مەدیایا کوردی
مەدیایا کوردی | |
|---|---|
| |
 | |
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە |
کورد ل هەرێما خوە یا کەڤنەشۆپی یا نشتەجهبوونێئوو ل دیاسپۆرایێ، مینا کۆمێن دنئێ نئە تنیکی، پێشکێشکرنا مەدیایێ ب زمانەکی کو ژێ تێدگهیژن تەرجیه دکنئوو مەدیایێن کو ژ هەرێما وان، کوردستانێ، رادگهینن.[1]
دەستپێکا مەدیایا کوردی
ژ بەر نەبوونا دەولەتبوونا کوردانئا دیرۆکی، زمانێ کوردی دەرفەت نەدیت کو چاندا خوە یا نڤیسکی بئا وایەکە دەولەمەند پێش بخە. حەر چەند بەرهەمێن وەک دەستانائە ڤینێ یا مەمئوو زینئا ئا لم ئەهمەدێ خانی هشیاریا کوردی یا خوەندە-نڤیسەندەتیەکە سەربخوە خورت کربە ژی زمانێ کوردی بێتر ل سەر کەڤنەشۆپیێن دەڤکی بوو.ئە ڤ ژی ژ بەر وێ یەکێ یە کو ژ بەر جوداهیێن زمانی،ئە ردنیگاریئوو چاندی یێن گەلێ کورد ت جاری سیستەمەکە پەروەردەهیا کوردی یا یەکگرتی دەرنەکەتیە هۆلێ. ڤێ پەرچەبوونا زمانی یا گەلێ کورد ژی هشت کو ل وەلاتێن تێکلدار تیپئوو ئا لفابەیێن جودا دەرکەڤن هۆلێ. کوردێن ترکیێ، سووریەئوو ئەرمەنستانێ ژ سالێن 1930ان ڤر ڤە ب تیپێن لاتینی دنڤیسن لێ کوردێن Iراقئوو یێنئی رانێ ب پرانی الفابەیا سۆرانی یا کو ب تیپێنئە رەبی هاتنە نڤیساندن ب کار تینن.
وەشانێن نووژەنئێ ن ب زمانێ کوردی ل ئیمپەراتۆریائۆ سمانی دەست پێ کرن کو پرانیا هەرێما نشتەجهبوونا کوردان دگرت. ب ڤی رەنگی یەکەمین کۆڤارا/رۆژنامەیا ب کوردی یا ب ناڤێ “کوردستان” د سالا 1898ێ دە ل قاهیرەیێ دەرکەت.[2] ب تایبەتی ژی رۆناکبیرێن کوردێنئۆ سمانی یێن وەک دۆکتۆرئوو هەلبەستڤان ئەبدوللاه جەودەتێ داسکووزایی، رێبەرێ روهانی سەیدێ نوورسیئوو نڤیسکار سورەیا بەدرخانئوو جەلادەتئا لی بەدرخان هەول دان کو پەرگالەکە پەروەردەهیا کوردیئا ڤا بکن. داخوازا کو پشتی هلوەشینائۆ سمانیان، ل دەولەتێن ل پەی خوە یێن ل هەرێما نشتەجهبوونا کوردان نەکاری پێک وەرە.ئە ڤ یەک دێ وەک داخوازەک بمینە، ژ بەر کو پشتی هلوەشینائی مپەراتۆریائۆ سمانی، ل دەولەتێن ل پەی خوە ل هەرێما نشتەجهبوونا کوردان پەروەردەهیا ب زمانێ کوردی نەهاتە بجه کرن.
دەولەتێن کو ل پەیئی مپەراتۆریائۆ سمانیئا ڤابوون، وەک دەولەتێنئە رەبئێ ن سووریئوو Iراقئا ن ژی ترکیە، ژ بۆ نەدخوەستن بلا چاندا کوردی پێش بکەڤە. بەرەڤاژی ڤێ، زمانێ کوردی ل هەموو دەولەتان راستی زەختێن دژوار هاتیە.ئە ڤ یەک ژی دیار دکە کو چما دیاسپۆرایا کوردان هەر تم ژ بۆ وەشانێن کوردی رۆلەکە سەرەکە لیستنە. د دیرۆکا وەشانێن کوردی دە ب دەهان سالان نڤیسئوو وەشانێن کوردی تەنێ ل دەرڤەیی وەلات ممکون بوو. وەک میناک، ل ترکیێ وەشانێن ب زمانێ کوردی ب تەڤاهی قەدەخە بوونئوو ب گرتیگەهێ دهات جەزاکرن. گەلەک نڤیسکارێن کوردئێ ن کو ژ بەر خەباتا خوە نەچار مان وەلاتێ خوە بتەرکینن، تەنێ ب کۆچبەریێ دەرفەتا نڤیساندنائا زاد دیتن. ژ بەر ڤێ یەکێ وەشانێن ب کورمانجی ب گرانی ل وان دەڤەرێنئە ورۆپایێ کو کوردێن دیاسپۆرایێ پەیدا بوون دەرکەتن هۆلێ. حەتائی رۆ هن کورد تەنێ دەما کو ل سرگوونێ بن (میناک لئە ورۆپایێ) فێری بکارانینا زمانێ خوە یێ کوردی وەک زمانێ نڤیسکی دبن.
مەدیایا چاپکری
رۆژنامەگەریا کوردی
گۆتارا بنگەهین: رۆژنامەگەریا کوردی - گۆتارا بنگەهین: لیستەیا کۆڤارئوو رۆژنامەیێن کوردی
یەکەمین رۆژنامەیا کوردی ب ناڤێ “کوردستان” د 22ێ نیسانێ 1898ان دە ژئا لیێ مقداد مدهەت بەدرخان ڤە ل قاهیرەیا پایتەختا مسرێ دەست ب وەشانا خوە کریە. ژ وێ دەمێ ڤە رۆژا 22ێ نیسانێ وەک رۆژا رۆژنامەگەریا کوردی تێ زانین.ئە ڤ رۆژ ل هکوومەتا هەرێما کوردستانێ بئا وایەکی فەرمی وەکی رۆژا “رۆژنامەگەریا کوردی” هاتیە قەبوول کرن.ئە ڤ رۆژنامەیا یەکەمئێ د دیرۆکا کوردستانێ دە یە. حەر وها گەلێ کورد وێ دەمێ هەم ژئا لیێ فیزیکی، هەم ژئا لیێ چاندیئوو رامانی، هەم ژی د وارێ زمانئوو گەلەکئا لیێن دن دە ل هەمبەریئێ ریش، زلمئوو زۆرداریا دەستهلاتداران تێکۆشینا مانئوو نەمانێ دانە. تایبەتیئوو گرینگیەکە دنئا مەزنئا رۆژنامەیا کوردستانێ ژیئە ڤ بوو کو د دەمەکە وها دە هاتیە وەشاندن.
ئیرۆ چەند رۆژنامەئوو کۆڤارێن ب زاراڤایێن کوردی ل کوردستانئوو جیهانێ تێنە وەشاندن. دگەل کو هنەک بئا وایەکی سەربخوە تێنە چاپکرنئوو خوەدیێ مالپەرێن ینتەرنەتێئوو یێن مەدیایا جڤاکی نە ژی، هەر وەها هەر کو دچە زێدەتر شاخێن پۆرتالێن نووچەیانئێ ن مەزن ژی هەنە کو ب کوردی وەشانێ دکن - وەک دەنگێئا مەریکا کوردی[3]ئا ن لە مۆندە دپلۆماتقوە کوردی[4].
رادیۆیا کوردی
- گۆتارا بنگەهین: رادیۆیائێ ریڤانێ
رادیۆیائە ریڤانێ بەشا کوردی ب خەباتئوو کەفتوولەفتێن گرانئێ ن کەسێن وەکی حەجیێ جندی، ئەمینێئە ڤدالئوو خەلیل مورادۆڤ د سالا 1955ان دا دەست ب وەشانا خوە کریە.[5][6] خەلیل مورادۆڤ 24 سالان (ژ 1957ان هەتا 1981ێ) سەرۆکاتیا رادیۆیێ کریەئوو هەموو ستران،ئا واز، مقامئوو پیێسێن کوردی د دەما وی دە ب سەرۆکاتیا وی هاتنە قەیدکرن. ئەزنیڤا رەشید کو ژنا خەلیل مورادۆڤئە ، پشتی بێژەرئا نگۆ سپیکەریا 24 سالان (ژ سالا 1955ان دا،ئا نگۆ ژ دەستپێکێ) د سالا 1982ان دە ژ بەر تەمەندرێژیا خوە دەست ژ کارێ رادیۆیێ دکشینە. فەرمۆ،ئە زنیڤا رەشید یەکەم بێژەرا کوردانئێ ل جهانێ یە.
کانالێن تەلەڤیزیۆنێ
ب دەستپێکرنا وەشانێن هەرێمیئا تەلەڤیزیۆنێن پدکئوو ینک 1991ان ژ ڤر ڤە نێزی 15 سال دەرباس بوو. د 15 سالان دە تەلەڤیزیۆنڤانیا کوردی گەلەک پێشکەت. خئەبئات تڤ کو ل دهۆکێ د سالا 1992ان دە هاتە دامەزراندنئوو هن ژی ب ناڤێ ک.تڤ-دئوحئۆک وەشان دکە، تەلەڤیزیۆنا پێشینئا ب کوردی ل کوردستانێ بوو. حەر وها ل باشوورێ کوردستانێ تەلەڤیزیۆنا پارلامەنا کوردستانێ ژی هەر رۆژ 1-2 کاتژمێر وەشان دکر.[چاڤکانی هەوجە یە]
یەکەمین کانالا تەلەڤیزیۆنا ساتەلیتێ کو جارائە ول وەشانا خوە ب کوردی کر د سالا 1995ێ دە ب ناڤێ مەد تڤ هات ڤەکرن.[7] مەد تڤ د سالا 1994ان دە دەست ب وەشانێ کرئوو د سالا 1999ان دە هاتە گرتن. پشتی گرتنا مئەد تڤ مەدیا تڤ دەست ب وەشانێ کر. مەدیا تڤ ژی د سالا 2003ان دە هاتە گرتن. د هەمان سالان دە کوردستان تڤئوو کوردسات تڤ ژی ل حەرێما کوردستانێ یا باشورێ کوردستانێ دە ب ریا ساتەلیت دەست ب وەشانێ کرن. تەلەڤیزیۆنا فەرمی یائی رانێ ساهار تڤ ژی هەر رۆژ نێزی 5 کاتژمێر کوردی وەشان دکە. تەلەڤیزیۆنا فەرمی یا ترکیێ ترت ژی د 2004ان دە دەست ب وەشانا ب کوردی دکە.[8] ل باکورێ کوردستانێ هن تەلەڤیزیۆنێن جگایی هندک بە ژی کوردی وەشان دکن، پرانی کلپێن کوردی دوەشینن.
پلاتفۆرمێنئی نتەرنەتێ
چێبوونائی نتەرنەتێ ژ بۆ گەلەک کوردان گهاندنائا گاهیێن ب زمانێ خوە یێن زکماکی هێسانتر کریە. د هەمان دەمێ دە رێیێن ب تەڤاهی نوو ڤەبوونە ژ بۆ هەڤکاریئوو دانووستەندنێ. زمانێ کوردی ب تەلەفۆنێن دەستان یێن باقل ب ڤیئا وایی گهیشتیە دەستئوو بێریکا کوردێن چارئا لیێ جیهانێ. مرۆڤ کارە بێژە کو ژ سالێن 2000یئوو ڤر ڤە تێکیلیئوو دانووستەندنێن ب زمانێ کوردی زێدەتر بوویە، ژ بەر کو سایائی نتەرنەتێ، پۆتانسیەلێن نووئوو نەدیتی ل سەرئی نتەرنەتێ هاتنئا فراندن.
یەک ژ ڤان دەرفەتئوو پۆتانسیەلێن نوو ژی پلاتفۆرما زانینێ ویکیپەدیا یە کو دەرفەتا چێکرنائا نسیکلۆپەدیەکەئا زاد ب زمانێ کوردیئا فراندیە. ویکیپەدیایا کوردی کو د سالا 2004ێ دە کەتە وەشانێ گەلەکی پۆپولەر بوویە[9]ئوو ژ بۆ هەموو کوردێنئە لەقەدار، چالاکڤان، رۆژنامەڤانئوو زانیاران بوویە چاڤکانیەکە پێباوەرئا زانینێ.[10]
ب دەرکەتنا مەدیایا جڤاکی رەئە لەقەیا ل سەر زمانێ کوردی هەر کو چوو زێدە بوو. ب ڤیئا وایی کورد ل چارئا لیێ جیهانێئە لەقەیا خوە یا ب زمانێ کوردی رە بئا وایەکی هێسانترئوو ئۆ تانتیک ب گەلەک کەسێن دنئێ نئە لەقەدار رە پارڤە دکن.ئی رۆ ل سەر فاجەبۆۆک[11]، Iنستاگرامئوو پلاتفۆرما خ (بەرێ توتتەر) باندۆرکەرێن/نفلوەنجەرێن کوردیاخێڤ هەنە کو ژیانا کوردی، موزیک، وێژەئوو شانۆیا کوردی بەلاڤ دکن. فەنۆمەنێنئی نتەرنەتێ یێن کورد ژی ب رێکووپێک ل سەرانسەرێ جیهانێ ناڤدار دبن.
رەوشائی رۆ یا مەدیایا کوردی
گەلەک مەدایێن کوردی یێن هەیی ژ بەر هەرێما کو دشۆپینن نێزی رێخستنئا ن پارتیەک سیاسی نە. د سەدسالا 21ێ دە ژی ب ڤەکرنا بەشێن ب زمانێ کوردی یێن پلاتفۆرمێن نووچەیانئێ ن ناڤنەتەوەییئوو کۆڤارێن جودا، وەشانێن کێم-زێدە بێالی هاتنئا فراندن. وەکی دن، ب دامەزراندنا رووداوێ رە وەشانا کوردی گهیشتیەئا ستەکە پرۆفەسیۆنەل.ئی رۆ رووداو یەک ژ گرینگترین ژێدەرێن نووچەیانئە ل رۆژهلاتا ناڤین.[12]
ژئا لیێ دن ڤە کانالێن تەلەڤیزیۆنێ یێن کورد کو ژ هێلا کوردێن دیاسپۆرایێ ڤە ل باژارێنئە ورۆپایێ تێن برێڤەبرنئوو وەکی پاشماییێن مەد تڤ تێن دیتن، راستی زەختێن پۆلیسئوو دەولەتێ تێن.[13] حەری داوی د نیسانا 2024ێ دە، پشتی کو ل ستەمبۆلئوو ئەنقەرەیێ رۆژنامەگەرێن رەخنەگرێن هکوومەتێ هاتبوون گرتن[14]، ل بروکسەلێ سەردەگرتن ل ستودیۆیێن ستێرک تڤئوو مەدیا حابەرێ پێک هات. ترکیە هەول ددە زەختێ ل سەر وەلاتێن تێکلدار زێدەتر بکە دا کو چاپەمەنیا ستێرک تڤ بێ راوەستاندن.[15]
لیستەیا مەدیایێن کوردی
کانالێن تەلەڤیزیۆنێ
ل ژێر لیستەیێن تەلەڤیزیۆنێن کوردی هاتنە نڤیساندن کو د دیرۆکێن جهێرەنگ دە هاتنە ڤەکرن.
ژ کوردستانا باشوور
- دوهۆک تڤ − http://www.ktvonline.com
- گال کوردستان تڤ − ژ کوردستانائا زاد (باشور) وەشان دکە. حەرێمی − سلێمانی، پئوک [1] گرێدانائا رشیڤێ 2017-07-04 ل سەر وایباجک ماجهنە
- گال کوردستان حەولێر
- گال کوردستان سلێمانی
- گئولئان تڤ کانالەکە هەرێمی − [2][گرێدان دامی مریە]
- حاولەر تڤ
- کانال 4 − بەرنامەیێن خوەشگوزەرانی، ل حەولێر پەخش دبە.
- کجپ تڤ − کانالەکە هەرێمی [3] گرێدانائا رشیڤێ 2017-12-21 ل سەر وایباجک ماجهنە
- کەرکوک تڤ − ژ کەرکووکێ، پرزمانی یە (کوردی،ئە رەبی، ترۆمانیئوو سوریانوو/استووری − پئوک
- کنن جهاننەل − ژ کوردستانا باشور (سلێمانی) وەشان دکە [4] − پارتیا گۆرران
- کۆرەک تڤ − کانالەکە موزیکێ − ژ حەولێر وەشان دکە.
- کوردستان تڤ − [5]
- کوردماخ − باسەد ن سۆوته کوردستان
- کوردسات − سلێمانی، پئوک [6]
- کتڤ − کانالەکە هەرێمی [7] گرێدانائا رشیڤێ 2010-08-24 ل سەر وایباجک ماجهنە
- نرت تڤ − ژ سلێمانی − سەربخوە
- پایام تڤ − ژ سلێمانی − Iسلامج گرۆوپئۆ ف کوردستان
- پدک تڤ − کانالەکە هەرێمی
- پەلستانک تڤ − کانالەک ژ بۆ زارۆکان، ژ دهۆکێ
- پئەروئەردئە تڤ − کانالەکە هەرێمی
- پئوک تڤ − کانالەکە هەرێمی [8] گرێدانائا رشیڤێ 2018-03-30 ل سەر وایباجک ماجهنە
- سلێمانی تڤ
- سپەدا تڤ − ژ حەولێر، کوردستان Iسلامجئو نۆن
- ڤین تڤ − کانەلەکا موزیکا کوردی یە. ژİ دهۆکێ وەشانێ دکە. [ڤنتڤ.نەت/]
- خئاک تڤ − کانالەکە هەرێمی [9] گرێدانائا رشیڤێ 2017-09-12 ل سەر وایباجک ماجهنە
- زاگرۆس تڤ − ژ کوردستانا باشور وەشان دکە − حەولێر، کدپ [10]
- زاگرۆس تڤ − کانالەکە نەتەوەیی یا پارێزگەها کرماشانێ یە − ب کوردیئوو فارسی وەشان دکە
- زارۆ تڤ − کانالەک ژ هکوومەتا هەرێما کوردستان رە ژ بۆ زارۆکان، ژ حەولێر [11] گرێدانائا رشیڤێ 2015-11-18 ل سەر وایباجک ماجهنە
ژ کوردستانا باکور
- ترت کوردی − بەشا کوردی یا تڤ یا کۆمارا ترکیەیێ یە. ساتەلیت [12]
- زارۆک تڤ − کانالەکەئە سمانی ژ بۆ زارۆکان (ب کورمانجی، کرمانجکیئوو سۆرانی)، ژئا مەد [13]
یێن هاتنە گرتنئا ن سەکناندن
- دەنگە تڤ
- دیژلە تڤ
- دونیا تڤ − ژ دیلۆکێ وەشان دکە − کانالەکەئۆ لی یا تەریقەتا فەتهوللاه گüلەنئە
- گüن رادیۆ-تڤ − ژئا مەدێ وەشان دکر
ژ کوردستانا رۆژهلات
- Iلام − کانالەکە پارێزگەها (Iلام)ئە ، گرێدایی کۆمارائی سلامی یائی رانێ یە (IرIب)، ب کوردیئوو فارسی وەشان دکە
- کورد تڤ − کانالەکە پارێزگەها سنە یە، گرێدایی کۆمارائی سلامی یائی رانێ یە (IرIب)، ب کوردیئوو فارسی وەشان دکە
- مهاباد − کانالەکە هەرێمی یا مەهابادێ یە، گرێدایی کۆمارائی سلامی یائی رانێ یە (IرIب)، ب کوردیئوو فارسی وەشان دکە
- سئاحئار تڤ−بئەشئا کئوردئی − ژئی رانێ وەشان دکە، بەشا کوردیا تڤ یا کۆمارائی رانێ یە. ساتالیت−نەتەوی [14]
- ئورمیە تڤ
- وەستئا زەرباژان − کانالەکە هەرێمی یا ئوورمیەیێ یە، گرێدایی کۆمارائی سلامی یائی رانێ یە (IرIب)، ب کوردیئوو فارسی وەشان دکە
- کوردستان تڤ − ل کوردستانا رۆژهلات (سینە) وەشانێ دکە.
ژئە ورۆپا
- ئاسئۆسات تڤ − ژ سوێدئوو ئا لمانیایێ وەشانێ دکە [15] گرێدانائا رشیڤێ 2021-02-11 ل سەر وایباجک ماجهنە
- چرا تڤ یەکەمین کانالا تەلەڤیزیۆنێ یا ێزیدیان (https://karwan.tv/cira-tv.html)
- ئێزیدا تڤ − ژئە ورۆپایێ وەشانێ دکە. [16] گرێدانائا رشیڤێ 2016-06-30 ل سەر وایباجک ماجهنە
- گüن تڤ
- کمج تڤ − ژ سوێدێ وەشان دکە − یەکەم تڤ یا موزیکێ یا سەربخوە یە − ساتالیت−نەتەوی [17] گرێدانائا رشیڤێ 2021-07-27 ل سەر وایباجک ماجهنە
- کۆمالا تڤ − ژ سوێدێ وەشانێ دکە. [18] گرێدانائا رشیڤێ 2008-12-20 ل سەر وایباجک ماجهنە
- کورد 1 − ژ کوردستانا باشور 24 کاتژمێر وەشان دکە − کانالەکە سەربخوە ساتالیت−نەتەوی [19] گرێدانائا رشیڤێ 2017-07-12 ل سەر وایباجک ماجهنە
- کورد جهاننەل − ژ لۆندۆنێ وەشان دکێ. [20]
- ممج ژئە ورۆپا وەشان دکە. یەکەم تڤئا موزیکێ یە − ساتالیت−نەتەوی − نێزی پکک'ێ [21] گرێدانائا رشیڤێ 2019-06-06 ل سەر وایباجک ماجهنە
- نەورۆز تڤ − ژ سوێدێ وەشانێ دکە − پژئاک [22] گرێدانائا رشیڤێ 2019-01-24 ل سەر وایباجک ماجهنە،
- نووچە تڤ − باسەد نئە ورۆپە، فۆر وهۆلە کوردستان، سپەجفج نۆرتهەرن کوردستان
- رۆژ تڤ ژئە ورۆپا وەشان دکر. [23]
- رۆژهەلات تڤ − ژ سوێدێ وەشانێ دکە.[24] گرێدانائا رشیڤێ 2011-07-28 ل سەر وایباجک ماجهنە
- رۆناهی تڤ − ژ بۆ رۆژاڤایێ کوردستانێ − نێزی پکک/پید یە
- ستێرک تڤ
- تسهک تڤ − تسهک تڤ ژ فرانسا یێ وەشانێ دکە − کدپI [25] گرێدانائا رشیڤێ 2010-08-02 ل سەر وایباجک ماجهنە
چاڤکانی
- ^ کەرەمسجهامبەرگەر (15 گولان 2017). "دە لانگە گەسجهجهتە دەر ڤەرفۆلگونگ کوردسجهەر مەدەن – نئە ورۆپا". مئەدIئەنرئەئالIتÄت (بئا لمانی). رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "122 ژاهرە کوردسجهە پرەسسە". ئانف نەوس (بئا لمانی). رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "ڤئۆئا کورمانژ". ڤۆجەئۆ فئا مەرجا. رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "لە مۆندە دپلۆماتقوە کوردی - رۆژنامەگەرییا ناڤنەتەوەیی، هزرائا زاد". کو.مۆندەدپلۆ.جۆم. رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "ئەرڤان رادیۆسو کایıتلارıئە رشمەئا چıلدı". ئاگۆس (ب ترکی). 5ئا دار 2020. رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ للج، حەلخ جۆنسولتنگ. "ئەرمەنı رادیۆسو'نون کüرتچەئا رشڤئە رشمەئا چıلدı". ووو.ەرمەنهابەر.ام (بئی نگلیزی). رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ ""20 یەارسئا فتەر": تهە فرستئە ڤەر کوردسه ساتەللتە تەلەڤسۆن جهاننەل مەد تڤ". ڤرژەئو نڤەرستەت بروسسەل (بئی نگلیزی). رۆژا گهشتنێ 5 چریا پاشین 2024.
- ^ "ترت کوردی-زندی تڤ". ترتکورد.جۆم.تر. رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "وکپەدا لۆۆکس تۆئە خپاند کوردسه جۆنتەنت". ووو.روداو.نەت. رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "ویکیپەدیا:زمان". ویکیپەدیا. 29 چریا پێشین 2023.
- ^ حابەر، Iنتەرنەت (15 کانوونا پاشین 2010). "فاجەبۆۆکئێ دی ب کوردی ژی هەیە". İنتەرنەتهابەر (ب ترکی). رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "ئابۆوتئو س". ووو.روداو.نەت. رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "بەلگسجهە پۆلزە ڤەروüستەت کوردسجهە مەدەنهäوسەر". ئانف نەوس (بئا لمانی). رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "ژۆورنالست:ننەن نئا نکارائو ند Iستانبول فەستگەنۆممەن -ئو پدئاتئە". ئانف نەوس (بئا لمانی). رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.
- ^ "بەلچکا پۆلسندەن تەرöر öرگüتü پکک'نıن تەلەڤزیۆن کاناللارıنائۆ پەراسیۆن". ووو.اا.جۆم.تر. رۆژا گهشتنێ 6 چریا پاشین 2024.