ستێرناسی
ستێرناسی یان ستێرزانی یان ەسمانناسی یان ژی استرۆنۆمیئە و زانستئە یا کو ڤەکۆلینان ل سەر ستێران، ەختەرانئوو گالاکسیان دکە. ب کورتی، ستێرناسیئە لەقەداری هەموو تشتێن د ەسمانان هەیە.ئە و گەردوونێ، ستێرێئوو پەرگالا رۆژێ ڤەدکۆلە.
کەسێ کو کارێ وی ستێرناسی بە، ستێرناسئا ن استرۆنۆمئە . ئاسترۆنۆمئوو استرۆنۆت ژ هەڤ جودا نە.ئا سترۆنۆم لێکۆلینان ل سەر ستێران دکن. ئەسمانگەر ل ەسمانان دگەررن.
پەیڤا "ستێرناسی"ئوو "استرۆنۆمی"
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]پەیڤا ستێرناسی ژ ستێرئوو -ناسی تێت. پاشگرا -ناسی د کوردی دە تێت واتەیا زانستێ یان پرسپۆریێ
پەیڤا "استرۆنۆمی" ژ پەیڤێن یەونانی áسترۆن (ستێر)ئوو نóمۆس (داد) پێک هاتیە.
دیرۆکا ستێرناسیێ
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]ستێرناسێن بەرێ بازرگانئوو دەریاگەرر بوون کو هەوجەیی رێبەریا ستێران داکو رێیا خوە وندا نەکن. حەروها جۆتکاران ژی خێرا ستێران دزانی کا کەنگی زەڤیێن خوە بچینن، کەنگی دێ لەهی رابنئوو کەنگی دەما دروونێ خەرمانێ یە.
حەروها شارستانیێن بەرێ ژ بەر سەدەمێن ۆلی چاڤدێریا ستێرانئوو ەسمانان ب گشتی دکر.
حن چاڤدێرێن ستێران ژی باوەر دکر کو ب لڤێن ستێران مرۆڤ دکارە پێشەرۆژێئا نکو دەمێن بێن پێشبینی بکە. ژ وان کەسان رە استرۆلۆگ تێت گۆتن. تەڤی کو کارێ وان وەک زانستێ نایێت پەژراندن ژی، چاڤدێریێن وان پررئا لیکاریا ستێرناسان کریە کوئا گادار بکن کا پەرگالا گەردوونێ چاوانئە .
کارێ ستێرناسان
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]ستێرناسی زانستەک پرر کەڤنارەئوو گرنگئە . لێ دیسان ژی هەما هەر کەس دکارە د ژیانا خوە یا رۆژانە دە ژی ب اموورێنئە رزان، یان ژی بێ ت هاجەتئوو ئا مووران هنەک ستێرناسیێ بکە.
ستێرناسێنئا ماتۆر د راستیێ دە رۆلەک پرر گرنگ د پێشکەتنا ستێرناسیێ دە لیستیە. ب تایبەتیئە و گەلەک جار یەکەم کەس بوونە کو های ژ استەرۆیدان یان کۆمەتان بوونە. جارنە ژیئە و بوونە گۆڤانئوو شاهدێن پەیدابوون یان مرنا ستێران.
دووربوون باشترینئا موورئە بۆ کەسێن دەست ب ستێرناسیێ دکن.
جوونێن ستێرناسیێ
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]د ڤان سەدسالێن داوین دە ستێرناسی بەرفرە بوویەئوو گەلەک چەق ژێ دچن.
ستێرناسێن هەیڤێ ڤەکۆلینان ل سەر هەیڤێ دکن. ستێرناسێن گەرۆکستێران بالا خوە دبن پەرگالا رۆژێ. حن ستێرناس دبن پسپۆرێن هن ستێرێن تایبەت. حن ژی خوە مژوولی گالاکسیێن دوور دکن.
حن ستێرناس ژی هەنە کو قەت نە هەوجەیی نەرینا ل ەسمانئوو ستێران ن.ئە ڤ ستێرناسێن تەۆریک زاگۆنێن فیزیکیئوو ماتەماتیکی ب کار دیننئوو ب کۆمپووتەرێن خوە مۆدەلێن گەردوونێ دافریننئوو پاشی وان مۆدەلان ل گەل چاڤدێریان بەرهەڤ دکن.ئا رمانجا وانئە وئە کو تێ بگهن کا گەردوون چاوان پەیدا بوویەئوو کا بەلکی دێ چ بقەومە.
مژارێن تێکلدار
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]حەروسا بنێرە
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]گرێدانێن دەرڤە
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
ویکیفەرهەنگ: ستێرناسی – مانە،ئە تیمۆلۆژی، وەرگەرئوو بێهتر