Finlandisering
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Finlandisering is 't fenomeen tot e kleinder land zien politiek aonpas aon de wunse vaan e groeter land, dèks e naoberland. Bijgedachte is tot de agressie vaan dat groeter land dreig en tot 't kleinder land mèt dees politiek de groete naober te vrund wèlt hawwe veur neet aongevalle te weure.
De naom is aofgeleid vaan 't beleid vaan Finland in de Kawwen Oorlog. In dat land had de Sovjet-Unie direk nao d'n Twiede Wereldoorlog groeten invlood. Finland góng neet bij de NAVO, meh kós wel oontkoume aon de installatie vaan 'n communistische regering (in tegestèlling tot väöl len in Midde-Europa). Aon Jozef Stalin mós me belouve neutraol te blieve en censuur te plege op bibliotheke en bioscope. Dit censuurbeleid bleef tientalle jaore laank in stand. 't Beleid steunde veur e groet deil op de Paasikividoctrien vaan 1947, en woort jaorelaank in stand gehawwe door president Kekkonen, dee 't land vaan 1956 tot 1982 regeerde.
't Woord dook ind jaore zèsteg op 't academisch discours in Wes-Duitsland, meh voont al gaw ziene weeg nao de politiek. Veural rechse politici wie Franz Joseph Strauss en d'n Amerikaon Henry Kissinger pikden 't op. Zij gebruukden 't woord veur te waarsjouwe tegen 'n al te vrunteleke politiek nao de Sovjet-Unie: Wes-Duitsland en aander Wes-Europese len móste neet 'gefinlandiseerd' weure. In Finland zelf woort dit woord soms es beleideging opgevat.
Pas naotot oonder Gorbatsjov de glasnost es beleid woort ingeveurd - e gebäöre wat zoeget sameveel mèt 't ind vaan Kekkonen zien regering - góng me in Finland get mie kritiek op de Sovjet-Unie hure. Nao de Val vaan de Moer waor 'finlandisering' verleien tied. Wel perbeerde me ummer nog gooj relaties mèt Rusland te hawwe. Dit beleid veranderde radicaol in 2022, nao de Russischen inval in de Oekraïne. Zoewel bij de politiek es in de peblieke opinie kaom alum de roop um bij de NAVO te goon, boe de regering mèt instumde. In aprèl 2023 kaom Finland es 31e land bij de NAVO en indegde de Finse neutraliteitspolitiek definitief.