Delaware

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Veendel vaan Delaware

Delaware en de res vaan Amerika

Delaware is 'ne staot in de VS. De aofkorting is DE. De hoofstad is Dover. In 't noorde grens 't aon Pennsylvania, in 't weste en zuie aon Maryland en in 't ooste aon New Jersey.

Demografie

Herdinkingsmunt oet Delaware

De Saint Thomas Church in Delaware

Neet de hoofstad Dover is de groetste stad, mer Wilmington. Polletiek gezeen is Delaware meistes 'ne staot dee nao de Democrate neig: dat meint, politici vaan progressieve centrum-polletiek (wie liberaolisme) bis linkse polletiek (wie sociaaldemocratie).

't Bruto product vaan de staot is in 2001 41 miljard dollar. De economische wètgeving vaan Delaware is hiel gunsteg veur bedrieve, wat good te merke is aon de economie vaan Delaware.

Bekinde Delawareans zien, oonder aandere, Joe Biden (President vaan de VS) en Arturs Krišjānis Kariņš (premier vaan Lètland).

Taole

In 2000 spraok 90,5 % vaan Delaware allein mer Ingels thoes, 4,7 % Spaons en 0,7 % Frans.

Religie

De versjèllende religies in Delaware zien de volgende:

• Methodisme – 20%
• Baptisme – 19%
• Gein – 17%
• Katholiek – 9%
• Lutheranisme – 4%
• Presbyterianisme – 3%
• Pentecostalisme – 3%
• Euverege Christeleke geluive - 8%
• Islam - 2%
• Joededom - 1%
• Euverege – 5%
• Twiefelend - 9%

Geografie

't Heuvelland vaan Delaware

Delaware heet 'n oppervlak vaan 6452 km² (21,5% water), en heet 830.364 inwoeners (154,87/km²). Op Rhode Island nao, is Delaware de kleinste staot qua oppervlak vaan de VS.

In 't noorde grens 't aon Pennsylvania, in 't weste en zuie aon Maryland en in 't ooste aon New Jersey. De bekindste revier is de Delaware, dee de grens mèt New Jersey vaslègk.

Delaware is veural plat, 't hoegste punt ligk op 137 m. 't Klimaat vaan Delaware is e maoteg zieklimaat, zjus wie Nederland.

Historie

Historie veur de Europeane

Veurtot Delaware door Europese koloniste woort bezat, waor 't gebeed vaan de oosteleke stamme vaan de Algonquian. De Algonquian waore de baas euver e groet deil vaan Noord-Amerika. De stam had väöl oonderstamme, boevaan Unami Lenape eine waor. Dees stam waor veural groet in 't Delaware vaan alleqijl. Zie hadde dèks oorlog mèt aander stamme.

Historie nao de Europeane

De Hollenders waore de ierste Europeane in Delaware. Zie regeerde vaanoet d'n handelpos in Zwaanendael vaanaof 1621. Binne e jaor waore bekans alle Hollenders doed, wie ze in oorlog waore mèt de ieder geneumpdeUnami Lenape. Get later, in 1638 woort door Zwede 't Nui Zwede gestiech in Delaware. Al gaw oontstoont Fort Christina (noe Wilmington). De baas vaan 't fort waor Peter Minuit. Heer zörgde deveur tot Nui Zwede e touwgenkelek land zou weure veur de Hollenders, Zwede en Finne. In 1655 woort Nui Zwede opgenomen in Nui Nederland, de Nederlands kolonie. In 1664 woorte Hollenders verdreve door de Ingelse. In 1682 woort de kolonie oetgeliend aon William Penn dee 't nudeg had veur touwgaank tot de zie te kriege vaanoet Pennsylvania. De kolonie woort de lieg len aon de Delaware geneump. D'r woorte väöl slaove nao Delaware gehaold wie väöl Ingelse de kolonie weer verlete umtot 't economisch gezeen beter góng in Ingeland. De slaove woorte mèt naome gebruuk veur 't verbouwe vaan touwbak.

Amerikaans Rivvelutie

Zjus wie de aander middekolonies vaan de VS, toende Pennsylvania (dus ouch Delaware) neet väöl enthousiasme veur 'n oonderbreking mèt Ingeland. 't Börgersjap had 'n gooj verhawwing mèt de euverheid. Toch woort Delaware oonaofhenkelek vaan Ingeland op 15 juni 1776 . D'n ierste en lèste prizzedent vaan Delaware waor John McKinly. Op 7 december 1787 woort Delaware de ierste staot vaan de VS, door de Groondwèt vaan de VS es ierste te ratificere.