Fritz Albert Lipmann

Fritz Albert Lipmann
Ħajja
Twelid	Königsberg, 12 Ġunju 1899
Nazzjonalità	Ġermanja; Stati Uniti tal-Amerka
Mewt	Poughkeepsie, 24 Lulju 1986
Edukazzjoni
Alma mater	Università ta' Königsberg ; Università Humboldt ta’ Berlin ; Università ta' Heidelberg ; Università Ludwig Maximilian ta’ Munich ; Collegium Fridericianum
Studenti dottorali	Herman Kalckar
Lingwi	Ingliż
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	bijokimiku; għalliem fl-università; kimiku; tabib
Post tax-xogħol	Berlin
Impjegaturi	Università ta' Harvard ; Università Rockefeller
Premjijiet	List Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina (1953) ; Pour le Mérite for Sciences and Arts order ; National Medal of Science (1966) ; Humboldt Research Fellowship ; Humboldt Prize ; Foreign Member of the Royal Society (3 Mejju 1962) ; doctor honoris causa from the University of Aix-Marseille (1947) ;
Nominat għal	uri [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]] ; (1948) ; [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]] ; (1949) ; [[Premju Nobel għall-Kimika]] ; (1950) ; [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]] ; (1951) ; [[Premju Nobel għall-Kimika]] ; (1952) ; [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]] ; (1953) ;
Sħubija	Soċjetà Rjali; Akkademja Ġermaniża tax-Xjenzi Leopoldina; Akkademja Amerikana tal-Arti u tax-Xjenzi; Akkademja Nazzjonali tax-Xjenzi

Fritz Albert Lipmann (twieled fit-12 ta' Ġunju 1899 – miet fl-24 ta' Lulju 1986) kien bijokimiku Ġermaniż-Amerikan u koskopritur fl-1945 tal-koenżima A. Għal din l-iskoperta, flimkien ma' riċerka oħra fuq il-koenżima A, huwa ngħata l-Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina fl-1953 (flimkien ma' Hans Adolf Krebs).

Ħajja bikrija u edukazzjoni

Lipmann twieled f'Königsberg, il-Ġermanja, f'familja Lhudija. Il-ġenituri tiegħu kienu Gertrud (Lachmanski) u l-avukat Leopold Lipmann.

Lipmann studja l-mediċina fl-Università ta' Königsberg, Berlin, u Munich, u ggradwa f'Berlin fl-1924. Huwa rritorna lejn Königsberg biex jistudja l-kimika taħt il-Professur Hans Meerwein. Fl-1926 huwa ngħaqad ma' Otto Meyerhof fl-Istitut Kaiser Wilhelm għall-Bijoloġija, Berlin, għat-teżi tad-dottorat tiegħu. Imbagħad huwa segwa lil Meyerhof lejn Heidelberg fl-Istitut Kaiser Wilhelm għar-Riċerka Medika.

Karriera

Mill-1939 'il quddiem, Lipmann għex u ħadem fl-Istati Uniti. Huwa kien Riċerkatur fid-Dipartiment tal-Bijokimika tal-Kulleġġ Mediku tal-Università ta' Cornell, f'New York mill-1939 sal-1941. Huwa ngħaqad mal-persunal tar-riċerka tal-Isptar Ġenerali ta' Massachusetts f'Boston fl-1941, l-ewwel bħala Riċerkatur fid-Dipartiment tal-Kirurġija, u mbagħad bħala mexxej tal-grupp tiegħu fil-Laboratorju tar-Riċerka Bijokimika tal-isptar. Mill-1949 sal-1957 huwa kien professur tal-kimika bijoloġika fl-Iskola Medika ta' Harvard. Mill-1957 'il quddiem, huwa għallem u wettaq ir-riċerka fl-Università Rockefeller, fil-Belt ta' New York.

Fl-1953, Lipmann irċieva l-Premju Nobel għall-Fiżjoloġika u l-Mediċina "għall-iskoperta tal-koenżima A u l-importanza tagħha għall-metaboliżmu intermedjarju" flimkien ma' Hans Adolf Krebs. Lipmann ingħata l-Medalja Nazzjonali tax-Xjenza fl-1966. Huwa pprova jidħol iktar fil-fond tal-iskoperta tiegħu billi sab varjant tal-koenżima A, magħrufa issa bħala Pantetina.

Lipmann introduċa d-deżinjazzjoni speċifika tan-nokkla orizzontali (~) biex jiġi indikat il-fosfat rikk ta' enerġija għolja fil-bijomolekuli ta' enerġija għolja bħall-ATP fis-saġġ tiegħu "Ġenerazzjoni u Użu Metaboliċi tal-Enerġija Legatriċi tal-Fosfat". Dwar ix-xogħol tiegħu huwa stqarr "li fil-qasam tal-bijosinteżi nkiseb eżempju rari ta' progress li jwassal għal simplifikazzjoni".

Ħajja personali

Fl-1931, Lipmann iżżewweġ lil Elfreda M. Hall u flimkien kellhom iben. Lipmann miet f'New York fl-1986. Il-mara tiegħu mietet armla fl-2008 meta kellha 101 sena.

Referenzi