کۆسۆڤا

رەپوبلکائە کۆسۆڤëس (ئالبانی)
رەپوبلکا کۆسۆڤۆ/Република Косово (سەربی)
کۆمارا کۆسۆڤایێ
(ئالا) (نیشان)
سروودا نەتەوی: حمن رەپوبلکëس سë کۆسۆڤëس
نەخشەیا کۆسۆڤا ب ناڤچەیێن خوە
زمانێن فەرمی	ئالبانیئوو سەربی
زمانێن هەرێمی	ترکی ل پرزرەن
زمانێن هندکانی	86% ئالبانی 10،5% سەربی 3،5% زمانێن دن
ناڤێ نیشتەجهان	کۆسۆڤاریئوو سەرب
پایتەخت	پرشتینا
سیستەما سیاسی	پەرگالا پارلامەنتەر
- سەرۆککۆمار: ئالبن کورت - سەرۆکدەولەت: ڤژۆسائۆ سمان
رووەرد  - گشتی	10.877 کم2
گەلهە  - گشتی (2022)  - بەربەلاڤی	1،8 میلیۆن کەس 175،4 کەس/کم2
سەرخوەبوون	17ێ سبات 2008ان
دراڤ	ئەورۆ
دەم	ئوتج+1ئوو ئو تج+2 مارت/نیسان
نیشانائی نتەرنەتێ	کس.
کۆدا تەلەفۆنێ	+383
نەخشەیا کۆسۆڤایێ لئە ورۆپا

کۆسۆڤا (ب البانی: کۆسۆڤائا ن کۆسۆڤë، سەربی: Косово، کۆسۆڤۆ) دەولەتەکە ل باشوور رۆژهەلاتائە ورۆپایێ کۆ خوە وەک دەولەتەکە سەربخوە دایە زانین. د 17ێ شباتێ 2008ان دە مەجلیسا کۆسۆڤایێ سەرخوەبوونا خوە ژ سەربستانێ دا زانین. ژ وێ دەمێ ڤە ژئا لیێ 101 وەلاتێنئە ندامێن نەتەوەیێن یەکبوویی ڤە وەکە دەولەتەکە سەربخوە هاتیە ناسکرن.

سینۆرێن وێیێ ب سەربستان، مۆنتەنەگرۆ، ئالبانیائوو ماکەدۆنیایا باکور رە هەنە.ئە و نفووسەکێ سەر دو ملیۆنان رە یێ کۆ ب پرانی ژ البانان پێک تێ دهەورینە. پایتەختا وێئوو باژارێ وێ یی هەری مەزن پرشتینا یە. پرانیا ناڤەندا کۆسۆڤایێ ژئا لیێ دەشتئوو زەڤیێن بەرفرەهئێ ن دوکاگژنئوو کۆسۆڤایێ ڤە سەردەستئە . چیایێن لانەتئوو Šار ل باشووررۆژاڤائوو باشووررۆژهلات بلند دبن.

دیرۆک

د کەڤناریا کلاسیک دە،ئە شیرا ناڤەندی یا کو ل سەر خاکا کۆسۆڤایێ دەرکەتبوو هۆلێ داردانی بوون، کو د سەدسالا 4انئێ بەری زایینێ دە ب ناڤێ پادیشاهیا داردانیایێ سیاسەتەک سەربخوەئا ڤا کرن.ئە و د سەدسالا 1ان دە بەری زایینێ ژ هێلائی مپەراتۆریا رۆمایێ ڤە هاتە گرێدانئوو ژ بۆ هەزارسالا پێش دە،ئا خا بەشەک ژئی مپەراتۆریا بیزانسی ما، کو دەستهلاتداریا وێ ژ هێلائێ ریشێن سلاڤیان ڤە د دەستپێکا سەدسالا 6ان-7ان پ.ز. دە هاتە هلوەشاندن. د سەدسالێن پاشێ دە، کۆنترۆلا هەرێمێ د ناڤبەرا بیزانسیانئوو یەکەمئی مپاراتۆریا بولگارستانێ دە جه گرت. د سەدسالا 13ان دە، کۆسۆڤا بوو بنگەها دەولەتا سربی یا ناڤینئوو د هەمان دەمێ دە ژ سەدسالا 14ان ڤە بوو ناڤەندا دێرائۆ رتۆدۆکسئا سربی، دەما کو ستاتوویا وێ ژ بۆ باڤکسالاری هاتە بلند کرن. بەرفرەهبوونائۆ سمانیان ل بالکانان د داویا سەدسالا 14انئوو 15ان دە بوو سەدەما تێکچوونئوو هلوەشینائی مپەراتۆریا سربی; شەرێ کۆسۆڤایێ یا سالا 1389-ان وەکی یەک ژ دەمێن دیارکەر د دیرۆکا سەردەما ناڤینئا سربی دە تێ هەسباندن.ئۆ سمانیان پشتی شەرێ دویەمینئێ کۆسۆڤایێ هەرێم ب تەمامی ب دەست خست.ئی مپاراتۆریائۆ سمانی هەتا سالا 1912ان ب قاسی پێنج سەدسالان ل هەرێمێ هوکوم کر.

د داویا سەدسالا 19ان دە، کۆسۆڤا ناڤەندا تەڤگەرا نەتەوەیی یائا رناڤوتی بووئوو سەرهلدانائا لبانی یا سالا 1910انئوو سەرهلدانائا لبانی یا 1912ان لێ قەومی. پشتی تێکچوونا وان د شەرێن بالکانان دە،ئۆ سمانیان کۆسۆڤا رادەستی سربیستانئوو مۆنتەنەگرۆیێ کرن. حەردو وەلات پشتی شەرێ جیهانێ یێ یەکەم بەشداری یوگۆسلاڤیایێ بوونئوو پشتی هەیامەکئو نیتەرپارێزیا یوگۆسلاڤیایێ ل پادیشاهیێ، دەستوورا یوگۆسلاڤیایێ یا پشتی شەرێ جیهانێ یێ دویەمین پارێزگەها خوەسەرئا کۆسۆڤائوو مەتۆهیا د ناڤ کۆمارا دامەزرینەرئا یوگۆسلاڤیا یا سربستانێ دەئا ڤا کر.ئا لۆزیێن د ناڤبەرا جڤاکێنئا رناووتئوو سربئێ ن کۆسۆڤایێ دە د سەدسالا 20-ان دە شەوتینئوو جار جاران ب توندیئوو توندووتووژیەکە مەزن دەرکەتن، د شەرێ کۆسۆڤایێ یێ 1998ئوو 1999ان دە کو دئە نجامێ دەئا رتێشا یوگۆسلاڤیایێ ڤەکشیائوو میسیۆنا رێڤەبەریا دەمی یا نەتەوەیێن یەکبوویی ل کۆسۆڤا هاتە دامەزراندن. د داویێ دە، کۆسۆڤا بئا وایەکی یەکالی سەرخوەبوونا خوە ژ سربیستانێ د 17 سبات 2008 دە راگهاندئوو ژ وێ دەمێ دە ژ هێلا 101 دەولەتێنئە ندامێن نەتەوەیێن یەکبوویی ڤە وەکی دەولەتەک سەروەر هاتە پەژراندن. سربستان ب فەرمی کۆسۆڤایێ وەک دەولەتەکە سەربخوە ناس ناکەئوو هەر چەندی کوئە و دەستهلاتداریا سازیێن کۆسۆڤایێ وەکی بەشەک ژ پەیمانا بروکسەلێ یا 2013ان قەبوول دکە،ئە و وەکی پارێزگەها خوەسەرئا کۆسۆڤائوو مەتۆهیا یا پێکهاتی یا وێ دبینە.

کۆسۆڤا وەلاتەک پێشکەفتی یە کو خوەدانئا بۆریەک داهاتا ناڤین یا ژۆرینئە .ئە و ژ دەستپێکا کریزا دارایی یا 2007-2008 ڤە د دەه سالێن داوی دە مەزنبوونائا بۆری یا زەخم ژیایە کو ژ هێلا سازیێن دارایی یێن ناڤنەتەوەیی ڤە هاتی پیڤاندن. کۆسۆڤائە ندامێ فۆنا پەرەیانئا ناڤنەتەوەیی، بانکا جیهانی یەئوو ژ بۆئە ندامتیا کۆنسەیائە ورۆپایێ، ئونئەسجئۆ،ئی نتەرپۆلێئوو ژ بۆ ستاتوویا چاڤدێر د تەشکیلاتا حەڤکاریائی سلامی دە سەرلێدان کریە.

گەلهەناسی

وێنەیی پایتەختا کۆسۆڤایێ، پرشتینا

ئالبانیئوو سەربی زمانێ فەرمی یا کۆسۆڤا نە یە.ئە ڤ هەردوو زمان ب سەدسالانە کو ل کۆسۆڤایێ تێئا خاڤتن. ب کێماسی زمانێ بولگاریئوو ترکی ژی ل وەلات تێئا خاڤتن. پرانیا ترکاخڤێن کۆسۆڤایێ ل باژارئوو ناڤچەیێن پریزرێن، فەریزایئوو ل پرشتینایێ دژین.

لیستەیا دەمۆگرافیکێن باژارێن کۆسۆڤایێ:

باژارێن یا مەزن (2015)
باژارێن کۆسۆڤایێ	لیستێ	مەترۆ	نیفووسا مەترۆیێ	لیستێ	مەترۆ	نفووسا مەترۆیێ
	1	پرشتینا	204،721	11	سوڤا رەکا	59،681
	2	پرزرەن	186،986	12	راهۆڤەج	58،908
	3	فەرزاژ	101،174	13	مالسهەڤا	57،301
	4	پەژا	97،890	14	لپژان	56،643
	5	گژاکۆڤا	94،543	15	سکەندەراژ	51،746
	6	پۆدوژەڤۆ	83،425	16	ڤت	46،742
	7	مترۆڤجا	80،623	17	دەچان	41،173
	8	گژلان	80،525	18	Iستۆگ	39،604
	9	ڤوسهترر	64،578	19	کلنا	39،208
	10	درەناس	60،175	20	کۆسۆڤۆ پۆلژە	37،048

لیستەیا دینێن کۆسۆڤایێ:

دینێن کۆسۆڤایێ
دین			سەدی
مسلمان		پیرانیا گران سونیتی	95.6%
خرستیانی		کاتۆلیکئوو ئۆ رتۆدۆکس	3.7%
-کاتۆلیکێ رۆمانی			2.2%
-دێرائۆ رتۆدۆکس یا رۆژهلات			1.5%
بێ-دین			0.1%
یا دن			0.1%
نایێ زانن			0.1%

پێژگەه

 گۆتارا بنگەهین: پێژگەها کۆسۆڤایێ

تاڤائە پرزرەنت

پێژگەها کۆسۆڤایێ ژ خوارن-ڤەخوارنێن کۆسۆڤایێ رە تێ گۆتن. پێژگەها کۆسۆڤایێ ژ یێن گەلێن جیران نە جوداترئە . شاخەک ژ پێژگەها بالکانی یە. د بن باندۆرا خوارن-ڤەخوارنێن البانی، یەونانی، رۆمی (ترکی)، سلاڤی، یتالیئوو گەلێن جیران سەرب، کرۆاتیئوو بۆسنایی دە رەنگێ خوە گرتیە.

پێشانگەه

• 
  پرتووکخانەیا نەتەوەیی یا کۆسۆڤایێ، ل پرشتینایێ

مژارێن تێکلدار

• ئالبانێن ماکەدۆنیایێ باکور

گرێدانێن دەرڤە

 ل وکمەدا جۆممۆنس مەدیایێن د وارێ کۆسۆڤا دە هەنە.