Desmond Tutu
Ɛsɔ tɛ layʋ sɔsɔ weyi payaɣ se Desmond Mpilo Tutu yɔ, ɛkɛ Afrika nɛ Hadɛ ɛjaɖɛ taa tʋ. Palʋla-ɩ aloma fenaɣ kɩyakʋ lʋbɛ (7) n̄ɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 1931 - 2021. n̄ɩŋga taa Klerksdorp tɛtʋ taa.
Ɛsɔ sɛtʋ tɛ Cejewiye nɖɩ payaɣ se ''Aŋglikan'' yɔ, ɖɩ-taa Fata Desmond Tutu lakɩ Ɛsɔ tʋm;yɛ. Fada ɛnɛ ɛkɛ laŋhɛzɩyɛ yɔɔ lʋɖʋ siŋŋ Afrɩka nɛ hadɛ ɛjaɖɛ taa. Ekizɩ yoŋ kedeŋa kpeekpe yɔɔ cɩnɛ. Ɛ nɛ Afrɩka nɛ hadɛ ɛjaɖɛ tɛ Ñʋʋdʋ kɩbɩnʋ, Neelson Mandela palʋbɩna siŋŋ nɛ ɛyaa hɛkʋ taa tɛyɩtʋ yele wɛʋ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa.
Toovenum lɛ, ɖooo lɛ, Anasaayɩnaa tetisiɣ se pa nɛ ɛyaa kɩkpɛdaa pakaa nabʋyʋ Afrɩka nɛ hadɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa.
Fada ɛnɛ, pɩkɔma pɩnaɣ 1984 n̄ɩŋga taa lɛ, pɔcɔna ɛ-tʋmɩyɛ labʋ taa nɛ paha-ɩ samtʋ nimiye takayaɣ.
Fada Desmond Tutu kɛŋna ubuntu Ɛsɔ tɔm kpɛlɛkʋʋ n̄ʋʋdʋ. Ɛsɔ tɔm kpɛlɛkʋʋ ŋgbɛyɛ nɖɩ, ɖɩlʋkɩn samaɣ yaa ajɛɛ ɖama nɩnaʋ nɛ kpaɣʋ nɛ kpeyuu nɛ ceyuu pa-paɣtʋ n̄am yɔɔ. Ɛsɔɔla Ɛsɔ sam paa alɩwaayʋʋ ŋgʋ kɩ-taa.
Fada ɛnɛ, ɛkɛ ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋna toovenum ɖɔm nʋmɔʋ tʋma yɔɔ nɛ kpeyuu nʋmɔʋ tɛ n̄ʋʋ tʋ sɔsɔ kɔɔnɔɔ tʋ Afrika nɛ Hadɛ ɛjaɖɛ taa. Ɛnʋ palɩza size ɛn̄ɩnɩ nɛ ɛtazɩ camɩyɛ nɛ patɩlɩ ɛzaɣtʋ ndʋ tɩɩlaba ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa Anasaayɩnaa nɛ ɛyaa kɩkpɛdaa pɛ-hɛkʋ taa tɛyɩtʋ alɩwaatʋ taa yɔ. Ɛnʋ ɖɔɖɔ ɛcɔŋnana Afrɩka nɛ hadɛ ɛjaɖɛ taa politiki ŋgbɛyɛ nɖɩ ɖɩñɩnɩɣ se ɖɩkpa ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-ñɩm mɩlɩyaa yɔ, ɖɩ-nɔɔ yɔɔ tʋ. nɛ pɔhɔ panɩŋg.