Gember

welle: Koehler (1887)

Gember (Zingiber officinale) is n kroed wat in de kökn broekt wörd, met nen skearpn, mer vuur leefhebbers, plezerigen smaak. Gember wörd oet n wörtelstok van de gemberplaant haald, oet de gemberfamilie.

Gebroek

Gember is te kriegn as:

• Stemgember: gember op stroop van zeut water
• Gemberbeer: ne lechte beersoort wat met gember brouwd wörd
• Ginger ale: frisdraank wat in de weenkel te haaln is
• Gember-sjem
• Sukergember: sukerde, zachte gemberslikkerie.
• In legde gember: gemberstuk n in azien.

De skearpe smaak van gember keump veural deur de chemiese verbeendingn gingerol en shogaol. t Kan ok dreugd wordn en raspt. Dreuge gember is skearper as värse gember, umdat t mear shogaol hef wat skearper smaakt as gingerol. Gember wörd ok wal es inmaakt in konsentreerd sukerwater.

Gember wörd in Neerlaand veural broekt in kook en gebak, zo as gemberkook, ontbijtkook en spekuloas. In Indonesië doot ze t völ deur t wied geleevde gerecht Babi Ketjap, en aandere soortn skearpe gerechtn. Vermoaln gemberwörtel neumt ze doar Djahé. Ok in de Jödse kökn doot ze völ met gember, bieveurbeeld in gemberbolus. Doar wörd t zeen as belangriek oonderdeel van t kerriemengsel.

De öllie van gember wörd ook wal es in roekerie verwearkt.

Gemberwörtelstok

Skiedenis

Gember zol veur t eerst in Europa wean bracht deur Marko Polo, den t in Sjina zeen har. Doar wörd t al 3000 joar teeld. Veural in Duutslaand wör gember slim beleevd. n Spanjool Mendoza bracht gember met noar West-Indië, an n anvang van t 16e joarhoonderd.

a'j gemberplaantn midndeur skeurt vermeerdert ze zich. De meeste gember keump van oorsprong oet India. Ook West-Afrika, Jamaika, Nigeria, Japan en Sjina bint grote teelders.

Gebroek as medisien

Gember wörd al froai lange broekt umdat dr wörd meand dat n innemmer dr mear zin an seks van krig. Gember zol ok helpn teggen köalte en de bloodsumloop helpn. Wieders wörd t broekt bie reiszeekte, um t misselike geveul teggen te goan. Moar doarveur möt dr beheurlik wat innömn wordn.

Mooi um te wetn

• t Volksverhaal geet dat peardekeupers vrogger de pearde n stuksken gember in t gat drukn as dr keupers noar t peard kwamn kiekn. Dit gaf t peard n heet geveul an n ears, woardeur he stief rechtop gung stoan met n start luk in de heugte. Doardeur lek t peard gezoonder en antrekkeliker um te koopn.

Oetgoande verwiezings

Commons: Gember - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.