Прејди на содржината

Алгол

Од Википедија — слободната енциклопедија
Бета Персеј A/B/C

Положбата на Алгол
Податоци од набљудување
Епоха J2000      Рамноденица J2000
Соѕвездие Персеј
Ректасцензија 03ч 08м &1000000000010131500000010,1315с[1]
Деклинација +40° 57′ &1000000000002033200000020,332″[1]
Прив. величина (V) 2.12[1]
Особености
Спектрален тип B8V (A)[1] /K02IV (B)[2] /A5V (C)
U−B Боен показател -0.37
B−V Боен показател -0.05
Променлив тип затемнувачка двојка
Астрометрија
Радијална брзина (Rv)3.7 км/с
Сопствено движење (μ) Рект: 2.39 млс/г
Дек.: -1.44 млс/г
Паралакса (π)35.14 ± 0.90 млс
Оддалеченост93 ± 2 сг
(28,5 ± 0,7 пс)
Апсолутна величина (MV)-0.15
Податоци
Маса3.59/0.79/1.67 M☉
Полупречник2.3/3.0/0.9 R☉
Сјајност98/3.4/4.1 L☉
Температура12,000/4,500/8,500 K
МеталичностNot available
Вртење65 km/s.
Старост< 3 × 108 години
Други ознаки
Algol, Gorgona, Gorgonea Prima, Demon Star, El Ghoul, 26 Per, GJ 9110, HR 936, BD +40°673, HD 19356, GCTP 646.00, SAO 38592, FK5 111, Wo 9110, ADS 2362, WDS 03082+4057A, HIP 14576.

Алгол или Бета Персеј(β Per), позната и како Демонска Ѕвезда — сјајна ѕвезда од соѕвездието Персеј. Ова е една од најпознатите помрачени двојни ѕвезди, прва од таков вид што е откриена, и исто така прва променлива ѕвезда која не е нова. Всушност Алгол е систем од три ѕвезди (Бета Персеј А, Б и Ц) од кои најголемата и најсјајната `Бета Персеј А` постојано се помрачува од `Бета Персеј Б`. Според тоа, величината на Алгол е прилично постојана на 2,1. Сепак, на секои 2 дена, 20 часа и 49 минути, за време на 10-часовното делумно затемнување, има величина од 3,4. Постои и вторично затемнување, кое може да се детектира со фотоелектрика.[3]

Историја на набљудувањето

[уреди | уреди извор]

Променливоста на Алгол првпат е забележана во 1667 година од Геминиано Монтанари,[4] но периодичната природа на нејзиниот сјај е забележана речиси еден век подоцна д страна на британскиот астроном аматер Џон Гудрик (кој исто така предложил и механизам за ѕвездената променливост).[5] Во мај 1783 година, тој ги презентирал своите набљудувања пред „Кралското друштво“, со објаснувањето дека периодичната променливост е причинета од темно тело што поминува пред ѕвездата (или дека ѕвездата има темен дел кој повремено е свртен кон Земјата.) За неговите истражувања тој е награден со медаља.[6]

Во 1881 година, астрономот од Харвард Едвард Чарлс Пикеринг понудил докази дека Алгол всушност е помрачена двојна ѕвезда.[7] Ова било потврдено неколку години подоцна, во 1889 година, кога астрономот од Потсдам Херман Карл Вогел нашол периодична промена на доплер ефектот во спектарот на Алгол, промена во радијалната брзина на овој двоен систем.[8] Така Алгол станал еден од првите познати спектроскопска двојки.

И покрај многуте тврдења во современата литература дека здружението на оваа ѕвезда со суштество налик на демон (горгона според старогрчката традиција, Гул во арапската традиција) укажува на фактот дека променливоста на оваа ѕвезда била позната многу пред XVII век,[9] сепак нема докази за такво нешто.[10]

Систем

[уреди | уреди извор]
Сметачка симулација: можно движење на Алгол

Алгол A и Алгол B се темен двоен систем, затоа што нивните орбитални рамнини истовремено се на линија на Земјата. Попрецизно кажано, Алгол е троен систем: парот што е темен двоен систем е одвоен само 0,062 AU, додека третата ѕвезда во системот (Алгол C) е на просечно растојание од 2,69 AU од парот, а взаемниот орбитален период е 681 дена (1,86 години). Вкупната маса на системот е околу 5,8 сончеви маси, а односот меѓу A, B и C е околу 4.5 : 1 : 2.

Орбитални елементи на Алголовиот систем
Составници Полуоска Елиптичност Период Наклон
A—B[11] 0,00218″ 0,00 2,87 дена 97,69°
(AB)—C[12] 0,09461″ 0,225 680,05 дена 83,98°

Проучувањата на Алгол довеле до Алголов парадокс во теоријата за ѕвездениот развој: иако составниците на двојната ѕвезда што се образува, и масивните ѕвезди евоулираат побрзо од помалку масивните, забележано е дека помасивната составница Алгол A е сè уште во својата главна фаза, додека помалку масивната Алгол B е ѕвезда подџин во подоцнежна фаза од развојот. Овој парадокс може да се реши со трансфер на маса: кога помасивната ѕвезда ќе стане подџин, го исполнува својот Рош простор, а поголемиот дел од масата се префрла на другата ѕвезда која е сè уште во главната фаза. Кај некои двојни системи налик на Алгол, може да се забележи преносот на гасовите.[13]

Овој систем исто така е показател за различни активности во форма на Х-зраци и радио сигнали. Порано се мислело дека се предизвикани од магнетните полиња на AB составниците поради трансферот на маса.[14] Радио емисиите може да се создадени од магнетни циклуси слични на сончевите пеги, но бидејќи магнетните полиња околу овие ѕвезди се десет пати посилни од она на Сонцето, овие радио сигнали се многу помоќни и подолготрајни.[15]

Алгол е 92,8 светлосни години од Земјата; пред околу 7,3 милиони години бил на 9,8 светлосни години[16] и неговата привидна ѕвездена величина била −2,5, посјајна отколку што е денес Сириус. Бидејќи вкупната маса на системот е 5,8 сончеви маси, и покрај огромната далечина, може да е доволно да го вознемири Ортовиот облакот на сончевиот Систем и да предизвика појава на бројни комети во сончевиот Систем. Како и да е, се смета дека е многу мало реалното зголемување на брзината на прелевање.[17]

Потекло на поимот

[уреди | уреди извор]

Името Алгол доаѓа од арапското رأس الغول ra's al-ghūl : глава (ra's) на џин (al-ghūl) (види „Гул“).[18] Името Демонска ѕвезда е превод.[19]

Во хебрејскиот фолклор била позната како Rōsh ha Sāṭān 'Главата на Сатан'. Латинскиот назив од XVI век бил Caput Larvae 'Глава на авет'. Исто така оваа ѕвезда е поврзувана со Лилит.[19]

Во Кина била позната како 大陵五 (Петтата ѕвезда од Мавзолејот), но и според ужасното име Tseih She (叠尸), со значење 'натрупани тела'.[19]

Значење во културата

[уреди | уреди извор]
Соѕвездието Персеј и Алгол, сјајната ѕвезда во главата на горгона
Јан Хавелиј, Уранографија, 1690 г.

Во Тетрабиблос, астролошките текстови од II век на александрискиот астроном Птоломеј, Алгол е означен како „горгона од соѕвездието Персеј“ и се поврзува со смрт преку отсекување на главата: поради митот за херојот Персеј и неговата победа над Медузата со змии наместо коса, горгона.[20] Во астролошките традиции Алгол е прифатен како една од најнесреќните ѕвезди кои носат зло: обезглавување метафоричко или буквално, насилна смрт, касапење на живо тело, сечење на главата по налог на кралот или на судот, итн.[19][21] Историски се поврзува со бројни крвави настани.

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Database entry for Algol A, SIMBAD. Accessed online 9 февруари, 2008.
  2. ↑ Database entry for Algol B, SIMBAD. Accessed online 9 февруари, 2008.
  3. ↑ Beta Persei, American Association of Variable Star Observers. https://web.archive.org/web/20030705115540/http://www.aavso.org/vstar/vsots/0199.shtml
  4. ↑ G. Montanari, "Sopra la sparizione d'alcune stelle et altre novità celesti", in: Prose de Signori Accademici Gelati di Bologna (Bologna: Manolessi, 1671), pp. 369-392 (Google books).
  5. ↑ O.J. Eggen,"An Eighteenth Century Discussion of Algol", The Observatory, 77 (1957), 191-197 ADS.
  6. ↑ „John Goodricke, The Discovery of the Occultating Variable Stars“. 2003-08-06. Архивирано од изворникот на 2006-06-22. Посетено на 2006-07-31.
  7. ↑ Pickering, Edward C. (1881). „Dimensions of the Fixed Stars, with especial reference to Binaries and Variables of the Algol type“. Astronomical register. 50 (1–2): 253–256. Bibcode:1881AReg...19..253.
  8. ↑ A. H. Batten (1989). „Two Centuries of Study of Algol Systems“. Space Science Reviews. 50 (1/2): 1–8. Bibcode:1989SSRv...50....1B. doi:10.1007/BF00215914.
  9. ↑ S.R. Wilk, "Mythological Evidence for Ancient Observations of Variable Stars", The Journal of the American Association of Variable Star Observers, 24 (1996), 129-133 ADS
  10. ↑ G.A. Davis, "Why did the Arabs Call Beta Persei "al-Ghul"?", Sky and Telescope, 16 (1957), 177 ADS.
  11. ↑ L. A. Molnar, R. L. Mutel (1996). „Dynamical Evolution of the Algol Triple System“. Bulletin of the American Astronomical Society. 28 (1–2): 921. Bibcode:1996AAS...188.6014M.
  12. ↑ W.I. Hartkopf, B.D. Mason (2006-07-30). „Sixth Catalog of Orbits of Visual Binary Stars“. U.S. Naval Observatory. Архивирано од изворникот на 2009-04-12. Посетено на 2006-07-31.
  13. ↑ Pustylnik, Izold (1995). „On Accretion Component of the Flare Activity in Algol“. Baltic Astronomy. 4 (1–2): 64–78. Bibcode:1995BaltA...4...64P.
  14. ↑ M.J. Sarna, S.K. Yerli, A.G. Muslimov (1998). „Magnetic activity and evolution of Algol-type stars - II“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 297 (3): 760–768. Bibcode:1998MNRAS.297..760S. doi:10.1046/j.1365-8711.1998.01539.x.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  15. ↑ Blue, Charles E. (2002-06-03). „Binary Stars "Flare" With Predictable Cycles, Analysis of Radio Observations Reveals“. National Radio Astronomy Observatory. Посетено на 2006-07-31.
  16. ↑ Garcia-Sanchez, J.; Preston, R. A.; Jones, D. L.; Lestrade, J.-F.; Weissman, P. R.; Latham, D. W. (August 25, 1997). „A Search for Stars Passing Close to the Sun“. The First Results of Hipparcos and Tycho. Kyoto, Japan: IAU. Посетено на 2007-06-01.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  17. ↑ J. García-Sánchez, R.A. Preston, D.L. Jones, P.R. Weissman (1999). „Stellar Encounters with the Oort Cloud Based on Hipparcos Data“. The Astronomical Journal. 117 (2): 1042–1055. Bibcode:1999AJ....117.1042G. doi:10.1086/300723.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  18. ↑ P. Kunitzsch & T. Smart, Short Guide to Modern Star Names and Their Derivations (Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1986), p. 49.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Allen, Richard Hinckley (1899). Star-Names and Their Meanings (Star Names: Their Lore and Meaning in the unchanged 1963 Dover reprint). G.E. Stechert (New York). стр. 332–33. ISBN 0-486-21079-0. OCLC 185804232 637940 Проверете ја вредноста |oclc= (help)., also online on Bill Thayer's site Lacus Curtius: Star Names: Their Lore and Meaning
  20. ↑ Robbins, Frank E. (ed.) 1940. Ptolemy Tetrabiblos. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press (Loeb Classical Library). ISBN 0-674-99479-5, IV.9, p.435.
  21. ↑ Henry Cornelius Agrippa. Three Books of Occult Philosophy. Lyons, 1531/33. Llewellyn reprint, 1993; tr. J. Freake (1651), ed. D. Tyson, p.411.
Тела во соѕвездието Персеј
Бајер
Флемстид
Променливи
HR
HD
Други
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Алгол&oldid=5273521“