შინაარსზე გადასვლა

ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულება

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
საქართველოს ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების რატიფიცირების ამჟამინდელი მდგომარეობა.

ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულება (შემოკლებით ასოცირების ხელშეკრულება ან AA) — ხელშეკრულება ევროკავშირსა და ევროკავშირის არაწევრ სახელმწიფოს შორის, რომელიც მათ შორის თანამშრომლობის სტრუქტურას ქმნის. ხელშეკრულების არეალი მოიცავს პოლიტიკის, ვაჭრობის, სოციალური საკითხების განვითარებას, კულტურისა და უსაფრთხოების სფეროებს. ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმების სამართლებრივი საფუძველია ევროკავშირის ფუნქციონირების ხელშეკრულების (TFEU) 217-ე თავი (რომის ხელშეკრულების ყოფილი 310-ე და 238-ე თავები). საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმება ძალაში 2016 წლის 1 ივლისიდან შევიდა.[1]

ასოცირების ხელშეკრულება ფართო ჩარჩო ხელშეკრულებებია ევროკავშირსა და მის წევრ ან არაწევრ სახელმწიფოებს შორის. ასოცირების ხელშეკრულების დებულება თავის დროზე შესული იყო რომის ხელშეკრულებაში, რომლის საფუძველზეც შეიქმნა ევროპის ეკონომიკური გაერთიანება, როგორც თანამშრომლობის საშუალება გაერთიანებულ სამეფოსთან, რომელმაც 1955 წლის მესინის კონფერენციაზე ხელშეკრულების მოლაპარაკებები დატოვა. ევროპის საგარეო საქმეთა სამსახურის თანახმად, შეთანხმებისთვის, რომელიც კლასიფიცირებულია როგორც AA, მოქმედებს რამდენიმე კრიტერიუმი:[2]

1. ხელშეკრულების სამართლებრივი ბაზისია ევროკავშირის ფუნქციონირების ხელშეკრულების (TFEU) 217-ე თავი;
2. მჭიდრო ეკონომიკური და პოლიტიკური თანამშრომლობის განზრახვა;
3. შესაბამისი ორგანოების შექმნა თანამშრომლობისათვის, რომლებიც უფლებამოსილნი იქნებიან მიიღონ გადაწყვეტილებები, რომლებიც სავალდებულო იქნება ორივე მხარისათვის;
4. ყველაზე ხელსაყრელი ხელშეკრულების (MFN) შეთავაზება;
5. პრივილეგირებული ურთიერთობის უზურნველყოფა ევროკომისიასა და მის პარტნიორს შორის;
6. 1995 წლიდან ხელშეკრულების უმთავრესი ელემენტია მუხლი ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიული პრინციპების პატივისცემის შესახებ;
7. უმრავლეს შემთხვევაში, ასოცირების ხელშეკრულება პარტნიორებს შორის ურთიერთობების ინტენსიფიკაციით ანაცვლებს კოოპერაციის ხელშეკრულებას.

— ევროპის საგარეო საქმეთა სამსახური

ასოცირების ხელშეკრულებას მრავალგვარი სახელი აქვს (ასოცირებაზე დაფუძნებული ევრო-ხმელთაშუაზღვიური ხელშეკრულება, ასოცირებაზე დაფუძნებული ევროპული ხელშეკრულება და ა. შ.) და სათაურში აუცილებელი არაა სიტყვა „Association“-ის ჩაწერა. ასოცირების ზოგიერთ ხელშეკრულებაში დევს კონტრაქტორი სახელმწიფოს სამომავლოდ ევროკავშირში გაწევრიანების პირობა.

პირველი სახელმწიფოები, რომლებმაც მსგავს ხელშეკრულებებს ხელი მოაწერეს, იყვნენ საბერძნეთი[3] (1961) და თურქეთი (1963).[4]

დღეისათვის, ევროკავშირი ამა თუ იმ ქვეყანასთან ასოცირების ხელშეკრულებას ძირითადად დებს პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო ან ადამიანის უფლებათა რეფორმების ვალდებულების სანაცვლოდ. სანაცვლოდ, ქვეყანას შესაძლოა შესთავაზონ ტარიფებისგან თავისუფალი წვდომა ზოგიერთ ევროპულ ბაზარზე და ფინანსური თუ ტექნიკური დახმარება. ბოლო დროს დადებული ხელშეკრულებები ასევე მოიცავს თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებას ევროკავშირსა და მესამე ქვეყანას შორის.

ასოცირების ხელშეკრულების რატიფიკაცია უნდა მოახდინოს ევროკავშირის წევრმა ყველა სახელმწიფომ.

ბოლო პერიოდში, მსგავს ხელშეკრულებები მიეკუთვნება ევროკავშირის ორი პოლიტიკას: სტაბილიზაციისა და ასოცირების პროცესს (SAp) და ევროპის სამეზობლო პოლიტიკას (ENP). დასავლეთ ბალკანეთის ქვეყნები (ოფიციალური კანდიდატები — ჩრდილოეთი მაკედონია, მონტენეგრო და სერბეთი, აპლიკანტი — ალბანეთი და პოტენციური კანდიდატები — ბოსნია და ჰერცეგოვინა და კოსოვო[a]) ჩართულია SAp-ში და ევროკავშირმა მათთან ხელი მოაწერა სტაბილიზაციისა და ასოცირების ხელშეკრულებას (SAA). ხმელთაშუაზღვისპირეთის სახელმწიფოები (ალჟირი, მაროკო, ეგვიპტე, ისრაელი, იორდანია, ლიბანი, ლიბია, პალესტინის ეროვნული ადმინისტრაცია, სირია, ტუნისი) და ევროპის აღმოსავლეთი სამეზობლო (სომხეთი, აზერბაიჯანი, საქართველო, ბელარუსი, მოლდოვა და უკრაინა) კი ჩართულია ევროპის სამეზობლო პოლიტიკაში. ხმელთაშუაზღვიურ შვიდ სახელმწიფოს გაფორმებული აქვს „ასოცირებაზე დაფუძნებული ევრო-ხმელთაშუაზღვიური ხელშეკრულება“ (EMAA).[5] ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმების თაობაზე მოლაპარაკებები მიმდინარეობს აღმოსავლეთ პარტნიორობის რამდენიმე სახელმწიფოსთან. 2014 წლის 27 ივნისს, ბრიუსელში, ევროკავშირმა ასოცირების ხელშეკრულებას ხელი მოაწერა საქართველოსთან, მოლდოვასთან და უკრაინასთან.

ორივე, SAA და ENP AP ძირითადად დაფუძნებულია ევროკავშირის acquis communautaire-სა და კოოპერატორი სახელმწიფოების კანონმდებლობაზე. ასოცირებისას, ჰარმონიზაციის სიღრმე, რა თქმა უნდა, დაბალია ვიდრე ევროკავშირის სრული წევრობის შემთხვევაში და ევროგაერთიანების ზოგიერთი პოლიტიკა შესაძლოა არც კი მოქმედებდეს (დამოკიდებულია ცალკეულ სახელმწიფოზე).

გარდა ამ ორი პოლიტიკისა, ასოცირების ხელშეკრულება თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებასთან ერთად ხელმოწერილია ასევე სხვა სახელმწიფოებთან და სავაჭრო ბლოკებთან, მათ შორის ჩილესთან და სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკასთან.

ევროკავშირის ხელშეკრულებები მესამე სახელმწიფოებთან

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებები
  ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები
  ევროპის ეკონომიკური ზონა
  სტაბილიზაციისა და ასოცირების ხელშეკრულება
  ასოცირებაზე დაფუძნებული ხელშეკრულება
  პარტნიორობისა და თანამშრომლობის ხელშეკრულება, ასოცირების ხელშეკრულების რატიფიცირების, მოლაპარაკებების, ან ხელმოწერის დაწყების პროცესში
  საბაჟო კავშირი
  ასოცირებაზე დაფუძნებული ევრო-ხმელთაშუაზღვიური ხელშეკრულება
  ასოცირებაზე დაფუძნებული ევრო-ხმელთაშუაზღვიური დროებითი ხელშეკრულება
  თანამშრომლობის ხელშეკრულება, ასოცირების დაწყების ევრო-ხმელთაშუაზღვიური ხელშეკრულება
  პარტნიორობისა და თანამშრომლობის ხელშეკრულება
  პარტნიორობისა და თანამშრომლობის ხელშეკრულების რატიფიცირების პროცესი
  ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის სხვა სახელმწიფოები

ასოცირების ხელშეკრულებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მიმდინარე რატიფიკაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მიმდინარე მოლაპარაკებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებები

ამჟამად მიმდინარე რატიფიკაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მიმდინარე მოლაპარაკებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სხვა ხელშეკრულებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მიმდინარე რატიფიკაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მიმდინარე მოლაპარაკებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შეწყვეტილი ხელშეკრულებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლეგენდა
a.   ^ ნაწილობრივ აღიარებული ქვეყანა. გაეროს 193 წევრიდან აღიარებს 106 სახელმწიფო.

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმება ძალაშია!. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-07. ციტირების თარიღი: 2022-02-15.
  2. Association Agreements. European External Action Service (11 May 2011). ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  3. „Accord créant une association entre la Communauté économique européenne et la Grèce“. Official Journal of the European Union (French). P 26/1963: 294–342. 18 February 1963. ციტირების თარიღი: 19 July 2013.
  4. Accord créant une association entre la Communauté économique européenne et la Turquie – Protocole n° 1 : protocole provisoire – Protocole n° 2 : protocole financier – Acte final – Déclarations French გვ. 3687–3697 (29 December 1964). ციტირების თარიღი: 19 July 2013.
  5. 5.0 5.1 Euro-Mediterranean Association Agreements. European Union. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  6. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  7. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  8. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  9. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  10. 10.0 10.1 10.2 Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  11. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  12. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  13. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 20 July 2013.
  14. Addressed by the EU as "the former Yugoslav Republic of Macedonia"
  15. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  16. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  17. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  18. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  19. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  20. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  21. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  22. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  23. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  24. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  25. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  26. Statement by President Herman Van Rompuy at the signing ceremony of the Association Agreements with Georgia, Republic of Moldova and Ukraine. ევროპის კავშირის საბჭო. ციტირების თარიღი: 27 June 2014.[მკვდარი ბმული]
  27. Information on the EU-Ukraine Association Agreement. European External Action Service. ციტირების თარიღი: 8 August 2013.
  28. Ukraine, EU Initial Deep And Comprehensive Free Trade Agreement With EU. Ukrainian News Agency (20 July 2012). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 ივლისი 2012. ციტირების თარიღი: 29 July 2012.
  29. EU criticizes Ukraine's Oct. 28 parliamentary election, Kyiv Post (12 November 2012)
  30. Ukraine crisis: EU signs association deal. BBC News (21 March 2014). ციტირების თარიღი: 21 March 2014.
  31. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-03-28. ციტირების თარიღი: 2014-03-27.
  32. http://eeas.europa.eu/top_stories/2014/270614_association_agreement_en.htm
  33. Armenia. European External Action Service. ციტირების თარიღი: 26 January 2013.
  34. Azerbaijan. European External Action Service. ციტირების თარიღი: 26 January 2013.
  35. თარგი:Citenews
  36. Countries and regions – Mercosur. European Commission. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  37. Mercosur – (Common Market of the South). European External Action Service. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  38. 38.0 38.1 38.2 38.3 38.4 38.5 38.6 38.7 Free Trade Agreements. European Commission. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  39. European-Syrian Cooperation Agreement. European External Action Service. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 სექტემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  40. Syria. European External Action Service. ციტირების თარიღი: 8 August 2013.
  41. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  42. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 20 July 2013.
  43. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  44. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  45. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  46. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  47. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  48. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  49. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  50. 50.0 50.1 Free trade agreements. European Commission. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 აპრილი 2013. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  51. Statement following technical discussions between the EU and Ecuador. European Commission (9 July 2013). ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  52. 52.0 52.1 The EU's bilateral trade and investment agreements – where are we?. European Union (1 August 2013). ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  53. India. European Commission. ციტირების თარიღი: 3 September 2012.
  54. Good Progress at Second Round of EU-Japan Trade Talks. European Commission (3 July 2013). ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  55. Free Trade Agreement. European External Action Service. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 აგვისტო 2013. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  56. Second round of EU-Morocco DCFTA talks. European Commission (1 July 2013). ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  57. EU and Thailand hold first round of negotiations for Free Trade Agreement. European Commission (31 May 2013). ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  58. EU and US conclude first round of TTIP negotiations in Washington. European Commission (12 July 2013). ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  59. Vietnam. European External Action Service. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  60. East African Community (EAC). European Commission. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  61. Southern African Development Community (SADC). European Commission. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  62. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  63. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  64. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  65. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  66. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  67. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  68. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  69. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  70. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  71. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  72. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  73. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  74. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  75. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  76. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  77. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 September 2013.
  78. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 18 July 2013.
  79. Free Trade Agreement. European External Action Service. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 აგვისტო 2013. ციტირების თარიღი: 9 August 2013.
  80. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  81. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  82. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  83. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-05-09. ციტირების თარიღი: 12 Novembert 2013.
  84. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  85. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  86. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  87. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  88. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  89. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  90. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  91. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  92. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  93. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 21 July 2013.
  94. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  95. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  96. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  97. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  98. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  99. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  100. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  101. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  102. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.
  103. Agreement details. ევროპის კავშირის საბჭო. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 7 August 2013.