Enheduanna

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Enheduanna (Soemerisch 𒂗𒃶𒌌𒀭𒈾 EN-GAN-U GUD-AN-NA; bleujtied dreiëntwintegsten iew veur Christus) waor 'n Akkadische prinses, preesteres en diechteres. Ze is d'n ierste sjriever vaan n'importe welk geslach boe v'r de naom vaan kinne, en daobij ouch de ierste vrouw boevaan de naom bekind is. 'n Aontal Soemerischtaolege hymnes kinne, mèt zoeväöl zekerheid wie d'n aofstand in tied en de sjeersde aon bronne 't us touwliet, aon häör weure touwgesjreve.

Biografie

Enheduanna waor de dochter vaan keuning Sargon vaan Akkad, d'n Akkadische keuning dee de Soemerische stadsstaote vereuverde en in ei riek vereinegde. Häör moojer waor woersjijnelek keuningin Tasjlultum. Häöre pa stèlde häör aon es hoegpreesteres vaan de godin Inanna en de maongod Nanna; heiveur naom ze domicilie op in Ur, boe de cultus veur die gode woort bedreve. Me dink tot häöre pa dat deeg um de mach in 't zuie vaan zie riek te consolidere.

Oonder de regering vaan häör broor Rimusj bleef ze 't preesteramb bekleie, meh wie ze betrokke raakde in 'n politieke kwestie vaan oonbekinde aard, woort ze aofgezat. Later kaom ze weer trök in häör functie. Dit kin te make höbbe mèt de aofzètting vaan keuning Naram-Sin. In häör eige werk sjrijf ze ouch euver häör aofzètting, ballingsjap en trökkier.

Enheduanna is veur zoewied me wèt de ierste vrouw die mèt d'n ieretitel EN woort getoejd. Väöl prinsesse nao häör zouwe deen titel ouch draoge.

Werk

Enheduanna heet diverse lyrische werke naogelaote, in 't gemein geriech aon de gode die ze verierde. Zier bekind waore häör 42 tempelhymnes, die op versjèllende plaotse in Ur en Nippur zien gevoonde. 'n Aander bekind werk is de Aonroping vaan Inanna. Wijer bewoerd gebleve werke zien In-nin ša-gur-ra, In-nin me-huš-a (Inanna en Ebih) en 'n hymne aon Nanna.

Häör werke zien gestèld in 't Soemerisch, wat woersjijnelek neet häör moojertaol waor meh wel de insegs veurstèlbaar taol veur hymnes aon de gode en daobij de taol vaan Ur, boe ze woende. Rijm of metrum vaan n'importe wat veur vörm vèlt neet drin te oontdèkke; me wèt daorum neet wat veur eise de Soemeriërs aon hun poëzie stèlde.

Allewel tot eder oongelètterd volk wel 'n oraol literatuurtraditie kint, liekent 't werk vaan Enheduanna toch ech wel e nui begin te zien gewees. De hymnes beginne dèks mèt de wäörd "miene keuning, hei is get nuits gemaak wat geine oets ieder gemaak heet". Nao häören doed woort ze verierd es groetheid: häör diechwerk woort nog iewe nao häören doed gekopieerd. Meugelek haolde ze zelfs 'nen haafgoddeleke status.

Häör werk, zoewie häör positie es hoegpreesteres, röp vraoge op euver de positie vaan de vrouw in de Soemerisch-Akkadische maotsjappij. Euver 't algemein waore aw landbouwbesjavinge zier patriarchaol en waore zoe'n ambte veur vrouwlui oetgeslote. Tot vrouwlui, ouch hoeggeplaotsde, kóste leze waor ouch gein vaanzelfsprekendheid. In Mesopotamië gaof 't evels mie veurbeelde vaan keuninginne en prinsesse die poëzie lete make of mesjiens zelf maakde. Ouch de godin Nindaba waor in de mythologie vaan dees volker de sjriefster vaan de gode.

Heroontdèkking

Mèt 't in oonbruuk rake vaan de Soemerische taol en 't verlees vaan de kinnes vaan 't nagelsjrif raakde Enheduanna in de vergetelheid. De Britsen archeoloog Leonard Woolley heroontdèkde häör in 1927, meh zaog nog neet direk häör groete beteikenis veur de Mesopotamische volker in. Dat woort dujeleker in 1958, wie Adam Falkenstein e wetensjappelek artikel mèt de naom "Enheduanna: the daughter of Sargon of Akkad" oetbrach, en in 1968, wie William Hallo en J.J.A. van Dijk e book euver häör oetbrachte. Vaanaof de jaore zeventeg kaom ze ouch oonder greujende belaankstèlling vaan feministe, wat rizzelteerde in 'n aontal literair vertaolinge vaan häör werk (veural nao 't Ingels).

Sinds 2015 hèt 'ne krater op Mercurius nao häör.

Bron

Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, en wel in dees versie.