हबीब तन्वीर
भारतीय राजकारणी  | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| जन्म तारीख | सप्टेंबर १, इ.स. १९२३ रायपूर | ||
|---|---|---|---|
| मृत्यू तारीख | जून ८, इ.स. २००९ भोपाळ | ||
| कार्य कालावधी (प्रारंभ) |
| ||
| नागरिकत्व |
| ||
| शिक्षण घेतलेली संस्था |
| ||
| व्यवसाय | |||
| पद | |||
| चळवळ |
| ||
| पुरस्कार |
| ||
| |||
 | |||
हबीब तन्वीर (१ सप्टेंबर १९२३ - ८ जून २००९) एक सर्वाधिक लोकप्रिय हिंदी व उर्दू नाटककार, नाट्य दिग्दर्शक, कवी आणि अभिनेता होते. आग्रा बाजार (१९५४) आणि चरणदास चोर (१९७५) अशा नाटकांचे ते लेखक होते. १९५९मध्ये भोपाळ येथे त्यांनी स्थापन केलेल्या नया थिएटर या नाटक मंडळीमध्ये छत्तीसगढ़ी आदिवासींबरोबर काम केल्याबद्दल ते ओळखले जात असत.
आपल्या हयातीत त्यांनी १९६९ मध्ये संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार, १९७९ मध्ये जवाहरलाल नेहरू फेलोशिप, १९८३ मध्ये पद्मश्री पुरस्कार, १९९० मध्ये कालिदास सन्मान पुरस्कार, १९९६ मध्ये संगीत नाटक अकादमी फेलोशिप आणि २००२ मध्ये पद्मभूषण पुरस्कार यासह अनेक राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार जिंकले.[१] त्याशिवाय त्यांना भारतीय संसदेच्या, राज्यसभेचे सदस्य होण्यासाठी (१९७२-१९७८) उमेदवारी देण्यात आली होती.
चरित्र
[संपादन]त्यांचा जन्म छत्तीसगड (पूर्वीचा मध्य प्रदेश)मधील रायपूरमध्ये हाफिज अहमद खान यांच्या घरात झाला. ते मुळचे पेशावरचे रहिवासी होते.
त्यांनी रायपूरच्या लॉरी म्युनिसिपल हायस्कूलमधून मॅट्रिक उत्तीर्ण केले आणि नंतर १९४४ मध्ये नागपूरच्या मॉरिस कॉलेजमधून बी.ए. त्यानंतर त्यांनी अलीगड मुस्लिम विद्यापीठात एमएचे एक वर्ष शिक्षण घेतले.
आयुष्याच्या सुरुवातीच्या काळात त्यांनी तखल्लुज या टोपणनावाचा उपयोग करून कविता लिहिण्यास सुरुवात केली. त्यानंतर लवकरच त्याने त्याचे खरे नाव हबीब तन्वीर वापरण्यास सुरुवात केली.
नाटके
[संपादन]- आग्रा बाजार
- उत्तर राम चरित्र (१९७७)
- एक औरत हायपाथिया भी थी (१९८०)
- कार्तूस
- कामदेव का अपना बसंत ऋतू का सपना (१९९३)
- गाव के नॉन ससुराल, मोर नॉन दमंद (१९७३)
- चरणदास चोर (१९७५)
- जहरेली हवा (२००२)
- जिस लाहौर नई देख्या ...
- पोंगा पंडित (१९६०) [२]
- बहादूर कलरिन (१९७८)
- ब्रोकन ब्रिज (१९९५)
- मिट्टी की गाडी (१९५८)
- राज रक्त (२००६)
- लाला शोहरत राय (१९५४)
- शतरंज के मोहरे (१९५४)
फिल्मोग्राफी/भूमिकेचे नाव
[संपादन]- गांधी (१९८२) - भारतीय बॅरिस्टर
- चरणदास चोर (१९७५) (गीत आणि संहीहिता)
- ज्वलंत सत्र (१९९३) - राजा साहिब
- पाऊल पथ (१९५३)
- प्रहार (१९९१) - जो डिसूझा, पीटर डिसोझाचे पिता
- ब्लॅक अँड व्हाईट (२००८) [३] - काझी साब भूमिकेचे नाव)
- मंगल पांडे: द राइझिंग (२००५) - बहादूर शाह जफर
- मॅन-ईटर्स ऑफ कुमाऊं (१९८६) (टीव्ही) - बहादूर
- ये वो मंजिल तो नहीं (१९८७) - अख्तर बेग
- राही (१९५२) - रामू
- सरदार (१९९३)
- स्टेईंग ऑन (१९८०) (टीव्ही) - डा. मित्रा
- हिरो हिरालाल (१९८८)
संदर्भ
[संपादन]- ^ (PDF) https://www.webcitation.org/6U68ulwpb?url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf. 15 November 2014 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. Missing or empty
|title=(सहाय्य) - ^ Habib Tanvir's Aadmi Nama Business Standard, 9 June 2009.
- ^ Habib Tanveer Archived 2009-06-15 at the Wayback Machine. न्यू यॉर्क टाइम्स.