Fara í innihald

Japansýr

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Japansýr

Ástand stofns
Vísindaleg flokkun
Ríki: Jurtaríki (Plantae)
Fylking: Berfrævingar (Pinophyta)
Flokkur: Barrtré (Pinopsida)
Ættbálkur: (Pinales)
Ætt: Ýviðarætt (Taxaceae)
Ættkvísl: Taxus
Tegund:
T. cuspidata
Tvínefni
Taxus cuspidata
Siebold & Zucc.
Samheiti
  • Taxus baccata subsp. cuspidata (Siebold & Zucc.)[2]
  • Taxus baccata var. cuspidata (Siebold & Zucc.)[3]
  • Cephalotaxus umbraculifera [4]
  • Taxus baccata var. microcarpa[5]
  • Taxus caespitosa Nakai[6]
  • Taxus caespitosa var. angustifolia[7]
  • Taxus cuspidata f. aurescens Rehder[8]
  • Taxus cuspidata f. nana (Rehder) [9]
  • Taxus cuspidata var. ambraculifera [10]
  • Taxus cuspidata var. caespitosa (Nakai)[11]
  • Taxus cuspidata var. hicksii [12]
  • Taxus cuspidata var. microcarpa (Trautv.)[13]
  • Taxus cuspidata var. nana[14]
  • Taxus cuspidata var. umbraculifera[15]
  • Taxus media f. hicksii[16]
  • Taxus umbraculifera (Siebold ex Endl.) C.Lawson[17]
  • Taxus umbraculifera subsp. laxa[18]
  • Taxus umbraculifera var. hicksii (Rehder) Spjut[19]
  • Taxus umbraculifera var. microcarpa (Trautv.) Spjut[20]
  • Taxus umbraculifera var. nana (Hort. ex Rehder) Spjut[21]

Japansýr (fræðiheiti: Taxus cuspidata)[22] er tegund af ættkvíslinni Taxus sem vex í Japan, Kóreu, norðaustur-Kína og suðaustast í Rússlandi.

Þetta er stór sígrænn runni eða tré, að 10–18 m hátt, með stofn að 60 sm í þvermál. Barrið er lensulaga, flatt, 1 til 3 sm langt og 2 til 3 mm breitt, í spíral eða óreglulega út frá sprotunum, en sveigt svo það myndar þröngt v út frá þeim, nema á toppsprotanum þar sem spíralstaðan sést greinilega.

Blómin einkynja og plönturnar eru sérbýlisplöntur. Kvenblómið er eitt íhvolft fræblað, sem verður að rauðu aldini með einu fræi. Fræ egglaga, samþjöppuð, dálítið 3-4 köntuð. Frækápa rauð. Aldinin á Japansý eru oft nokkur saman í hóp, og því fleiri saman en hjá Taxus baccata.[23]

Vitað er að stöku tré frá Sikhote-Alin séu meir en 1000 ára gömul.[24]

Nytjar

[breyta | breyta frumkóða]

Hann er víða ræktaður í austur Asíu og austur Norður Ameríku sem skrautrunni.

Ræktun á Íslandi

[breyta | breyta frumkóða]

Hérlendis hefur hann verið ræktaður með góðum árangri. [heimild vantar]

  • Nærmynd af barri
    Nærmynd af barri
  • Börkur
    Börkur

Eitrun

[breyta | breyta frumkóða]

Allir hlutar runnans eru nægilega eitraðir til að drepa hest, að frátöldum berkönglinum (en fræið sjálft er mjög eitrað).[25] Fyrir hunda eru 2.4g á kg banvæn . Það er þessvegna mælt með því að halda heimilisdýrum frá plöntunni. Villt dýr eins og elgur og vapitíhjörtur hafa einnig orðið fyrir eitrun af honum.[26][27]

Tilvísanir

[breyta | breyta frumkóða]
  1. ↑ Conifer Specialist Group (1998). „Taxus cuspidata“. Rauði listi IUCN yfir tegundir í hættu. 1998. Sótt 5. maí 2006.
  2. ↑ Pilger, Planzenreich 18 (iv, 5): 112. 1903.
  3. ↑ Carrière, Conifèrae 733. 1867.
  4. ↑ Siebold ex Endlicher, Syn. Conif. 239. 1847.
  5. ↑ Trautv. Mem. Acad. Sci. St. Petersb. Sav. Etrang. (Maximowicz) 9: 259 (Prim. Fl. Amur.). 1859.
  6. ↑ J. Kor. For. Soc. 158: 40. 1938.
  7. ↑ Spjut, J. Bot. Res. Inst. Texas 1(1): 268. 2007.
  8. ↑ J. Arnold. Arbor 1: 191. 1920.
  9. ↑ Wilson, Conif. Taxads Japan 13. 1916.
  10. ↑ Makino, Illus. Fl. Nippon. 1925.
  11. ↑ Q. L.Wang, Clavis Pl. Chinae Bor.-Or., ed. 2: 73. 1995.
  12. ↑ Rehder ex Bailey, Cult. Evergreens 189. 1923.
  13. ↑ Kolesnikov, Bull. Far E. Branch Acad. Sci., USSR 13: 43, Fig. 2. 1935.
  14. ↑ Hort. ex Rehder, Cyclopedia Amer. Hort. (Bailey) 1773. 1902.
  15. ↑ Makino, Illus. Fl. Nippon, 910. 1931.
  16. ↑ J. Arn. Arb.: 198 (T. cuspidata hicksii Hort., synon.). 1923.
  17. ↑ List Pl. Fir Tribe 10: 80. 1851.
  18. ↑ Spjut ined.
  19. ↑ J. Bot. Res. Inst. Texas 1(1): 278. 2007.
  20. ↑ J. Bot. Res. Inst. Texas 1(1): 278. 2007.
  21. ↑ J. Bot. Res. Inst. Texas 1(1): 281. 2007.
  22. ↑ USDA, NRCS (n.d.). „Taxus cuspidata“. The PLANTS Database (plants.usda.gov) (enska). Greensboro, North Carolina: National Plant Data Team. Sótt 8. desember 2015.
  23. ↑ „Lystigarður Akureyrar - Japansýr“. Afrit af upprunalegu geymt þann 4. ágúst 2020. Sótt 14. apríl 2018.
  24. ↑ https://web.archive.org/web/20070929092614/http://adm.khv.ru/invest2.nsf/pages/ru/rehabcentre.htm
  25. ↑ Yew
  26. ↑ Snið:Cite url
  27. ↑ Snið:Cite url
Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Japansýr.
Wikilífverur eru með efni sem tengist Taxus cuspidata.
  Þessi trésgrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Japansýr&oldid=1833123“