Шахматтан әйелдер арасындағы әлем чемпиондары
Чемпионат тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әйелдер арасындағы Дүниежүзілік шахмат чемпионаты алғаш 1927 жылы өткізілген. Бірінші «титулды ерекше жан» Вера Менчик атанды, ол Ресейде туған және сонда өскен, ал кейін Англияға көшкен. Лондонда ол әлем чемпионатына қатысып, Лондонда қайтыс болды — жеңілмейтін — 1944 жылы неміс авиациясының атқылауы кезінде көз жұмды.
Кеңестік кезең
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әйелдер арасында атағы үшін күрес 1949 жылы қайта жанданды. Мәскеудегі әлем чемпионатында кеңестік шахматшы Людмила Руденко жеңіп алды.
Содан бері 1991 жылға дейін шахмат тәжі Кеңес Одағында қалды.
1953 жылы оны Елизавета Быкова иеленді, ол әлем чемпионын 1962 жылға екі жылдық үзіліспен ұстап тұрды, ол кезде тәжді Ольге Рубцоваға уақытша берген еді.
Ал содан кейін көрнекті грузин шахматшылардың кезегі келді.
Грузин феномені
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1962 - 1978 жылдары әлем чемпионы Нона Гаприндашвили аталып жүрді, оның атына Грузияда көше атауы берілген. Тірісінде ондай марапатқа Тбилисиде ешкім иеленбеген еді.
1978 жылы Гаприндашвили шахмат тәжін Майя Чибурданидзеге берді, ол шахмат тарихында әйелдер арасындағы ең жас әлем чемпионы атанды — ол кезде оның жасы небәрі 17 жаста еді. Тек 1991 жылы Чибурданидзе әлем біріншілігіндегі матчта қытайлық Се Цзюньге жеңіліп қалды.
Тағы бір ескерерлігі, әлем чемпионы финалына грузиндық шахматшы — Нана Александрия екі рет шыққан еді, екеуінде де Нона Гаприндашвилиге (1975) және Майя Чибурданидзеге (1981) жеңілді.
Қытайдың кезегі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Се Цзюнь шахмат ханшайымы екі мерзімде болды: 1991 жылдан 1996 жылға дейін және 1999 - 2001 жылдары. Ол чемпион атағын Венгриядан келген Жужа Полгарға берді, ал кейін қайтарып алды (алайда, осы жолы Полгар атағын қорғамады).
2001 жылдың аяғынан әлем чемпионаты — екінші нокаут-жүйесі бойынша — Мәскеуде өтті. Қазіргі чемпион Се Цзюнь турнирге қатыспады. Жаңа чемпион қытайлық Чжу Чэнь атанды, ол ресейлік Александра Костенюкті ымырасыз финалда жеңді, онда ешқандай тең- ойын аяқталмады, және ойын тай-брейкке дейін барды.
2004 жылдың жазында — тағы да, атағын ұстаушылардың қатысуынсыз — Элисте алдын ала ағымдағы Әлем чемпионаты өтті. Антоанета Стефанова финалдық матчта ресейлік Екатерину Ковалевскаяны жеңді.
Ал 2006 жылдың көктемінде чемпион қытайлық Сюй Юйхуа атанды, финалда Алису Галлямованы жеңді.
Әлем чемпиондары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]№ | Суреті | Чемпион | Өмір сүрген уақыты | Мемлекет | Чемпиондық жылдары |
---|---|---|---|---|---|
1 | Вера Менчик | 1 наурыз 1906 — 27 маусым 1944 | КСРО Чехословакия Ұлыбритания |
1927—1944 | |
2 | Людмила Руденко | 27 шілде 1904 — 26 ақпан 1986 | КСРО | 1950—1953 | |
3 | Елизавета Быкова | 17 қараша 1913 — 8 наурыз 1989 | КСРО | 1953—1956 | |
1958—1962 | |||||
4 | Ольга Рубцова | 20 тамыз 1909 — 13 желтоқсан 1994 | КСРО | 1956—1958 | |
5 | Нона Гаприндашвили | 3 мамыр 1941 | КСРО | 1962—1978 | |
6 | Майя Чибурданидзе | 17 қаңтар 1961 | КСРО | 1978—1991 | |
7 | Се Цзюнь | 30 қазан 1970 | Қытай | 1991—1996 | |
1999—2001 | |||||
8 | Жужа Полгар | 19 сәуір 1969 | Мажарстан | 1996—1999 | |
9 | Чжу Чэнь | 16 наурыз 1976 | Қытай | 2001—2004 | |
10 | Антоанета Стефанова | 19 сәуір 1979 | Болгария | 2004—2006 | |
11 | Сюй Юйхуа | 29 қазан 1976 | Қытай | 2006—2008 | |
12 | Александра Костенюк | 23 сәуір 1984 | Ресей | 2008—2010 | |
13 | Хоу Ифань | 27 ақпан 1994 | Қытай | 2010—2012 | |
2013—2015 | |||||
14 | Анна Ушенина | 30 тамыз 1985 | Украина | 2012—2013 | |
15 | Мария Музычук | 21 қыркүйек 1992 | Украина | 2015—2016 | |
16 | Тань Чжунъи | 29 мамыр 1991 | Қытай | 2017—2018 | |
17 | Цзюй Вэньцзюнь | 31 қаңтар 1991 | Қытай | 2018 бастап |
Басқа мәліметтер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әлемнің ең күшті заманауи шахматшысы (1990-жылдардың ортасынан бастап Юдит Полгар, тіпті ол әйелдер арасында чемпионат матчтарына ойнаған емес, ол тек ерлер арасындағы конкурстарға қатысатынын айта кету керек.