Vocaolhermenie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Vocaolhermenie is 't taolkundeg versjijnsel tot binne 'tzelfde woord allein vocaole (klinkers) oet ein categorie kinne veurkoume. Dit versjijnsel trejt in versjèllende taole op (oonder mie in de Oeralische en Altaïsche taole) en tröf dèks suffices (achterveugsels). In de regel beteikent vocaolhermenie tot vocaole in e woord ofwel veur in de moond, ofwel achter in de moond mote ligke, meh ouch aander versjèlle, wie geroond of oongeroond, kinne mètspeule.
Veurbeeld
[bewirk | brón bewèrke]Aon de hand vaan 't Turks kin me illustrere wie de vocaolhermenie kin wèrke.
'nen Ope vocaol (soms gesjreve es <E>) in e suffix weurt:
- e es de veurgoonde vocaol e, i, ö of ü is;
- a es de veurgoonde vocaol a, ı, o of u is.
Veurbeelder: gitmek 'goon', dönmek 'drejje', meh açmak 'eupene', kırmak 'breke'. -mEk is 't achterveugsel veur d'n infinitief. Alle veurklinkers kriege e, alle achterklinkers kriege a.
'ne Geslote vocaol (soms gesjreve es <İ>) in e suffix weurt:
- i es de veurgoonde vocaol e of i is;
- ü es de veurgoonde vocaol ö of ü is;
- ı es de veurgoonde vocaol a of ı is;
- u es de veurgoonde vocaol o of u is.
Veurbeelder: evim 'mie hoes', gülüm 'mien roes', canım 'mien ziel', kolum 'mienen erm'. -İm is 't bezitssuffix veur d'n ierste persoen inkelvoud. 't Gief hei veer meugeleke vörm: eine veur oongeroonde veurklinkers, eine veur geroonde veurklinkers, eine veur oongeroonde achterklinkers en nog eine veur geroonde achterklinkers.