رووسیا

رووسیا ئوو رسێت
Российская Федерация رۆسسژسکاژا فەدەراتسژا
فەدەراسیۆنا رووسیایێ
(ئالا) (نیشان)
سروودا نەتەوی: Государственный гимн Российской Федерации (گۆسودارستڤەننی گمن رۆسسیسکۆی فەدەراتس)
زمانێن فەرمی	رووسیئوو یە دن ئابازایی، ئادگەیی، ئاگهولی، ئالتایی، ئاڤاری، ئازەری، باشکری، بوریاتی، چاچانی، چەرکەزی، چوڤاشی، دارگوایی، ئەرزیایی، ئینگوشی، کاباردی، کالمیکی، کاراچای-بالکاری، کهاکاسی، کۆمی، کومیکی، لاکی، لەزگی، ماری، مۆکشایی، نۆگایی، ئالانی، روتولی، تاباسارانی، تاتاری، تساکهوری، توڤانی، ئودمورتی، ئووکراینایی، یاکوتی
پایتەخت	مۆسکۆو 55°45′بک 37°37′ره
باژارێ مەزن	مۆسکۆو
سیستەما سیاسی	فەدەراسیۆنا نیڤسەرۆککۆماری
- سەرۆکۆمار  - سەرۆکشالیار	ڤلادمر پوتن (Владимир Путин) مکهال مسهوستن (Михаил Мишустин)
رووەرد  - گشتی  -ئا ڤ (%)	17.075.400 کم2 0،5
گەلهە  - گشتی (2010)  - بەربەلاڤی	141.927.297 کەس 8،3 کەس/کم2
سەرخوەبوون	26'ێ بەرفانبارێ 1991
دراڤ	روبلە (رئوب)
دەم	ئوتج+3 را +12
نیشانائی نتەرنەتێ	.رو، .سو
کۆدا تەلەفۆنێ	+7

رووسیائا ن ژی ئوورسێت (ب روسی: Россия رۆسسژائا ن ژی ب فەرمی: Российская Федерация رۆسسژسکاژا فەدەراتسژا،ئا نکو ب کوردی فەدەراسیۆنا رووسیایێ) دووگەلەکە ل باکورێ ئەوراسیایێ دکەڤەئوو گۆری پارزەمینا خوە وەلاتێ هەری مەزنئێ جیهانێ یە.

رووسیا ب بەلاڤبوونا یککس هات ساز کرنئوو یەک ژئە ندامێن ئەنجوومەنائا ساییشێ یا نەتەوەیێن یەکبوویی یێن دایمی یە.ئە و یەک ژئە ندامێن گ8 (کۆما حەشتان) بوو; رووسیا ژ کۆمێ هات دەرخستن.

ئەردنیگاری

سینۆرێن وێیێ ب دەولەتئوو دەریایان رە

نەخشەیا تۆپۆگرافی

سینۆرێن رووسیایێ ب دەولەتێن نۆروێج (196 کم)ئوو فینلەندا (1.340کم)، دەریایا سیبیریایا رۆژهلات، وەلاتێن بالتیکێن ئەستۆنیا (294 کم)ئوو لەتۆنیا (217 کم)، ل باشوور بەلارووس (959 کم)ئوو ئووکراینایێ (1.576 کم) رە هەنە.

دەریایا رەش سینۆرێن رووسیایێئا سیائوو ئە ورۆپا ژ هەڤ ڤەدقتینە. ل قەفقاسیایێ سینۆرێن خوە ب گورجستان (723 کم)ئوو ئازەربایجان (284 کم) رە هەنە. سینۆرێ خوە ب دەریایا مازەندەرانئوو قازاخستانێ رە ددۆم ن. (6.846 کم).

ل رۆژهلات سینۆرێ وێ ب (نێزی 40 کم) چینئوو مۆنگۆلیاێ (3.485کم) رە هەنە. پێ مۆنگۆلستانێ رە سینۆرێ دۆری (3.605 کم) ب چئینێ رە هەنە. ل رۆژهلاتا دوور ژی سینۆرێ خوە ب کۆرەیا باشوور (19 کم) رە هەنە. ل وێ وێدە ژی سینۆرێ خوە ب بەراڤێن دەریایا ژاپۆن، دەریایائۆ خۆتسکێ ، ئۆکیانووسا پاسیفیکئوو تەنگاڤا بەرینگ رە هەنە.ئە و ب تەنگیەکێ دۆرێ 85 کمئوو کووراهییەکێ دۆرێ 30 م دە هەتا 50 م ب تەنگاڤا بەرینگێ ژ ئالاسکایێ ڤەدقەتە.

ئەو ل باکور ب بەراڤێن خوەیێن ل بەر ئۆکیانووسائا رکتیک تێ سینۆر کرن. ل ور هن گراڤێن رووسیایێ هەنە. سینۆرێن وێیێ ب دەولەتێن دن ڤە دۆرێ 20.017 کم، بەراڤێن وێ ژی دۆرێ 37.653 کم.

دەرڤەئا خێن ناڤەندی، پەرچەیەکا رووسیایێ دەرڤاییێ کۆ پێ ڤە گرێدایی ب ناڤێ ئۆبلاست کالننگراد د ناڤبەرا پۆلۆنیائوو لیتڤانیایێ دە دمێ. سینۆرێن وێ ب لیتڤانیا (227 کم)ئوو پۆلۆنیایێ (206 کم) رە هەنە.

چەم

چەمێ نەوا ل سانکت پەتەرسبورگێ

چەمەکی رووسیایێ گرینگی کۆ ل سەرئا خێن وێیێ ئەورۆپایێ دهەرکە ڤۆلگا یە.ئە و چەمێ هەری درێژێئە ورۆپایێیەئوو ب درێژاهیێ خوەیێ دۆرێ 3.534 کم پێ هەرکینا خوەیێ سەر رووسیایێ ب داوی تالا دەریایا مازەندەران دبە. چەمەکی دنی گرینگ ژی دنەپرئە .ئە و ژ نێزکێن مۆسکۆوێ دزێئوو پێ هەرکینێ سەر رووسیایا سپیئوو کراینایێ رە تالا دەریایا رەش دبە.ئە و ل سەر کانالا دنەپر-بوگ رە ب چەمێ پۆلۆنی بوگئوو وسلائوو مەمەل ڤە تێ گرێدان.

حن چەمێن گرینگێن کۆ تالا دەریایا مازەندەران دبن وها نە: ڤۆلگا، کاما (1.805 کم یەک ژ ملێن ڤۆلگا)، ویاتکا (1.314 کم)، ئۆکا (1.480 کم، یەک ژ ملێن ڤۆلگا)، ئوورال.

حن چەمێن تالائۆ کیانووسائا تلانتیک دبن وها نە: نەوا، ڤۆلخۆڤ، دونا، پرەگەل، مەمەل، دۆن، کوبان

حن چەمێن کۆ تالائۆ کیانووسائا رکتیک دبن: پەتشۆرا، ئۆب، چولم، Iرتش، تۆبۆل، یەنیسەی، ئانگارا، سەلەنگا، لەنا، Iندیگیرکا.

حن چەمێن کۆ تالائۆ کیانووسا پاسیفیک دبن: ئامور، ئوسووری، سەیا.

چیا

حن چیایێن رووسیایێ گرینگ وها نە: ئالتای، بایکال، شیبینەن، قەفقاس، کۆلیما، پوتۆرانا، سایان، ستانۆوۆی، تاننو-ۆلا، چەکەرسکی، ئورال، وەرخۆیانسکەر.

چیایێ رووسیایێ یێ هەری بلند ئەلبرووس (5.642 م) ل سەر قەفقاسان دمێ.

باژار

ل رووسیایێ گەلهەیا 13 باژاران ژ 1 میلیۆن مرۆڤی دبوهورە:

1. مۆسکۆوا (پایتەختێ فەدەراسیۆنا رووسیایێ) - 11 612 943 مرۆڤ;
2. سانکت پەتەرسبورگ (بەرێ، لەننگراد) - 4 953 219 مرۆڤ;
3. نۆڤۆسیبیرسک – 1 498 921 مرۆڤ;
4. یێکاتەرینبوورگ (بەرێ سڤەردلۆڤسک) - 1 377 738 مرۆڤ;
5. نیژنی نۆڤگۆرۆد (بەرێ گۆرکی) - 1 254 592 مرۆڤ);
6. سامارا — 1 169 184 مرۆڤ;
7. کازان — 1 161 308 مرۆڤ;
8. ئۆمسک — 1 156 583 مرۆڤ;
9. چێلابینسک — 1 143 458 مرۆڤ;
10. رۆستۆڤ-نا-دۆنوو — 1 096 448 مرۆڤ;
11. ئووفا — 1 072 291 مرۆڤ;
12. ڤۆلگۆگراد (بەرێ ستالینگراد) — 1 018 739 مرۆڤ;
13. پەرم — 1 000 672 مرۆڤ.

دەم/ساەت

دەمێن/ساەتێن ل رووسیایێئو تج+2ئوو ئو تج+3ئوو ئو تج+4ئوو ئو تج+5ئوو ئو تج+6ئوو ئو تج+7ئوو ئو تج+8ئوو ئو تج+9ئوو ئو تج+10ئو تج+11ئو تج+12 هەر کانتۆنەک ب دەمەکیە.

گرێدانێن دەرڤە

 ل وکمەدا جۆممۆنس مەدیایێن د وارێ رووسیا دە هەنە.