مار
مار | |
---|---|
مارێ کەسک (مالپۆلۆن مۆنسپەسسولانوس) | |
دابەشاندنا زانستی | |
جیهان: | ئانمالا |
فلووم: | جهۆرداتا |
بنەفلووم: | ڤەرتەبراتا |
چین: | رەپتلا |
بنەچین: | داپسدا |
ژێرەچین: | لەپدۆساورۆمۆرپها |
ژۆرەکۆم: | لەپدۆساورا |
کۆم: | سقواماتا |
بنەکۆم: | سەرپەنتەس لنناەوس، 1758 |
مار (سەرپەنتەس)، بنەکۆمەکە خژەندەیانئە .
شایەس
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]مار ب رەنگئوو جورەیێن کراسێن خوە تێن ڤەقەتاندن. کراسێ ماران زوا یەئوو ژ بۆ گهیشتنێ پێویستئە هن جاران کراسێن خوە ژ خوە دکن. سێ گرێدانێن دلێ ماران هەنە. درانێن وان بەرەپاش ڤە خوار ن. حنەک مار بژەهرە نە. ژ بۆ گەرماهیا لاشێن خوە پررانی د گەرما رۆژێ دە دەردکەڤن نێچیرێ. زڤستانێ د بنەردێ دە نیڤتەڤزی دەرباس دکن. ب خوارنائا ژالێن پچووک دژین. حن جورەیێن ماران نێچیرا خوە بەرێ دخەنقینن، پاشێ دادقورتینن.
رەفتار
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]ژ ژەهرا ماران هن دەرمانێن بژیشکیێ چێدبە. دەما دادقولتینن ژی دکارن بێهنا خوە بگرن. ب هەستیێن ل سەر چەنا خوە پێلێنئە ردێ گوهداری دکنئوو دبهیسن. حن جورەیێن مارا گەرما نێچیرا خوە دبیهیسنئوو بئا لیکاریا ڤێ خەیسەتێ دکارن ب شەڤێ ژی نێچیرێ بکن. مار ب هێکان دوەلدن.
گەلەک فامیلە، جنسئوو جورەیێن ماران هەنە.
فامیلەیێن ماران (سەرپەنتەس)
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- ئالەتهنۆپهدا - نۆپجسا، 1923
- ئاجرۆجهۆردداە- بۆناپارتە، 1831
- ئانلداە - ستەژنەگەر، 1907
- ئانۆمۆجهلداە - جوندالل، واللاجه & رۆسسمان، 1993
- ئاتراجتاسپدداە - گüنتهەر، 1858
- بۆداە - گرای، 1825
- بۆلیەرداە - حۆففستەتتەر، 1946
- جۆلوبرداە - ئۆپپەل، 1811
- جیلندرۆپهداە - فتزنگەر، 1843
- ئەلاپداە - ف. بۆە، 1827
- لۆخۆجەمداە - جۆپە، 1861
- پیتهۆنداە - فتزنگەر، 1826
- ترۆپدۆپهداە - برۆنگەرسما، 1951
- ئورۆپەلتداە - مüللەر، 1832
- ڤپەرداە - ئۆپپەل، 1811
- خەنۆپەلتداە - بۆناپارتە، 1845
- سجۆلەجۆپهدا - جۆپە، 1864
- ئانۆمالەپدداە - تایلۆر، 1939
- لەپتۆتیپهلۆپداە - ستەژنەگەر، 1892
- تیپهلۆپداە - مەررەم، 1820
مارێن کوردستانێ
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- مارێ رەش
- مارێ بۆز
- مارێ بەلەک
- مارێئا ڤی
- مارێ بۆچ قوت
- مارێ کەسک
- مارێکۆر
- کۆرەمار
- تیرەمار
- ئەژدەها
- کەرەکۆر
- مارێ سنجێ
- مارێ بێدوڤ ("بێدوڤ" ژ ژێ رە تێ گۆتن، ژ بەر کو دوڤێ وێ کنئە )
میتۆلۆژیئوو باوەری ل سەر ماران
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]ب نێزکی د هەموو چاندان دە مارئا ژالەکی میتۆلۆژیکئە . د میتۆلۆژیا کوردان دا ژی مارێ مەزن ب ناڤی ەژدیئوو مارێ رەش جیهەکی گرنگ دگرە. د ناڤ کوردان دە باوەرییەک هەیە کو مار دکاننئا شقا میرۆڤان ببن. مەسەلەیێن مارێنئا شق ل کوردستانێ پر تێن گۆتن. گۆری باوەرییە کو مارەک، ب تایبەتی ژی مارێ رەش،ئا شقا مەرڤان بە ژ مەرڤان ناگەرە تم ل شۆپە مەرڤان چەخدبەئوو زەرارێ نادە مەرڤان.
ل سەر مارێ رەش نستییاک هەیە. وەختێ کوئە وان بازددن سەر هەڤ مەرڤ پاچەکی سەر را بەڤێژ مرازێ مەرڤان قەبوول دبە.
کورد دبێژن کو مەرڤ مارەکی ب چفت بکوژەئا مپەیی خوە تێ مەرڤان دبینەئوو ب مەرڤان دگرە. وێ لۆمێ دخوازە کو مەرڤائا مپەییئە ڤی ببینەئوو بکوژە.
جیێ مارێ رەش د چاندا کوردان گەلەک گرینگئە .دهێ گۆتن کو مارێ رەشئە ڤیندارێ مەرەڤان نەخاسم ژیئە ڤیندارێ کەچێن بێریڤانی دبن.مارێ رەشئە ڤیندارێ کێ ببە هەیتا داویا تەمەنێ خوەئا خلبە د رێیا بێریان دە وێ د شۆپینەئوو دپارزە.ژئا لیێ دن ڤە ل گۆری دهێ قالێ مارێ رەش مارەکی بێ زەرار لێ هەیفهلدێرئە .ئەو توجار هەگەر زەرارەک نەدیتبە ژ بەر خوە ڤە خسارێ نادە توکەسی.لێ هەگەر ژ هنەکان تاهل بووبە هەیتا داویا تەمەنێ خوە وی کەسی دشۆپینەئوو کەنگی بە ژی هەیفا خوە ژێ دستینە.
کراسێن ماران ل گۆری دهێ قالێ ژ گەلەک نەخوەشیان رە د سەری دە ژئێ شا چاڤئوو سەری رە باش دهێ پەژراندن.
پێشانگەه
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]-
ڤپەرا بەروس
-
جرۆتالوس سجوتولاتوس
-
لاتجاودا سپ
-
مارەک کۆژەرەکئە دخوە.
-
داسیپەلتس
-
مالپۆلۆن نسگنتوس
-
مالپۆلۆن نسگنتوسئێ کەسکە
-
مارێ رەش
-
مارێ سەرمەزن
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]گرێدانێن دەرڤە
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]ل وکمەدا جۆممۆنس مەدیایێن د وارێ مار دە هەنە
- "سناکەسئۆ ف تهە Iندان سوبجۆنتنەنت". ناتورەماگجس کەرالا پهۆتۆ گاللەری. ژ ۆریژینالێ د 21ئا دار 2009 دە هاتئا رشیڤکرن. رۆژا گهشتنێ 17 هەزیران 2013.
- "ئابۆوت سناکە جەلل". سناکە جەلل. (IندIئا)
- "سناکە وۆرلد". رەپتلەسوەب.جۆم. ژ ۆریژینالێ د 3 تیرمەه 2008 دە هاتئا رشیڤکرن. رۆژا گهشتنێ 17 هەزیران 2013.
- "وهات'س تهات سناکە؟".ئۆ پلIن.
- "حەرپەتۆلۆگی داتاباسە". سوەدسه موسەومئۆ ف ناتورال حستۆری.
- ببج ناتورە: گرێدانائا رشیڤێ 2014-03-01 ل سەر وایباجک ماجهنە سناکە نەوس،ئا ند ڤدەۆ جلپس فرۆم ببج پرۆگراممەس پاستئا ند پرەسەنت.