	1794-1813
26	De Gelderse adel	Leden van een bevoorrechte stand	circa 1795-1900
27	Ontginningen (Landgoed Schovenhorst)	Wildernis wordt landbouwgebied	circa 1800-1900
28	De Cleefse enclaves	De Liemers komt bij Gelderland	1816-1817
29	De Bijbelgordel	De Afscheiding en het ontstaan van de Bijbelgordel	vanaf 1816
30	Het Apeldoorns Kanaal	De Veluwe gaat mee in de vaart der volkeren	1829-1868
31	Steenfabrieken	Stoommachines zorgen voor schaalvergroting	circa 1830-1900
32	Klein Zwitserland	Opkomend toerisme in Gelderland, Park Sonsbeek, landgoed de Oorsprong, Kasteel Rosendael	1830-1930
33	De Oosterbeekse School	Schilders van het Gelderse landschap	1840-1870
34	Katholieke herleving	De Gelderlander als spreekbuis van strijdbare katholieken	vanaf 1848
35	Natuurbescherming en natuurbeleving	Ontwakende aandacht voor groen in Gelderland, Het Geldersch Landschap	1900-1940
36	De vierdaagse	Een internationaal Gelders wandelevenement	vanaf 1909
37	Vluchtelingen op de hei	Veluwse vluchtoorden voor Belgische burgers en militairen	1914-1918
38	Gelderse universiteiten	Wageningen en Nijmegen worden universiteitssteden	vanaf 1918
39	Noord en zuid verbonden	Bruggen en autowegen ontsluiten het rivierengebied	1930-1980
40	Afsluiting Zuiderzee	Gevolgen voor de visserij in Harderwijk en Elburg	vanaf 1932
41	Onderduiken in de Achterhoek	Onderdrukking en verzet in Gelderland	1940-1945
42	Ruilverkaveling	Transformatie van het landschap in het rivierengebied	1941-1971
43	Market Garden	Gelderland in de vuurlinie	1944-1945
44	Molukkers	Nieuwkomers in Gelderland	vanaf 1951
45	De IJssellinie	Een ongebruikte Gelderse waterlinie	1951-1963
46	Open het Dorp	Liefdadigheid in een luciferdoosje	vanaf 1962
47	Kerncentrale Dodewaard	Een omstreden vorm van energieopwekking	1969-1997
48	Normaal	Popmuziek in de streektaal	vanaf 1974
49	Grenzen van Gelderland	De uitvinding van een provinciale identiteit, EUREGIO en Euregio Rijn-Waal	vanaf 1986
50	Doorbraak in de dijkverbetering	Hoog water leidt tot dijkverzwaringen	1993-2008