A Prìa

PR	Sta pagina chi a l'è scrita da Prìa

A Prìa (ascì sulu Prìa, scrîta ascì A Prîa, in bardenollu A Préja, in zenéze A Prïa, in italiàn Pietra Ligure) a l'é 'na sitê de 8 715 abitànti in-ta Pruvinsa de Savùna (dêti agiurnê a-u 2019).

A Prìa cumün
A Prìa – Veduta Panuràmma da maîna da Prìa
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Liguria
Provìnsa	Savuna
Aministraçión
Scìndico	Luigi De Vincenzi (lista sivica de sentru-sinistra "Pietra. Sempre!") da-o 27-5-2019 (2º mandòu da-o 10-6-2024)
Dæta de instituçión	1861
Teritöio
Coordinæ:	44°08′55.49″N 8°16′58.14″E44°08′55.49″N, 8°16′58.14″E (A Prìa)
Altitùdine	3 m s.l.m.
Superfìcce	9,88 km²
Abitanti	8 715 (30-6-2019)
Denscitæ	882,09 ab./km²
Fraçioìn	Ransci
Comùn confinanti	Bardenéi, Buisàn, Borzi e Veéssu, Giüstenixe, Löa, U Tû
Âtre informaçioìn
CAP	17027
Prefìsso	019
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	009049
Cod. cadastrâ	G605
Targa	SV
Cl. scìsmica	zöna 3 (sismicitæ bàssa)
Cl. climàtica	zöna C, 1 285 GG
Nomme abitanti	da Prìa priézi (neul.) pietresi (ital.)
Sànto patrón	San Nicola de Bari
Giórno festîvo	6 dixenbre
Cartògrafîa
A Prìa
A Prìa – Mappa Pusisiùn du cumün da Prìa in-ta pruvinsa de Savuna
Scîto instituçionâle

Geugrafîa

U punente da Prìa vistu da-u Trabuchettu

A sitê a se tröva in-ta Rivêa ligüre de Punènte e a cunfina cùn U Tû e Giüstenixe a nord, Bòrzi e Veéssu a levànte, Löa a punènte e Bardenéi, pe in sùlu puntu, a nord-ovest. U l'è u séntru ciü pupulusu da vaâ da scciumêa Maémua. L'è suvrastâ da-u munte Càrmu de Löa e da-a còlla du Trabuchettu. A gh'a pöi ina frasiùn, ciamâ "Ransci" (o ascì Ransi, Ranzi in italiàn)

Stòja

«O da Prìa, scciappa e pòrte e portale vìa.»

E prìmme testimuniànse riguardu a in insediamentu ümàn in-ta zòna da Prìa sun de l'epuca du Neulticu, ste chi e sun stête ritruvê in sciu mùnte du Trabuchettu, in-ta cavérna de Féne (ch'u u vö dî, lucalmènte, fàte). Pödâse che e primme custrusiui e i primmi insediaménti stabili i ne vegnan da i Rumen, chi i l'hàn cunquistòn a zòna intu méntre da segunda guêra punica, cunbatèndu cuntru i Ligüri Ingauni, aleê di Cartaxineizi; in te parte da Pria sti chi i l'axévan fêtu passâ da chì a vìa Julia Augusta, che a purtava vèrsu a Frànsa. Ancö de stu-chi u nu rèsta però nìnte, scicché e sun stête truvê de munêe paragunabili a st'epuca là. Se pö dunca capî l'inpurtansa d'in insediamèntu du genere, a-a metê da stradda fra Vada Sabatia (aù Vuê) e Albingaunum (Arbenga).

In-tu periudu de l'etê de mézzu a cuménsa a utegnî ina mazû inpurtansa ecunòmica, a passa dunca sùtta a Marca Arduinica da-u X seculu, pòi a-i Bocheri e a-a fìn sùtta a-i Del Carretto. Cuntenpuraneamènte u vegne custruiu u castéllu, ancù vixìbile a-a giurnà d'ancö, ch'u se ìssa in sce in sce na ròcca nu guêi distante dau paìze, ch'a g'ha détu fina u numme.

In te l'ànnu 1216, sutta Enrico II Del Carretto, u castéllu u vegne dunàu a-a Diocexi de Arbenga, faxendulu diventà a residensa provizôja du viscuvu ingàunu, a l'epuca Oberto II. Da chì a vegne custruîa in-tu XII seculu a rexidènsa estìva di viscuvi, vixin a-u paîze. Cun a növa pruprietê e vegnan ascì investîe risurse pé a ristruturasiùn de l'àntigu nucleu du burgu.

Cun l'attu du 17 de dixenbre du 1385, u pàppa Urbano VI u dûna i pusedimènti da diocexi a-a Repübbrica de Zena, pé vìa de l'agiüttu utegnüu quande u se truvava asediàu a Nocera, da-u re de Napuli Carlo II d'Ungaîa.

A cumunitê da Prìa a vegne cuscì rètta da 'n statütu appruvòn a Zena l'ànnu dòppu: questa lézze u cunprendeva nu sùlu A Prìa, ma ascì Tujàn, Buisan, Giüstenixe (anéssu da-u 1448), Vèrsi de Löa e Borzi.

U cumènsa cuscì in periudu de cualisiùn cun Zena, tantu che i paîzi du capitanòn da Prìa i l'han furnìu cuntingènti militâri in ciü ocaxùi, cumme diferenti bataggie cuntru u Marchezon de Finâ (in-tu 1447) o cuntru u Marchezon de Sucaêlu (in-tu 1625), rimanèndu sùtta a-a duminasiùn Zeneze fìn a-u 1797.

Cun a cunquista de Napuleun a pàssa difatti in-ta Repübbrica Ligüre e da-u 1804 a-u 1814 a vegne anessa a-i dumini Fransezi. In-tu 1815 a vegne inglubà in-ta pruvinsa d'Arbenga du Regnu de Sardegna, cumme vusciüu da-u cungressu de Vienna du 1814, e cuscì a pàssa in-tu 1861 a-u Regnu d'Italia; da-u 1863 a pìggia a denuminasiùn ufisiâle de "Pietra Ligure". Fra u 1859 e u 1927 a sitê a l'éa pàrte du sircundâiu de Arbenga, dunde a l'éa sede du lucâle mandaméntu, poi in-ta növa Pruvinsa de Savùna, in-tu 1946 a divegne pàrte da Repübbrica italiâna. I ürtimi agiustamènti pé u teritôiu i sun stêti du 1928 quande a végne sciurbîa a municipalitê supressa de Rànsci, ch'u divégne frasiùn cumünâ.

Abitanti

Evulusiùn demugrafica

Abitanti censê

Minurànse furèste

Dandu amentu a-i datti Istat a-u 31 de dixenbre du 2017, i furèsti rexidenti a-A Prìa i sun 901.

Pòsti de interesse

I quattru cànti

• 
  A Nunsiâ, stemma
• 
  Stemma da Ciassa Veggia
• 
  Stemma du Fossu
• 
  Ajetta, stemma

Storicamènte u burgu da Prìa u l'è spartîu in quattru quartê: A Ciassa Véggia, A Nunsiâ, L'Ajetta e U Fossu, questu u l'avégne fin da-u mediuévu.

A Nunsiâ

U l'è u quartê ch'u cunprènde e abitasiùi aturnu a a géxa da Nunsiâ, u primmu che u se incuntra rivàndu da Löa, stu chi u cunprènde A Ciàssa da géxa e a ciscì dîta "Stradda da Stasiùn" (cun a relatìva ciàssa), ciü u Caruggiu de l'Ospeâ e u Caruggiu da Crovea (ideàle prusecusiùn de quellu di Crôvi).

U Fossu

U l'è u quartê de mezzu fra a Nunsiâ e A Ciassa Veggia, u sò nucleu u l'è in-ta Ciassa du Fossu, dunde a se tröva ascì u palassu cumünàle, da chi i pàrtan diferenti caruggi zà mensciunê, de lungu cun e carateristiche pòrte medievàli, che e sun quelle du Fossu (versu u caruggiu di Quattru Canti), du Furnu (versu l'Atôiu) e du Purtin (I Crôvi). a-u fundu da ciàssa se tröva ascì ina scâa ch'a munta versu a Stradda Statale Aurelia, numinâ da-i priézi "Darê pâ mü", o ascì "A Stradda Rumana".

A Ciassa Véggia

A l'è a burgà nasciüa d'in gìu a l'Atôiu da cungrêga di Giànchi, prubabilmènte a parte ciü véggia de tütta A Prìa, u cunprende nu sulu a ciasétta, ma ascì quélla dîta da Rivàssa, a-i péi du castéllu, u Caruggiu di Crôvi (in-ta sò parte ciü a levante), u Caruggiu de l'Atôiu (famùzu pé i lucàli e e bütéghe di artigién), u Caruggiu de Mézzu, u Caruggiu du mercòn, di Quattru canti (dunde u gh'è l'incruxu cun i stemmi di quattru riùi), quellu seròn e quellu guersu.

I ürtimi dùi i sun i ciü particulâri, scicumme che u primmu u l'è u sulu ad avê cumunicasiùn cun sulu in àtru caruggiu (quellu di quattru canti), mentre l'àtru u nu u l'hà prusecusiùn, difarti u parte da-u Fossu e rìva a-u Caruggiu du Mercòn, truvanduse de rinpettu a müàggia de l'atôiu.

L'Ajetta

L'Ajetta u l'è u quartê ciü mudèrnu du burgu da Prìa, custruìu aturnu a-u XVII seculu e ciamòn cuscì pé l'aja sutî ca sciùscia da a maîna, gravemènte lexiunòn in-ta Segunda Guêra Mundià, u l'è stêtu custruìu turna doppu u cunflittu, da vegghe dunca u castéllu da Prìa, a-i cunfin cun A Ciàssa Veggia, u cine-teâtru Moretti e a ciasetta du Caruggiu du Teâtru, cun i ségni du zudìacu.

Architetüe religiuze

• 
  A baxìlica de San Nicolò in-ta Ciàssa Növa
• 
  Gêxa du Sucûrsu
• 
  L'Atôiu di Gianchi, in-ta Ciàssa Veggia
• 
  Atôiu da Nunsiâ

A livéllu religuzu u teritòiu da Prìa u l'è parte da diocexi de Arbenga e Inpéria, divizu fra tréi parocchie: San Nicolò (sentru da Prìa), Nostra Scignùa du Sucûrsu (quartê a-u de là da scciumêa) e San Benardu (frasiùn de Ransci).

Gêxe da Prìa

• Baxilica de San Nicolò, a se tröva in-tu burgu da Prìa, in-ta Ciàssa Növa. Custruìa in sce u prugèttu du zenéze Giovanni Battista Montaldo fra u 1750 e u 1791, poi interutti cun Napuleùn, e a a fìn termê cun a benedisiùn du 1891. Da l'ànnu 1992 a l'è stêta elevâ a baxilica minû da-u vescuvu de Arbenga, in ocaxiùn di 200 ànni de vìtta.

• Atôiu di Giànchi, a se tröva in-tu burgu da Prìa, in-tu quartê da Ciassa Veggia, a l'éa l'antiga parocchia du sitadìna. A primma strutüa da paruchiale a saiéva stêta custruìa sutta a Gaudenzio, aturnu a-u 465, ciü vixìna a a-u castéllu. Quella udièrna a l'è du 885, rumànica, da-u 1791 abandunâ, a cauza da custrusiùn da növa. Sucescivamènte a se trasfurma inte l'Atôiu di disciplinê. Fra u 1976 e u 2006 scunsacròn, divegnüu "auditorium". Da quell'annu u l'é sede d Cunfratèrnita (o cazàssa, in zenéze) de l'urasiùn e da mòrte, dîta ascì di négri.

• Atôiu da Santiscima Nunsiâ, in-tu quartê che u porta u paéggiu numme, sede da Cunfraternita di Rusci (o de Santa Cateîna) Nasciüa cumme gêxa ligâ a-u cunventu lucâle in'tu 1519, a nasciéva in sce 'na strutüa du Duxéntu-Trexentu. Cun a caâ di fransezi a vegne trasfurmâ in-tu 1799 in depoxitu. Restaurâ cun a fìn de l'Öttusentu, a prezenta quattru presiùsi ātê de marmu. Da-u 1979 a l'è séde da cunfraternita.

Gêxa du Sucûrsu

U l'è u Santuâiu dedicòn a a Nòstra Scignùa du Sucûrsu, erètta da-i muneghi minuri franceschén, se sà che a l'éa zà prezènte in-tu XIV seculu, prubabilmente sutta furma de capeletta, anpliâ in-tu 1548: sta côsa chi a fà diventâ üna de gêxe ciü inpurtànti da sitê, scicché in-tu 1969 a l'è paruchiàle, pé u quartê da Prìa a-u de là du Maémua.

Gêxe de Ransci

• 
  A gêxa paruchiâle
• 
  Capella de l'Imaculâ Cuncesiùn
• 
  Capeletta de Santa Lìbera
• 
  Capeletta de Sant'Antôniu
• 
  Gexetta de San Bastiàn

• Gêxa de San Benardu Abâte: sêde da parocchia da vìlla, ch'a se tröva a-a mitê fra e prinsipê burghê. Tiâ sciü d'in gîu a-u 1530 l'è stêta mensciunâ pe-a prìmma otta du 1554, pe via da cögîa de tàsce sciü-i parmuei da inviâ a Rumma. Erezüa a paruchiâle in-tu 1615, sutta a guìdda de Don Sasso, a l'è stêta dapö ristrutüâ. A faciâ l'è delimitâ da de finte culònne e a se mustra a capànna, diviza in urizuntâle da 'na curnixe. In-te l'urdine mazû se dröve in barcùn quadrilubòn. Se tratta de 'na strutüa cun sulu ina navâ de ciànta retangulâre, cu-u presbitéiu arsòn rispettu a l'âula. Chi se tröva l'atâ de marmu cuuròn surmuntòn da-u dipintu ch'u rafigüa u santu.
• Capella de Sant'Antôniu da Paduva: a l'è a capélla de Dransciü, nasciüa da-a dunasiùn de famìgge ranscìne emigrê a Gibiltêra e in Spàgna, fêta du 1747, benedìa e averta a-u cültu du 1862. L'è ina capeletta a 'na sula navâ, da-a faciâ intunacâ che in-ta parte in sìmma a mustra ina curnìxe a lünétta, che drentu l'ha in ruzùn picìn. A-i làtti dui barcui devusiunâli e a curnixe dêta da de finte culònne..
• Capella de Santa Lìbera: in-ta lucalitê de Caselle, a l'è stêta fundâ in memôia da santa ch'a l'axeva fundòn in munastê di benedetìn a Còmmu, ben atìvi in-tu teritòiu da Giüstéxine medievâle. Pâ tüttavìa che a custrusiùn da gēxétta a segge stêta influensâ nu tantu da sti chi, quantu da-u svilüppu rüstegu da burgâ. A vegne mensciunâ du 1701, ingrandìa du 1735 e benedìa du 1737, in-ta faciâ, surva a-a pòrte d'intrâ, in afrescu rizalente a-u 1890, òpera d'in sertu Ranise.
• Capella de l'Imaculâ Cuncesiùn: a l'è a capélla du quartê de Dranzü, custruìa fra u 1750 e u 1752, pe vuluntê di frê Rembado. L'edificasiun da capélla a l'ha vistu a partecipasiùn vuluntaria de tütta a cumünitê ranscìna, mentre mestru de l'òpera u l'êa Antonio Giuseppe Fantoni. A nasce dunca in-tu 1770 a Capelanìa Rembado, destinâ a mantegnì a sö funsiùn fin a-a supresciùn du cumün (1928).
• Capella de San Bastiàn: a l'è in-ta lucalitê di Gàzzi, scituâ in sìmma a-a culîna ch'a porta u mêximu numme. De antìga fundasiùn, pödâse ch'a segge stêta edificâ da-i muneghi benedetìn, ch'i vegnivan da l'Abasia de San Pê in Varatèlla che chi i l'axevan ciantòn i sö oîvi. A strutüa che se vegghe aù a l'è de cunfurmasiùn squadrâ e a 'na sula navâ cuvèrta cun òtta a butte. U de föa u l'è caraterizòn da ina òtta ascì lê, ch'u se inèsta sciü-a faciâ e ch'u cuntegne i dui barcùi lateràli e, in simma a-a porte l'afrescu de San Bastian.

Munumenti selebratîvi

• 
  U munumentu vixìn a-i cantê navâli
• 
  Staua a San Giuzeppe
• 
  A Prìa, l'elica (Ajetta)
• 
  A funtàna in sce l'Aurelia
• 
  U pignun da nàve naufragà
• 
  Munumentu a-i chêiti

• Munumentu de brunzu dedicòn a i chêiti da Primma Guêra Mundiâ, fabbricòn da-u zeneze Bartolomeo Ratto, u l'é stêtu inauguròn u 5 lüggiu del 1925.

• Inno al lavoro, de frunte a a stasiùn da Prìa, u raprezenta in cunbatènte, cun in man u gladiu.

• Munumentu dedicòn a l'armatù Ignazio Messina, ch'u dirizéva i cantieri navàli lucali. A statua a se tröva vixìn a i veggi lucali da strutüa, ancö in parte deruchê.

• Munumentu a-i alpìn, u l'éa in-ta ciàssa da Stradda da Stasiùn, dedicòn alpìn chêiti da Vaâ du Maémua, inauguròn in-tu 1997, u l'è stêtu levòn cun a ristrutturasiùn da ciàssa.

• Munumentu a-i chêiti in sciu travaggiu, a a Nunsiâ, in-ta ciassa de frunte a a gêxa, a l'è caraterizâ da 'n àncua dunâ da-i cantiéri navâli in-tu 1981.

• Munumentu a Don Chisciotte da Mancia, custruîu da Camillo Ciribì, architettu da Prìa, aturnu a-u 1970.

• Munumentu a-a mamà, vixìn a a maîna, custruîa da-u scultû israeliàn Laci Freund, cun 'na particulare tecnica de lavurasiùn du sementu. U raprezenta l'immagine de ina mamà cun sò fîu. A l'è di primmi ànni '70, e a fa parte da culesiùn de opere del'artista, prezènti in ciü sitê du mundu, cumme ascì Pariggi.

• Munumentu a San Giuzeppe, a l'Ajetta, u l'è parte da culesiùn de Laci Freund, cumme quéllu dedicòn a a mamà.

• Munumentu a Giuzeppe Verdi. U l'è in bustu de brunzu ch'u se tröva in-ta passeggiâ da maîna, chi, ina 'otta u se truvàva u teâtru de l'Ajetta, cacciàu zü düante a Segunda Guêra Mundià.

• A növa funtàna da maîna, inaugurâ u 4 de zügnu du 2000, in-tu ciassà De Gasperi, li vixin a se tröva ina rapresentasiùn ch'a tegne memoja di partigién a cüa de Ana Poggi, artista Uruguayàna de urigini priézi.

• Büstu de papa Giuvanni XXIII in marmu giancu, in Via Oberdan, vixin a-a gêxa de Sant'Anna.

• Pignun de l'elica de 'na nave mercantîle italiana a se tröva lì a-a memòja de quantu accadüu, scicché sta chi a l'à afundâ pé via de in summergibile, in-tu 1918 mèntre a passàva vixìn a-a costa.

Architetüe sivili

• Palàssiu Golli, scituòn in ta ciassa du Fossu, au dì d'ancö u palassiu cumünàle. U g'ha in pregevule purtà in prìa de Finâ du XV seculu, surmuntòn da dui medaggiui, chi i raffigüan l'inperatû rumàn Antonino Pio e sö mugé, rizalènti a-u II seculu.

• Palàssiu Leale-Franchelli, in-tu quarté de l'Ajetta, a-i cunfin cun quellu da Ciàssa Veggia, vixìn a-u castéllu. L'edifissiu u l'è stêtu rexidensa di cunti arbenganézi, poi da famiggia Arnaldi, Garibado, poi Leale e Franchelli. A strutüa a l'è de urigine Settesentesca, cun e sàle affreschê da Antonio Novaro, pitû savuneze..

• Cìne-Teâtru dedicòn a "Guido Moretti". U primmu teâtru edificòn a-a Prìa u se truvàva a l'Ajetta, dunde aù a se tröva a stattua de Verdi. Derucòn cun a Segunda Guêra, u vegne demulîu du 1953, riedificòn da-u làttu du castêllu, u cunta aù ciü o ménu 800 posti, cun galerîa e bar internu, u l'è stêtu dapö dedicòn a Guido Moretti, storicu diretù da banda da Prìa, fundà in-tu 1518. Seròn fra i ànni '80 e u 2007 u l'è stêtu turna avèrtu doppu in lungu restauru.

• Usservatôiu de Castagnabanca, fundòn in-tu 1985 fin a quande u l'éa in pîna ativitê u l'éa ün di ciü inpurtanti de tütta a regiùn, se tröva in-ta lucalitê de Castagnabanca, a-i cunfin cun Löa.

• U Gunbu, a l'è in gunbu trasferîu da Barestìn, se tröva in-ta zòna da maîna, u saieva rizalènte a-u XVIII seculu.

• Punte da Madunetta, antigu punte rumàn a schîna d'âze, restauròn du 1695, ruvinòn da a pîna du Maémua du 1933 u cunèrva ancù u primmu arcu de levànte e a nicchia cun a madunetta, ch'u ghe da u numme.

U Castéllu

A A Prìa u se tröva in castellu medievâle, custruîu pé diféndise da-i Saracén e da-i Barbari. A particularitê de sta furtificasiùn chi a l'è dêta da a pusisiùn strategica, custituîa da in sperùn de ròccia, ideàle pé cuntrulâ i cumèrci in sciü mâ Ligüre, grassie ascì a-a vixinànsa cun a Via Julia Augusta e l'Aurelia. Döveòn da-i Bizantìn e poi da-i Lungubardi, poi passòn in-tu XIV seculu da-i viscuvi de Arbenga a-i Zenezi.

Ecunumîa

Se ina 'otta u prinsipâle setûre ecunomicu u l'éa ligòn a-i cantê navâli, serê in-tu 2000, doppu 84 ànni de ativitê, aù l'ecunumîa a se bâza survatüttu in sce u turismu stagiunâle d'estê. Atìva ascì a cultivasiùn de sciùe e quell agricula. Versu l'entrutèra e se trövan ciànte da frütu e urìve.

Cultüa

• 
  In cartellu bilinguistegu in italian e ligure
• 
  U Cartellu du carugettu di muin
• 
  Salita de Santanìn, cartellu

Dialettu da Prìa

U dialettu parlàu a-a Prìa (priéze) u fà parte du Ligure de sentru punénte, e u l'influensa ascì e parlê vixìne, sun de stànpu prieze, infatti e variànti de Giüstenixe, U Tû, Magiö. Pé valurizà 'sta variànte a l'è stêta finansiâ in opéra de cartelunistica bi-linguistica.

Priéze	Arbenganeze	Finaléze	Zeneze (grafìa ufisià)
Bricòcculu	Ba(r)icòccu	Bricoculu Armugnìn	Bricòcalo Armognìn
Cuxîna	Cuxìna	Cuxìna	Cuxìnn-a
Mercôn	Mercàu	Mercô	Mercòu
Pólu	Pà(r)u	Pôlu	Pâlo
Pûxu	Pòxu	Arböia	Poîscio
Scciümmêa	S-ciümme	Sciümme	Sciùmme

Istrusiùn

Scöe

E scöe prezènti in-tu teritòiu cumünàle da Prìa (da l'asìlu a-e meddie) e sun ragrupê sutta a-u istitutu cunprenscìvu da Prìa, che u cunprende ascì e scöe de Giustenixe, U Tû e Magiö. In-tu specificu e elementâri e sun dedichê a Papa Giovanni XXIII e a-u mêgu G. Sordo. U gh'è in sulu cunplessu de meddie, dedicòn a Guglielmo Oberdan. A sti chi a va zunta a sede destaccâ de l'Üniverscitê de Zena, inte l'ospêa de Santa Curuna, pe e discipline lighê a-a mēxîna.

Bibliuteche

A Prìa a gh'è ascì ina bibliuteca sivica, che a porta u numme de Silvio Accame, de pruprietê cumünàle.

Cuxina

A cuxina tipica lucâle a l'è prinsipalmente de mâ, dunde se pònan tastâ pietànse tipiche cumme i raviöi a-u tuccu, u brandacujun, fin a-i fugassìn. Ün di dûsi peò ciü antîghi a l'è de següu a Turta de sücca, prepaâ zà antigamente düante l'invernu (da Tütti i Sànti fin a Denâ).

Aministrasiùn

Perîodo		Prìmmo çitadìn	Partîo	Càrega	Nòtte
25 lüggiu 1988	8 setenbre 1990	Mario Robutti	PSI	Scindicu
8 setenbre 1990	7 zügnu 1993	Nicolò Tortarolo	Demucrasia Cristiana	Scindicu
18 zügnu 1993	28 arvî 1997	Daniele Negro	Lega Nord	Scindicu
28 arvî 1997	14 mazzu 2001	Giacomo Accame	Lega Nord	Scindicu
14 mazzu 2001	3 zügnu 2003	Giacomo Accame	lista sivica de sentru-destra	Scindicu
3 zügnu 2003	14 zügnu 2004	Ugo Taucer		cumissàiu strurdinâiu
14 zügnu 2004	8 zügnu 2009	Luigi De Vincenzi	lista civica di sentru-sinistra	Scindicu
8 zügnu 2009	26 mazzu 2014	Luigi De Vincenzi	Pietrese (lista sivica de sentru-sinistra)	Scindicu
26 mazzu 2014	27 mazzu 2019	Avio Valeriani	Per Pietra (lista sivica de sentru)	Scindicu
27 mazzu 2019	10 zügnu 2024	Luigi De Vincenzi	Pietra. Sempre! (lista sivica de sentru-sinistra)	Scindicu
10 zügnu 2024	in càrega	Luigi De Vincenzi	Pietra. Sempre! (lista sivica de sentru-sinistra)	Scindicu

Feste e fêe

• Cunfögu: Manifestasiùn ch'a se tegne tütti i ànni a dumenega prìmma de Natàle inta "Ciàssa Véggia" (o, segundu a tupunumastica italiàna, "Piazza La Pietra"), l'è stà inpurtà da-i zenezi e a prìmma selebrasiùn a l'è datà aturnu a-u 1385 quande a sitê l'è intrâ inta Repubrica Zeneize, inisialmènte presension da i "consoli" e u pudestà sitadìn, ancö cun u scindicu, che sende u fögu assèmme a diferenti priezi chi se sùn distinti in te l'ànnu passàu.

•Festa du miràculu de San Nicolò: a l'è a mazû ricurènsa religiuza du paîze, ch'a végne festezà da-u 1525, quande a pupulasiùn da Prìa a l'éa stêta decimà da a peste. I abitànti supravisciüi l'aveivan seròn e öttu pórte de e mîage, metendu ascì inte mài de 'n'antiga rapresentasiùn de légnu raprezentante sàntu de Mira (dipinta in-tu 1494 da-u pitû zeneze Barbagelata) e ciâvi xa sitadìn; i abbandunàn dunca u burgu scapàndu inte 'na zòna ciü a mùnte, vixin a-u Trabuchettu, ancùa ciamà ancö Baracchini, perché chi e l'éan stê custruîe e növe chè, sutta furma de baracche.

A a matìn de l'8 de lüggiu u sönnu de e canpàne de l'antîga gexa du burgu turnàn a svejâ e génte: essendu u sentru quexi cunpletamente abandunón i supravisciüi i vân a vegghe côse u stâva sucedéndu, truvàndu a vixùn de in véggiu cun in mantéllu cardinalissiu in sce a tûre du canpanìn.

Üna vòtta muntài in sce a tûre questi i trövan l'inprunta de 'na màn in sce a canpâna: segùndu a tradisiùn quélla du sàntu. A cumunitê a l'axeva cuscì decîzu che 'sta dàtta chi a duveva ésse sènpre festezà, cumme dîxe a làpide 'mîssa inta gêxa udièrna. Da quéllu mumentu lì a festa a l'è senpre stæta sulenizà, ancù ancö e sönan e dùi uriginâli canpâne de l'ànnu 1505, generalmente se fà a festa in-tu sentru stòicu, cun fêe, mercatìn e a celebrasiùn religiuza, curunà cun a prucesciùn sulenne cun i purtatùi de crìsti chi i vegnàn da tütta a regiùn e nu sûlu, 'cunpagnàndu l'àrca du sàntu (opéa statüaia zeneze da fìn du XVII seculu) portà a spàlla. In 'sta rapresentasiùn chì San Nicolò u l'è raprezentàu cun (cumme cuntùrnu) da angiui e da-u pudestà lucâle, ch'u dûna e ciâvi uriginâli de fêru da sitê.

• Sàgra du vìn Nustralìn, urganizà da-u Circulu di Zuéni de Ransci, a l'è l'anuàle festa canpèstre ch'a se tegne da-u primmu dòppu-guêra. Da-u 2010 a l'è stêta inaugurâ a növa strutüa fìssa a-i péi du Còlle da Madunìna, cun ina beliscima vìsta panuràmica insce a maîna.

• D'in tréi ànni in tréi anni a se tegne A Prìa in sciù e l'insciuâ de Ransci, üna de ciü inpurtanti manifestasiùi de stu anbitu chi, ch'a prezenta pé e stràdde du burgu i "quaddri flureâli" a téma, purtài chi da tüttu u mundu.

• Dolcissima Pietra, üna de ciü inpurtanti manifestasiùi ligüri pé i dùsi e a ciuculàta: inte tütte e ciàsse du burgu ghe sun dunca banchetti de espusisiùn cun e aziènde du setùre e ascì demustrasiùi de pastisserîa.

• L'Ürtima ciunba: manifestasiun ch'a se tegne tütti i ànni a-i 31 de dixenbre, u raprezenta l'ürtima nöâa de l'annu. A vegne urganizâ da l'asuciasiùn Masci e da-i lucali bagni giardìn, a partì da-u 1993.

Vie de Cumünicasiun

A stasiùn da Prìa

A Prîa a l'è traversâ da Stradda Nasiunâle SS1 Aurelia, che a culéga cun Borzi a levante e cun Löa a punènte.

Inta frasiùn de Ransci u se tröva u cazellu de l'autustradda A10, mentre inta zòna da maîna a se tröva a stasiùn feruviària, in sce a linea Zena-Vintimiggia. A l'è poi culegâ cun Giüstenixe grassie a-a SP 24 Prìa-Giüstenixe, mèntre cun Magiö e u Tû pé a SP 4 Prìa-Tû-Magiö.

Âtri prugètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce A Prïa