Аустриэ
| Аустриэ Republik Österreich | |||||
| |||||
| |||||
Къэрал уэрэд: «Land der Berge, Land am Strome» ( едэӀун (info))
| |||||
| Щыхалъхьар | 1955 бадзэуэгъуэм и 24 (зэгуэт оккупациэм къыхэкӀа) | ||||
| Нэхъышъхьэбзэхэр | джэрмэныбзэ;[1] | ||||
| Къалэ нэхъышъхьэр | Венэ | ||||
| Къалэ нэхъ инхэр | Венэ, Грац, Линц | ||||
| ӀэнатӀэ хабзэр | Парламент республикэ | ||||
| Президент Канцлер |
Александр Ван дер Беллен Карл Нехаммер | ||||
| ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр |
113-нэ дунем 83 883 км² 1,7 | ||||
| Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2023) • Ӏувагъыр |
9 104 772 цӀыху 109 цӀыху/км² | ||||
| ВКӀуП • КъыхэкӀыр (2008) • Зы цӀыхум къытехуэр |
$330 669 млрд (34-нэ) $39 887 | ||||
| Этнохоронимыр | аустрэхэр, аустрэ | ||||
| Сомыр (Валутэр) | Евро | ||||
| Интернет-доменхэр | .at, .eu | ||||
| Зэманыгъуэхэр | +1 | ||||
| |||||
Аустриэ (Áустриэ Респýбликэ; джэр-бз. Republik Österreich) — Курыт Еуропэм хэт къэрал, Еуропэ Зэгуэтым хэт. Къалэ нэхъышъхьэр — Венэ.
Хэкумэтхыр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Къэралыр Еуропэм и кум хэт, И къэрал гъунэхэр ишъхъэрэм Джэрмэным, Чехым, Слоуакым ирокӀуэ, къуэкӀыпӀэм Межарейм, ипшъэм Слоуэным, къуэхьэпӀэм Лихтэнштейм, Шуэцарым.
Климатыр курыту щыт, шӀыпӀэр къуэкӀэ-бгыкӀыу. ШӀыпӀу иубыдыр 83 883 км².
Джылэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Джылэ дэсым и 94% аустрэхэмрэ джэрмэнхэмрэ. ПэмыкӀ лъэпкъцӀыкӀуэгъу бжыгъэ нэхъыбэ зиӀэхэр: венгырхэр, чеххэр, слоуэнхэр, хоруатхэр. Джылу дэсу хъуар зэрыхъур (2023 гъэмкӀэ) 9.104.772 цӀыху.
Къэрал-политикэ хабзэхэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Аустрэр парламент республикэ. Иджырей конституциэ иӀэр 1920 гъэм хахара.
Къэралым и тхьэмадэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Къэралым и тхьэмаду тетыр Президент федерал, илэсихкӀэ хахыр.
ХабзэдэгъэкӀ ӀэнатӀэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]ХабзэдэгъэкӀ ӀэнатӀэр палатитӀу щыт, Федералыр зэхуэс, Федералымрэ Лъэпкъ хасэхэмрэ хэтху.
Лэжьыгъэ ӀэнатӀэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Тхьэмадэгъуэм и нэхъышъхьэр Федерал канцлерыра.
АдминистрациэмкӀэ зэргуэчыр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Аустрэр федерал республику щытхи администрациэмкӀэ шӀыпӀэ бгъууэ зэхокӀыр - Бургенланд, Каринтиэ, КӀагъ Аустрэ, Ипшъэ Аустрэ, Залцбург, Штириэ, Тирол, Форарлберг, Венэ.
Тхыдэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Иджырей Аустриэм и шӀыпӀэм цӀыхухэр итӀысхьэн щыкӀадзар иджыри ди лъэхъэнэм ипэм щыгъуэ.
Пэсырейм Аустриэр Урым империэм хэтат.
- 1156 гъэм Аустриэр Бовариэм къыхокӀыр шъхьэхуит герцогхэку хуэду.
- 1276 гъэм щыкӀэдзауэ къэралым шъхьэщытыр Габсбург лъэпкъыр.
- 1529-мрэ 1683-мрэ Уэсмэн империэм и дзэм Веныр яубыдын мурад яшъыр, ауэ къадэхъукъым.
- 1687 гъэм Аустриэм Мэжарейр хагъыхьэ.
- XVIII лъэхъэнэм Аустриэм и шӀыпӀэхэр куэду хохъуэ, Галициэмрэ Урымымрэ я къэралхэр иубыду.
- 1804-1867 гъэхэм Аустрэм империэ, 1867-1918 -хэм Аустрэ-Мэжарей.
- 1914 гъэм Аустрэ-Мэжарейм зауэ ирет Сербиэм, абымкӀэ Япэрей дунейпсо зауэр иригъажьу. Зауэм темыкӀуа яуж къэралыр зэгохур иджырей гъунапкъэ иӀэмкӀэ.
- 1938 гъэм Джэрмэным хагъыхьэ (Аншлус). 1945 гъэм зэгуэт дзэхэм хут яшъри, къыхагъэкӀыжь.
- 1945-1955 гъэхэм зэгуэт дзэхэм я оккупациэм кӀэт. Хуитыныгъэр къыщиштэжьар 1955 гъэм, курыт статус иӀэгъыным ицӀэкӀэ.
Культурэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын] |
Мы тхыгъэм и лъэныкъуэр иджыри итхакъым. Википедиэм хэтхэм я зым зэригугъэмкӀэ, мыбдежьым итын хуэйр тегъэпсыхьэуэ тхыгъэ нэгъэса.
Проэктым удэӀэпыкъуфыну, мы тхыгъэм и лъэныкъуэр нэбгъэсмэ. |
Экономикэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын] |
Мы тхыгъэм и лъэныкъуэр иджыри итхакъым. Википедиэм хэтхэм я зым зэригугъэмкӀэ, мыбдежьым итын хуэйр тегъэпсыхьэуэ тхыгъэ нэгъэса.
Проэктым удэӀэпыкъуфыну, мы тхыгъэм и лъэныкъуэр нэбгъэсмэ. |
Ссылки
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]- austria.info/ru Официал турист гъогузешэ Аустриэм, Аустриэм и туризымым и нэхъышъхьэ организациэм
- Аустрэм и статистикэ ЕЗ-м
- Транспортыр
- Аустрэм и шӀыпӀэтхыпхъэхэр
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |
Еуропэм и къэралхэр |
||
|---|---|---|
| Къэралхэр | Aзыгъэй • Азэрбиджан¹ • Албаниэ • Алыджей • Андоррэ • Аустрэ • Белгиэ • Балгариэ • Боснэрэ Хьэрцеговинэрэ • Британиэшхуэ • Ватикан • Даниэ • Джэрмэней • Ермэлы¹ • Ирлэнд • Ислэнд • Къазахъстэн² • БгыфӀыцӀей • Латвиэ • Лэхьый • Литоу • Лихтэнштейн • Луксембург • Македониэ • Малтэ • Мэжарей • Молдавиэ • Монако • ЩӀылъабжьэхэр • Норуегиэ • Португал • Италэ • Румыниэ • Сан-Марино • Сербиэ • Слоуакэ • Слоуэнэ • Тырку² • Урысей² • Урысыху • Финлэнд • Фрэнджей • Хоруатиэ • Хъырцей¹ • Хуэхуэлей • Чехиэ • Шуэц • Шуэцарэ • Исбухьэн • Эстониэ • Шотлэнд • Уэлс |  |
| ЧӀыпӀэм шъхьэфимыт | Аландхэм хы тӀыгухэр • Гернси • Гибралтар • Джерси • Мэн хы тӀыгухэр • Фарерхэм хы тӀыгухэр • Шпицберген • Ян-Майен | |
| Дунейпсом къамылъыта къэрал | Косово • Приднестровиэ | |
| ¹ Ныкъуэу е лъэныкъуэкӀэ Еуропэм хэт къэралхэр. ² Азиэм. | ||